Raport: 5 kluczowych zasad ROP

© Ali

Doświadczenia państw wdrażających system rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) pokazują, że nie ma jednej konfiguracji zapewniającej sukces. Korzyści i zagrożenia każdego aspektu należy oceniać w każdym przypadku z osobna, aby określić kombinację, która najlepiej pasuje do konkretnego kontekstu lokalnego – wskazano w raporcie pt. ROP bez tajemnic. Ramy polityki dla gospodarki o obiegu zamkniętym⁽¹⁾, opracowanym przez Tomrę.

Autorzy opracowania wskazują jednak pięć kluczowych cech sprawnie funkcjonujących systemów ROP. To cyrkularność, wydajność, wygoda, odpowiedzialność producenta i integralność. - Połączenie tych pięciu zasad przyczynia się do rozwoju gospodarki cyrkulacyjnej poprzez wysokiej jakości recykling opakowań konsumenckich – czytamy.

Cyrkularność i precyzyjne dane pomiarowe

Jak wyjaśniono, państwa przymierzające się do wdrożenia ROP powinny przede wszystkim stworzyć ramy prawne, które zmniejszą zależność od materiałów pierwotnych, kładąc tym samym nacisk na efektywne wykorzystanie zasobów. - Systemy obiegowe nadają priorytet hierarchii postępowania z odpadami, zachęcają do ekologicznego projektowania – wyjaśniono.

Czytaj też: Na jakim etapie znajdują się prace nad systemem ROP?

Ponadto ramy prawne powinny określać, w jaki sposób będą mierzone cele osiągane w zakresie ROP. Zdaniem autorów raportu, najlepszymi miernikami są powszechnie stosowane dane rynkowe – tj. całkowitej ilości opakowań wprowadzonych na rynek. - Kraje europejskie, które do tej pory stosowały jako podstawę pomiaru dane dotyczące zezwoleń lub zbiórki odpadów, obecnie dostosowują swoje podejście. Każda podstawa pomiaru poza danymi rynkowymi stanowi wyzwanie, jeśli chodzi o zapewnienie przejrzystej sprawozdawczości (…). Dane przekazane przez organizacje zbierające odpady, odzwierciedlają jedynie prawidłowo zagospodarowane odpady – czytamy.

Wygoda, wydajność i przejrzystość

Kluczową cechą systemu ROP powinna być także jego wydajność – obejmująca zarówno dobrze zdefiniowany zakres schematu ROP, jak i wyraźnie sprecyzowane role i obowiązki zaangażowanych w niego interesariuszy. Kluczową rolę spełnia ponadto precyzyjny język oraz określenie kluczowych definicji.

- Przy formułowaniu definicji pomocna jest dołączona lista ilustrujących przykładów dla pozycji, dla których nie ma bezpośredniego zastosowania – wskazano. Ważne jest także, aby prawodawstwo wyraźnie wymagało objęcia wszystkich materiałów opakowaniowych systemem ROP. - Ustawodawca może określać różne cele recyklingu w zależności od możliwości recyklingu danego rodzaju opakowania – np. opakowania kompozytowe (wielomateriałowe) i wielowarstwowe będą miały odpowiednio niższe cele recyklingowe i wyższe opłaty, podczas gdy opakowania jednomateriałowe i jednowarstwowe (PET, HDPE, aluminium) będą miały zazwyczaj wyższe cele, niższe opłaty – dodano.

Autorzy raportu wskazują ponadto, że jeśli system ma być wydajny, musi być także prosty i przyjazny dla wszystkich użytkowników, w tym także konsumentów.

- Komunikacja z konsumentami może być prowadzona przez organizacje ekologiczne, gminy lub odpowiednie branże. Możliwe jest zobowiązanie producenta do informowania konsumentów poprzez wprowadzenie obowiązków dotyczących oznakowania opakowań. Oznaczenia wizualne wydrukowane bezpośrednio na etykietach informują klientów, czy opakowanie jest wielokrotnego czy jednorazowego użytku, czy ma wartość depozytową i czy należy je umieścić w systemie zwrotu lub w przeznaczonym do tego celu pojemniku – podano.

Jak podkreśla Tomra, „dobre regulacje ROP wspierają cele zrównoważonego rozwoju, ale przy okazji mogą też motywować przedsiębiorstwa do inwestycji, może to poprawić zarówno jakość, jak i ilość zasobów poddawanych recyklingowi, a tym samym wspierać implementację założeń gospodarki o obiegu zamkniętym”.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska