Samorządy chcą modernizować oświetlenie, ale nie mogą

© kichigin19

Kwestia własności infrastruktury oświetleniowej w gminach od lat rodzi wiele wątpliwości interpretacyjnych, a w konsekwencji realnych problemów. Status właścicielski punktów świetlnych determinuje nie tylko sposób ich obsługi, ale także możliwości ich wykorzystania. Samorządowcy twierdzą, że chcieliby zmodernizować infrastrukturę na bardziej energooszczędną i wykorzystać środki Regionalnych Programów Operacyjnych, ale z powodu dziurawych przepisów nie mogą tego zrobić. W większości przypadków właścicielem infrastruktury są bowiem przedsiębiorstwa energetyczne, którym dzisiejszy stan rzeczy odpowiada.

„Błędne koło” trwa w najlepsze

Dzisiejszy stan prawny jest pokłosiem podjętej w latach 90. decyzji o przekazaniu infrastruktury oświetleniowej w ręce przedsiębiorstw energetycznych. W kwietniu 2016 r. podczas posiedzenia sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej samorządowcy skarżyli się w tym kontekście przede wszystkim na brzmienie art. 18 ustawy Prawo energetyczne. Włodarze zwracają uwagę na to, że za wybudowaną przed laty przez samorządy infrastrukturę muszą dziś płacić, w dodatku podwójnie: w cenie zakupionej energii i w postaci dodatkowej opłaty za konserwację punktów świetlnych. – Nie powinniśmy finansować prywatnego majątku, który do nas nie należy. Trochę wygląda to tak, jakby samorządy kupiły zakładom energetycznym samochód, a teraz płaciły za to że te nim jeżdżą i ciągle dolewały paliwo – tłumaczył w Sejmie Marcin Barczykowski, wójt gminy Dąbrowa (woj. opolskie). Problem tkwi przede wszystkim w wyeksploatowanej infrastrukturze, której nikt nie chce (lub nie może) modernizować. Gminy nie mogą wystąpić o unijne dofinansowanie, dlatego że nie są jej właścicielami. Zakłady energetyczne nie są zaś zainteresowane oddaniem swojej własności, ponieważ czerpią z jej udostępniania niemałe zyski. Na całym zamieszaniu traci środowisko, gdyż niewykorzystana pozostaje pula środków zewnętrznych na wykorzystanie energooszczędnych technologii.

Recepta jest gotowa

W opublikowanym w grudniu br. stanowisku Śląskiego Związku Gmin i Powiatów⁽¹⁾ czytamy, że jednym z rozwiązań mogłoby być wprowadzenie ustawowej możliwości przekazania przez zakłady energetyczne majątku oświetleniowego gminom. - Rozwiązanie to powinno mieć charakter fakultatywny i być uzależnione od sytuacji danej gminy – twierdzą samorządowcy. Związek postuluje również dodanie prawnej definicji punktu świetlnego, a także umożliwienie gminom swobodnego wyboru konserwatorów infrastruktury oświetleniowej w trybie przetargu nieograniczonego nawet w przypadku, gdy właścicielami punktów świetlnych są przedsiębiorstwa energetyczne. Propozycje są zgodne ze sformułowanymi jeszcze pięć lat temu konkluzjami Najwyższej Izby Kontroli⁽²⁾.

Przykłady dobrej współpracy pomiędzy samorządami a zakładami energetycznymi należą niestety do rzadkości, choć oczywiście się zdarzają. Przed kilkoma dniami samorząd Tychów poinformował, że za blisko 100 tys. zł przejmie jeszcze w tym roku od spółki Tauron Dystrybucja oświetlenie uliczne w mieście. Dzięki wykorzystaniu środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego, jeszcze w przyszłym roku rozpocznie się jego modernizacja. Projekt jest kontynuacją rozpoczętej kilka lat temu wymiany miejskich lamp, która pozwoliła zmniejszyć roczne zużycie energii z 750 MWh do 255 MWh. - To z kolei umożliwiło ograniczenie emisji dwutlenku węgla o 440 tony rocznie. Po realizacji nowego projektu efekt będzie jeszcze lepszy - mówi prezydent Tychów Andrzej Dziuba.

Kamil Szydłowski
Dziennikarz, prawnik