Opłata mała, ale powinna zadziałać

© Robert Kneschke

Przygotowywany obecnie projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw⁽¹⁾ trafił w sierpniu pod obrady Rady Ministrów. Akt wykonawczy do tej ustawy, czyli rozporządzenie Ministra Środowiska, ma wprowadzić konkretną opłatę recyklingową – mówi się o 20 gr. za jedną torebkę. Projekt tego rozporządzenia w ostatecznej wersji skierowanej do Sejmu zawierał datę 1 stycznia 2018 r. (pierwotnie miał to być 1 stycznia 2019 roku).

Przyspieszony termin nie spodobał się wielu przedsiębiorcom, którzy będą musieli szybciej przygotować się do wprowadzenia nowych przepisów. Krytycznie do nowego terminu odniosły się organizacje PZPTS (Polski Związek Przetwórców Tworzyw Sztucznych), PlasticsEurope, Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji (POHiD) czy Konfederacja Lewiatan.

Niekorzystne dla przedsiębiorców, dobre dla środowiska

Do wprowadzenia opłat obliguje Polskę unijna dyrektywa z 29 kwietnia 2015 r. dotycząca zmniejszenia zużycia opakowań foliowych, choć opłaty powinny zacząć obowiązywać najpóźniej do końca 2018 r. To prawda, że przyspieszenie o rok jest niekorzystne z punktu widzenia niektórych przedsiębiorców, ale o ile mniej toreb trafi dzięki temu do środowiska? Żeby sobie na to pytanie odpowiedzieć, wystarczy prześledzić kilka przykładów.

W Anglii na przykład od momentu wprowadzenia 5-pensowej opłaty za torebki w sklepach ich zużycie w ciągu 10 miesięcy spadło o ponad 80 proc. To oficjalne dane rządowe. Przed zmianą, w ciągu całego roku siedem głównych sieci supermarketów w tym kraju wydawało 7 mld bezpłatnych toreb. W ciągu pierwszych sześciu miesięcy po wprowadzeniu opłaty zużycie to sięgało już „tylko” nieco ponad 500 mln.

Działa nawet symboliczna opłata

Nadrzędny cel nowych przepisów to „konieczność trwałego zmniejszenia zużycia lekkich toreb na zakupy”. Można być pewnym, że nawet proponowana w rozporządzeniu niewielka opłata tę ilość wyraźnie zmniejszy (zresztą gdyby nie poskutkowała w stopniu zadowalającym, ustawodawca przewiduje możliwość zwiększenia stawki opłaty recyklingowej⁽²⁾).

Przykład sieci handlowej Biedronka, która już w 2008 roku zrezygnowała z bezpłatnych jednorazowych reklamówek pokazuje, że dalsze zwiększenie opłat może nie być konieczne. Klienci mogą nabyć reklamówki za 8 gr/szt. albo za 44 gr/szt. Ewentualnie wybrać największe i najbardziej wytrzymałe torby z polipropylenu (te kosztują 2,99 zł/szt.). Sieć Biedronka zapytana, jak zmiana wpłynęła na zachowania konsumentów odnośnie zużycia reklamówek, odpowiedziała: Z naszych wewnętrznych obliczeń zestawiających liczbę toreb sprzedanych w 2016 r. z szacowaną liczbą toreb, jakie moglibyśmy w tym czasie rozdać, wynika, iż po wprowadzeniu opłat za torby ich zużycie zmniejszyło się kilkakrotnie.

Podobne zjawisko, tyle że za sprawą wyższej opłaty (45 gr. za sztukę) zaobserwowano w sklepach Carrefour: przed jej wprowadzeniem było wydawanych około 200 mln foliówek rocznie, potem zaś ta liczba zmniejszyła się do około 40 mln.

Badania przeprowadzone na zlecenie władz Chicago po wprowadzeniu opłaty w wysokości 7 centów także pokazują pozytywną tendencję: tu już pierwszy miesiąc przyniósł 42-procentowy spadek zużycia plastikowych torebek.

Projekt ustawy został skierowany do Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej z zaleceniem przedstawienia sprawozdania do 11 września. Będzie prawdopodobnie przedmiotem obrad Sejmu 12 września br.

Ewa Szekalska
Dziennikarz