© vivoo
W czym rzecz? Gospodarstwa rolne stosują nawozy, z których tylko część zostaje przetworzona na produkty roślinne i zwierzęce. Reszta, zwana nadwyżką lub stratami, jest kumulowana w glebie bądź migruje do wód powierzchniowych i podziemnych oraz do atmosfery. Straty składników nawozowych wywołują negatywne skutki gospodarcze i środowiskowe (szczególnie niebezpieczne są związki azotu i fosforu).Ile z nich trafia do Bałtyku?
System informacyjno-predykcyjny WaterPUCK, który powstał w ramach III konkursu strategicznego BIOSTRATEG(1) ma częściowo odpowiedzieć i na to pytanie, ale przede wszystkim ma pomóc rolnikom osiągnąć efektywność nawozową. Składa się z połączonych ze sobą komputerowych modeli, zasilanych danymi meteorologicznymi, działających w sposób ciągły.
O oczekiwaniach względem projektu pisaliśmy 3 lata temu: WaterPUCK – ważny krok ku poprawie stanu środowiska morskiego
W projekcie oprócz partnerów naukowych(2) wziął udział partner samorządowy, czyli Gmina Puck. Podczas konferencji podsumowującej projekt, we wrześniu br., Tadeusz Puszkarczuk, wójt Gminy Puck wyjaśniał, że w trakcie pilotażowego projektu przeprowadzono szereg badań odziaływania produkcji rolnej na środowisko naturalne, w których wzięło udział 31 gospodarstw rolnych. - Wartość tego projektu to 5 725 000 zł, z czego udział gminy to 533 tys. zł, w tym 105 tys. to środki własne gminy Puck. Warto jednak było zainwestować te pieniądze, aby poszerzyć stan naszej wiedzy i mieć możliwość stałego monitoringu - przekonywał.
Efekt? Każda zainteresowana osoba może sprawdzić, czy racjonalnie gospodaruje swoimi zasobami, czy nawozy, które trafiają do gleby są właściwie spożytkowane, a ile z nich ulega wymywaniu. Usługa jest pozytywnie oceniana przez rolników, którzy podkreślają jej praktyczny wymiar.
Czytaj też: ARiMR ułatwi przygotowanie planów, które ograniczą przesadne nawożenie azotem
Kalkulatory gospodarstw rolnych
W ramach serwisu powstały m.in. programy komputerowe - kalkulatory gospodarstw rolnych: CalcGosPuck i CalcNPuck(3), służące do obliczania nadwyżki/deficytu i wydajności wykorzystania składników nawozowych w gospodarstwie rolnym oraz szacowania wymywania azotu z poszczególnych pól w gospodarstwie rolnym. System objął teżmodele numeryczne rozprzestrzeniania się substancji w wodach powierzchniowych SWAT_Puck i podziemnych GroundPuck, a także morskich EcoPuckBay. Całość oparta jest o badania in situ, dane środowiskowe (chemiczne, fizykochemiczne i hydrologiczne) oraz modelowanie numeryczne. Przykładowo, interaktywna aplikacja CalcGosPuck określa wskaźniki presji wywieranej na środowisko - a w szczególności na wody powierzchniowe i gruntowe, przez gospodarstwa rolne położone w gminie Puck, w zakresie dotyczącym rozpraszanych z nich (traconych w procesie produkcji rolnej) ładunków azotu, fosforu i potasu.
Na razie lokalnie
Jakie wnioski z pilotażu? Uczestnicy projektu oceniają, że system daje szerokie możliwości oceny wpływu konkretnych metod rolniczych na stężenia biogenów i pestycydów w wodach powierzchniowych oraz na ich ładunki odprowadzane do Zatoki Puckiej. Model pozwala na weryfikację systemu i metod nawożenia, zaprojektowanie działań zapobiegawczych oraz zwiększenie świadomości społeczeństwa. Zaleca się m.in. uważniejsze dawkowanie środków ochrony roślin, by zminimalizować spływ zanieczyszczeń do rowów melioracyjnych i cieków odprowadzających z terenów rolniczych nadmiarową wodę.
Póki co narzędzie wykorzystuje się lokalnie. Potencjał zastosowania jest jednak większy. Prof. dr hab. Lidia Dzierzbicka-Głowacka, będąca kierownikiem projektu już zapowiedziała, że konsorcjum będzie się starało o kolejny projekt z NCBR, który obejmowałby tym razem strefę przybrzeżną Morza Bałtyckiego. Zasięg byłby wtedy krajowy, a może i międzynarodowy.
Katarzyna ZamorowskaDyrektor ds. komunikacji
