Prawo wodne od stycznia, problemy z taryfami już dziś

Emilia Topolnicka
Associate w kancelarii SMM Legal

W dniu 23 sierpnia 2017 r. w Dzienniku Ustaw opublikowana została ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne. W znacznej części ustawa zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2018 roku. Nie dotyczy to jednak zmian w ustawie z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (dalej jako „ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu”). Weszły one bowiem w życie już w dniu 24 sierpnia 2017 r.

Kiedy deszczówka jest ściekiem?

Problem z nowymi przepisami mają zarówno przedsiębiorstwa wod-kan, jak i odbiorcy usług. Nowe Prawo wodne zmieniło dotychczasową definicję ścieków zawartą w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu, wykluczając z niej wody opadowe i roztopowe odprowadzane systemami kanalizacji deszczowej (potocznie zwane „deszczówką”). Skoro deszczówka nie jest już dłużej ściekiem (z wyjątkiem sytuacji, gdy wody opadowe zmieszały się z ściekami komunalnymi i odprowadzane są kanalizacją ogólnospławną), to wymyka się ona spod regulacji ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Ustawa reguluje bowiem wyłącznie warunki zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków. I tu pojawia się problem, gdyż w wielu gminach obowiązująca taryfa przewiduje pobór opłaty za odprowadzaną deszczówkę. Słusznie zatem podnosi się wątpliwości, czy skoro deszczówka nie jest już ściekiem, to czy przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne mogą pobierać od odbiorców opłaty na podstawie przyjętych taryf?

Odpowiedź poza Prawem wodnym

Kwestii tej nie rozstrzygnął sam ustawodawca. Nowe Prawo wodne w zasadzie nie zawiera regulacji przejściowych odnoszących się do problematyki taryf zatwierdzonych na podstawie dotychczasowych przepisów. Wyjątkiem jest art. 558 nowego Prawa wodnego, który stanowi, że wprowadzenie opłat za usługi wodne nie może stanowić podstawy zmiany taryf. Przepis ten przewiduje konsekwencje wprowadzenia opłat za usługi wodne, jednak nie wyjaśnia, jak należy postąpić z taryfami, które wskutek zmiany przepisów stały się częściowo niezgodne z aktualnie obowiązującymi przepisami ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu. Skoro kwestii tej nie rozstrzyga nowe Prawo wodne, to sięgnąć należy do przepisów ogólnych, które regulują zasady obowiązywania i uchylania aktów prawa miejscowego (uchwały taryfowe co do zasady uznawane są za akty prawa miejscowego, chociaż i tu pojawiają się rozbieżne stanowiska sądów administracyjnych). Przepisy te zawarto w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie zasad techniki prawodawczej⁽¹⁾ (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 283, dalej jako „rozporządzenie”). W szczególności należy zwrócić uwagę na przepisy zawarte w dziale I rozporządzenia, dotyczące przepisów przejściowych i dostosowujących. Na mocy § 143 rozporządzenia, znajdą one odpowiednie zastosowanie do aktów prawa miejscowego – a więc i uchwał zatwierdzających taryfę. § 33 rozporządzenia przesądza zaś o konsekwencjach, jakie dla aktu wykonawczego (aktu prawa miejscowego) wydanego na podstawie ustawy ma zmiana tej ustawy. W takim przypadku, akty wykonawcze (akty prawa miejscowego) mogą zostać wyjątkowo utrzymane w mocy do dnia wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych (aktów prawa miejscowego), wydanych na podstawie znowelizowanej ustawy. Warunkiem jest to, aby akt wydawany na podstawie dotychczasowych przepisów nie był niezgodny ze znowelizowaną ustawą. Zapis o przedłużeniu obowiązywania tych aktów musi wynikać wprost z ustawy nowelizującej. Ewentualna niezgodność aktu wykonawczego (aktu prawa miejscowego) z przepisami znowelizowanej ustawy wyklucza możliwość utrzymania jego mocy obowiązującej po wejściu w życie znowelizowanych przepisów.

Część taryf utraciła moc

Tak więc, jeżeli uchwała zatwierdzająca taryfę wydana na podstawie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków jest niezgodna z jej brzmieniem wynikającym z nowelizacji wprowadzonej przez nowe Prawo wodne, to wydaje się, iż utraciła ona moc obowiązującą z chwilą wejścia w życie omawianej nowelizacji – tj. z dniem 24 sierpnia 2017 r. Niezgodność taryfy z nowymi przepisami ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu może wynikać np. z tego, że taryfa przewiduje opłatę za pobór wód opadowych i roztopowych, które, jak już wcześniej wspomniano, utraciły status ścieku na gruncie ustawy o zbiorowym. Pojawiają się argumenty przemawiające za uznaniem, że we wszystkich tych gminach, w których taryfa przewiduje pobór opłaty za deszczówkę, od dnia 24 sierpnia br. nie obowiązuje żadna taryfa.

Dylematów jest więcej

Powyższe rozważania to tak naprawdę dopiero zarys problemów związanych z taryfami po wejściu w życie nowego Prawa wodnego. Pojawiają się dalsze wątpliwości – czy taryfa przewidująca opłaty za deszczówkę utraciła moc obowiązującą w całości, czy tylko w części dotyczącej opłat za wody opadowe i roztopowe? Co z taryfami, które uzyskały moc obowiązującą pomimo braku stosownej uchwały rady gminy (nie zostały zatwierdzone aktem prawa miejscowego)? Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę przewiduje przecież możliwość wejścia taryfy w życie z mocy prawa, także wówczas, gdy rada gminy nie podjęła stosownej uchwały. Czy wówczas, taryfa sprzeczna z prawem również utraci moc obowiązującą? Ramy tego artykułu nie pozwalają na wyjaśnienie wszystkich wątpliwości. Już dzisiaj jednak wiadomo, że nowe Prawo wodne nie jest aktem doskonałym i z pewnością w najbliższym czasie dostarczy materiału na kolejne publikacje.

Emilia Topolnicka