ROP w wykazie prac legislacyjnych RM

© jchizhe

Do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów trafił projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw⁽¹⁾ (tzw. ustawa opakowaniowa). Rozpoczęcie prac nad nowelizacją przepisów ustawy wynika z konieczności transpozycji do prawa krajowego zapisów dyrektywy ws. odpadów, zwłaszcza w zakresie art. 8 i 8a, które dotyczą rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP). Jak wyjaśniono, „wprawdzie termin transpozycji przepisów w/w dyrektywy upłynął 5 lipca 2020 r., to niemniej jednak termin na dostosowanie systemów rozszerzonej odpowiedzialności producenta do wymagań tej dyrektywy upływa 5 stycznia 2023 r.”.

Pełna treść dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/851 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów dostępna w bazie aktów prawnych Teraz Środowisko.

0,50 zł za każdy kilogram wprowadzonego na rynek opakowania

Jednym z planowanych działań, jakie mają znaleźć się w projekcie ustawy, jest rozdzielenie strumienia opakowań produktów oraz odpadów opakowaniowych na: przeznaczone dla gospodarstw domowych i pozostałe (głównie handel, usługi, przemysł). Do tego planuje się ustanowienie opłaty opakowaniowej ponoszonej przez wprowadzających produkty w opakowaniach przeznaczonych dla gospodarstw domowych, której - jak wskazano - nie należy mylić z opłatą produktową. - Opłata produktowa jest sankcją związaną z niezapewnieniem przez wprowadzających produkty w opakowaniach poziomów recyklingu odpadów opakowaniowych. Mając na uwadze, że wprowadzający nadal będą posiadali obowiązki w zakresie recyklingu odpadów opakowaniowych, utrzymana zostanie opłata produktowa. Należy zauważyć, że są to niezależne od siebie opłaty. Opłata opakowaniowa będzie związana z wprowadzaniem do obrotu produktów w opakowaniach przeznaczonych dla gospodarstw domowych, a opłata produktowa jest związana z niezrealizowaniem ustawowych celów w zakresie przetwarzania odpadów opakowaniowych, w tym także innych niż przeznaczone dla gospodarstw domowych (tj. zbiorczych i transportowych) – czytamy w wykazie.

Wstępnie przyjęta średnia stawka opłaty za każdy kilogram opakowania, w którym producenci wprowadzą do obrotu swoje produkty, wynieść ma 0,50 zł. Jak dodano, stawki opłat zostaną zróżnicowane dla poszczególnych rodzajów opakowań. - Szacuje się, że opłata opakowaniowa należna za 2023 r. (pierwszy rok obowiązywania ustawy) wyniesie 1,5 mld zł. Z uwagi na to, że okresem rozliczeniowym dla naliczania opłaty opakowaniowej jest miesiąc, w pierwszym roku wpływy z tytułu opłaty opakowaniowej obejmą okres 11 miesięcy (wpływy za grudzień 2023 r. zostaną przekazane w styczniu 2024 r.). Oznacza to, że w 2023 r. do marszałków województw wpłynie opłata w szacowanej wysokości 1,37 mld zł – wskazano⁽²⁾.

Czy konsument zapłaci więcej?

Jak ponadto zaznaczono, stawka opłaty opakowaniowej „teoretycznie może zostać uwzględniona w cenie produktów”. - Niemniej nie jest możliwe dokładne oszacowanie i wskazanie wzrostu cen produktów, ponieważ to od indywidualnych decyzji poszczególnych przedsiębiorców w kontekście konkurencyjności rynku zależy, w jakim stopniu koszty systemu ROP zostaną przeniesione na konsumentów. Z drugiej strony wpłacane przez przedsiębiorców opłaty opakowaniowe docelowo obniżą opłaty ponoszone przez mieszkańców za odbiór odpadów pochodzących z gospodarstw domowych – dodano.

Co jeszcze przewiduje nowelizacja?

Wśród założeń projektu wymienia się ponadto przekształcenie organizacji odzysku opakowań w organizacje odpowiedzialności producentów. Zmiany mają dotyczyć także wymagań dotyczących sposobów prowadzenia działalności przez te organizacje – wymienia się tu przede wszystkim obowiązek uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności, które wydawać ma minister właściwy do spraw klimatu oraz podniesienie kapitału zakładowego do 5 mln zł.

Czytaj też: Wielkie reformowanie systemów ROP w Europie, a co z Polską?

Planuje się także „wprowadzenie mechanizmu wynagrodzenia dla organizacji odpowiedzialności producentów płaconego przez producentów reprezentowanych przez daną organizację”. - Wysokość wynagrodzenia na rzecz organizacji odpowiedzialności producentów została obliczona na podstawie uśrednionych stawek opłat, które obowiązują na terenie Czech w 2019 r. w przeliczeniu na PLN/Mg (według średniego kursu EUR/PLN na 31.12.2018 - 4,3000 zł), oraz przy założeniu, że wszyscy wprowadzający produkty w opakowaniach podpiszą umowę z organizacją. Stawki czeskie zostały przyjęte jako podstawa do obliczeń ze względu na podobny podział na rodzaje opakowań co w Polsce oraz wówczas brak kryteriów modyfikujących ostateczną wysokość tych stawek - czytamy. Stawki te wynosić mają:

• Opakowania wielomateriałowe: 1 049,54 zł/Mg,
• Opakowania z tworzywa sztucznego: 886,56 zł/Mg,
• Opakowania ze szkła 319,19 zł/Mg,
• Opakowania z papieru i tekstur: 414,46 zł/Mg,
• Opakowania z aluminium: 440,92 zł/Mg,
• Opakowania ze stali: 331,44 zł/Mg,
• Opakowania z drewna: 198,32 zł/Mg.

- Zgodnie z przyjętymi założeniami wprowadzający produkty w opakowaniach przeznaczonych dla gospodarstw domowych, w pierwszym roku funkcjonowania nowego systemu, ponieśliby wynagrodzenie na rzecz organizacji odpowiedzialności producentów w wysokości ok. 145,3 mln zł, a wprowadzający produkty w pozostałych opakowaniach ok. 663,4 mln zł – dodano.

Rola IOŚ-PIB

Zadania nadzorcze nad systemem ROP mają zostać powierzone Instytutowi Ochrony Środowiska – Państwowemu Instytutowi Badawczemu (IOŚ-PIB). Instytut odpowiedzialny będzie m.in. za mechanizm nieodpłatnego przydzielania masy odpadów opakowaniowych poddanych recyklingowi organizacjom odpowiedzialności producentów i organizacjom samorządu gospodarczego. - Masa ta będzie odpowiadała masie odpadów opakowaniowych poddanych recyklingowi, za którą uiszczono opłatę opakowaniową (czyli powstałych z opakowań przeznaczonych dla gospodarstw domowych), i będzie ustalana na podstawie informacji przekazywanych okresowo przez recyklerów; mechanizm ten zapewni możliwość realizacji ustawowego obowiązku zapewnienia poziomów recyklingu przez organizacje w imieniu wprowadzających produkty w opakowaniach przeznaczonych dla gospodarstw domowych, których ta organizacja reprezentuje – wskazano.

Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów określono na III/IV kwartał 2021 r.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska