Rząd zmienia taktykę w sprawie odpływu azotanów do wód i gleb

© rsooll

Głównymi szkodliwymi związkami pochodzenia rolniczego, które przedostają się do gleb i wód, są azotany i fosforany. Jednym z podstawowych źródeł emisji tych związków jest zaś stosowanie nawozów mineralnych i naturalnych. Część azotu amonowego uwalniania jest do atmosfery lub ulega procesowi nitryfikacji do postaci azotu azotanowego, który może być wymywany z profilu glebowego do wód podziemnych, a następnie transportowany do wód powierzchniowych. Nadmierne stężenie azotanów w wodach powierzchniowych jest jedną z przyczyn eutrofizacji i zakwitania wód.

Na cenzurowanym

Celem unijnej dyrektywy azotanowej (91/676/EWG) jest zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Państwa członkowskie mają do wyboru dwa sposoby wdrażania jej postanowień. Pierwszy polega na sporządzeniu wykazu wód oraz obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (tzw. OSN), a następnie przygotowaniu i wdrożeniu specjalnych programów działań na wyznaczonych obszarach. To właśnie z tej formy, realizowanej w praktyce poprzez rozporządzenia dyrektorów RZGW, korzystała do tej pory Polska. Unia Europejska uważała jednak starania naszego kraju za niewystarczające, co doprowadziło do wydania przez unijny Trybunał Sprawiedliwości orzeczenia przeciwko Polsce. - W wyniku ustaleń kierownictwa resortu środowiska i resortu rolnictwa i rozwoju wsi nastąpiła zmiana podejścia do realizacji dyrektywy azotanowej w Polsce, polegająca na wdrożeniu Programu działań na terenie całego kraju, bez konieczności wyznaczania OSN – czytamy w uzasadnieniu do projektu nowego rozporządzenia⁽¹⁾.

Czy rolników stać na reformę?

Podwaliny pod realizację nowego scenariusza stworzyło przyjęte w lipcu br. przez Sejm Prawo wodne. Zaprezentowany przed kilkoma dniami projekt rozporządzenia konkretyzuje jego założenia i przewiduje m.in. zakaz stosowania nawozów w pobliżu wód powierzchniowych, na glebach zamarzniętych, zalanych wodą, nasyconych wodą lub pokrytych śniegiem, a także zakaz stosowania i przechowywania nawozów na terenach o dużym nachyleniu w kierunku wód powierzchniowych. Rolnicy zajmujący się produkcją zwierzęcą będą ponadto musieli zbudować dodatkowe zbiorniki do przechowywania płynnych nawozów naturalnych przez 6 miesięcy, a stałych — przez 5 miesięcy. Szacunkowy koszt budowy płyt obornikowych i zbiorników na gnojowice to zdaniem autorów projektu nawet 811 mln zł. Problem dotyczy ponad 355 tys. gospodarstw, co oznacza średni koszt inwestycji na poziomie ponad 2,2 tys. zł.

Najmniej czasu na dostosowanie się do nowych wymogów (do końca 2021 r.) mają właściciele największych gospodarstw rolnych. Najmniejsi mają zaś na to czas aż do 2030 r. Aby nie nadwyrężać budżetu rolników rząd pracuje nad określeniem narzędzi finansowych, które będą dostępne w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz projektów realizowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i jego wojewódzkie oddziały.

Planowane wejście w życie rozporządzenia to 1 marca 2018 r. Oznacza to, że najprawdopodobniej zostanie przyjęte przez Radę Ministrów w lutym przyszłego roku.

Kamil Szydłowski
Dziennikarz, prawnik