Poligon badawczy dla indywidualnych systemów oczyszczalni ścieków

dr hab. inż. Andrzej Jucherski
Profesor w Zakładzie Systemów Infrastruktury Technicznej w Górskim Centrum Badań i Wdrożeń w Tyliczu Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego

Teraz Środowisko: Na czym polega działalność Górskiego Centrum Badań i Wdrożeń w Tyliczu, a w szczególności Poligonowego Ośrodka Badawczego Indywidualnych Systemów Oczyszczania Ścieków?

Andrzej Jucherski: Górskie Centrum Badań i Wdrożeń w Tyliczu jest jedyną tego typu placówką naukowo-badawczą w subregionie sądeckim, która prowadzi zarówno działalność badawczą, wdrożeniową, jak i edukacyjno-szkoleniową w szerokim zakresie infrastruktury technicznej. W sposób szczególny uwzględniamy technologie sanitacji ściekowo-nawozowej oraz sozologii wsi. A to wszystko w kontekście zrównoważonego rozwoju rolnictwa opartego na gospodarstwach organicznych (tzw. ekologicznych). W ramach naszego Poligonu badamy urządzenia – elementy konstrukcyjne przydomowych oczyszczalni ścieków - wszelkiego typu. Poddajemy je długotrwałym, kilkuletnim badaniom, które pozwalają nam ocenić rzeczywiste zalety i ewentualne wady konkretnych urządzeń. Bo trzeba wyraźnie powiedzieć, że czym innym są doraźne testy, a czym innym przetestowanie urządzenia w pełnym cyklu wszystkich pór roku i to jeszcze w stosunkowo trudnych warunkach górskich.

TŚ: Czy Ośrodek prowadzi również certyfikację tych urządzeń?

AJ: Póki co nie uzyskaliśmy jeszcze statusu akredytowanego ośrodka certyfikującego, ponieważ wiąże się to z dość kosztowną procedurą, a Instytut nie ma na to środków. Ale zajmujemy się za to atestacją i badaniem kwalifikacyjnym elementów i urządzeń składowych oraz kompletnych obiektów indywidualnych systemów oczyszczania ścieków (instalacji oczyszczających), z wykorzystaniem własnej bazy laboratoryjnej i poligonowo-stanowiskowej, spełniającej wymagania techniczno-funkcjonalne dla specjalistycznych laboratoriów akredytowanych.

TŚ: Warunkiem dopuszczenia do sprzedaży danego urządzenia jest jednak posiadanie przez nie certyfikatu CE⁽¹⁾?

AJ: Tak, ale sam certyfikat, nie jest gwarantem efektywnego działania instalacji, jaką jest przydomowa oczyszczalnia ścieków. O sukcesie całej inwestycji decyduje szereg czynników: urządzenie może być bardzo dobre, ale np. źle dobrane dla konkretnych warunków gspodarswa i jego gospodarki ściekowej. Niebagatelną sprawą jest świadomość ekologiczna użytkownika i przestrzeganie przez niego zasad użytkowania, ustalonych przez producentów. Dlatego też prowadzimy nie tylko działalność badawczo-rozwojową, ale też edukacyjną, która ma prowadzić do rozwoju i upowszechniania najbardziej efektywnych technologii. Innymi słowy koncentrujemy się na upowszechnianiu wysokoefektywnych, kapitało- i energooszczędnych urządzeń w indywidualnych systemach do oczyszczania ścieków na terenach wiejskich (in situ lub w zasięgu lokalnym, realizujących pełny cykl oczyszczania ścieków). W pełnym zakresie, zarówno oczyszczania ścieków mechaniczno-biologicznego, biologicznego z zaawansowanym usuwaniem związków biogennych, ale również mikrobiologicznego, propagując mikroretencję oczyszczonych ścieków na przykład w estetycznych stawach ogrodowych, lub ich gospodarskie wykorzystanię na przykład do podlewania roślin ogrodowych, co oszczędza wodę pitną. Alternatywnym rozwiązanie jest odprowadzanie oczyszczonych ścieków (w zamkniętym obiegu wody i materii) do kompleksu sorpcyjnego glebowo-roślinnego, celem ich renaturyzacji i odnowy lokalnych zasobów wód podziemnych.

TŚ: O jakie wnioski z tych badań moglibyśmy się pokusić. Jak ogólnie oceniłby Pan Profesor sytuację, jeśli chodzi o przydomowe oczyszczalnie ścieków? Czy stan jest zadawalający: zarówno pod względem ilości, jak i jakości?

AJ: Co do ilości jestem bardziej spokojny, niż co do ich jakości. Trzeba zdawać sobie sprawę, że wbrew pozorom jest to trudne i skomplikowane zagadnienie. Mamy do czynienia z szeregiem czynników: gdzie czynnik ludzki jest najważniejszy i jego sposób gospodarowania ściekami w domu lub zagrodzie, ale też istotną rolę odgrywają czynniki związane ogólnie ze środowiskiem: warunkami glebowymi, klimatycznymi. Dobranie więc odpowiedniego urządzenia jest kwestią absolutnie podstawową. Poza tym nie zapominajmy, że te rozwiązania dedykowane są tym terenom, gdzie zabudowa jest rozproszona i nie ma sieci kanalizacyjnej, czyli głownie na terenach wiejskich, gdzie z reguły ładunek zanieczyszczeń w wytwarzanych tam ściekach jest wyższy niż ściekach komunalnych. Trzeba to mieć na uwadze przy ocenie sprawności technologiczej wybieranego urządzenia. Poza tym należy dążyć do tego, żeby te przydomowe czyszczalnie odprowadzały oczyszczone odcieki przez odpowiednio dobrane urządzenia odsączające i filtracyjne do gleby, zamiast spuszczać je do potoków. W dobie deficytu wody rekomenduję myślenie cyrkularne, tworzenie stawików, oczek ogrodowych lub innych zbiorników, które pozwalają ponownie wykorzystać oczyszczoną ze ścieków wodę. Zamiast ją bezsensownie marnować.

TŚ: Wracając do działalności edukacyjnej Ośrodka. Na czym dokładnie polega?

AJ: Po pierwsze, prowadzimy badania konkretnych urządzeń w celu doskonalenia specjalistycznej wiedzy na temat istoty i wpływu specyficznych czynników i warunków wiejskiej gospodarki ściekowej na ich skuteczność procesową i niezawodność technologiczną. Koncentrujemy się na innowacyjnych indywidualnych systemach oczyszczania ścieków, stosowanych na nieskanalizowanych obszarach wiejskich o zabudowie luźnej i rozproszonej. Współpracujemy z tymi firmami, które oferują najbardziej nowoczesne urządzenia. Na podstawie wyników badań prowadzonych w naszym ośrodku powstają artykuły naukowe, publikowane w periodykach naukowych w kraju i zagranicą. Jednak równie ważny jest dla nas aspekt edukacji społecznej. Specjalnie w tym celu stworzyliśmy w naszym Poligonowym Ośrodku Badawczym ścieżkę edukacyjno-prezentacyjną, która obejmuje temat przydomowych oczyszczalni ścieków w sposób kompletny, a prezentowane obiekty są tu pokazane w pełnej skali techniczno eksploatacyjnej. Prezentujemy wszelkiego typu rozwiązania, zarówno tzw. kontenerowe z nowoczesną technologią osadu czynnego, jak i instalacje hydrofitowe, gruntowo-roślinne, w specjalnej górskiej modyfikacji. Zapraszamy do współpracy zarówno producentów urządzeń, jak i potencjalnych użytkowników, bo tylko wspólne działania mogą przynieść dobre efekty.

A celem nadrzędnym jest tu ochrona naturalnych walorów środowiska przyrodniczego na terenach wiejskich, z pożytkiem dla nas i przyszłych pokoleń.

Rozmawiała Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji