Ślad węglowy. Nie tylko trend

© Anchels

Potwierdzają to między innymi opublikowane w 2019 roku dodatkowe wytyczne Komisji dot. raportowania informacji związanych z klimatem czy wprowadzone w ostatnim czasie unijne rozporządzenie w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (SFDR), rozporządzenie w sprawie Taksonomii UE, a także powiązane z nimi wytyczne i projektowane akty prawne, które wprost wskazują na znaczenie emisji gazów cieplarnianych. Podobnie rzecz ma się z przedstawionym w kwietniu br. projektem dyrektywy w sprawie raportowania zagadnień zrównoważonego rozwoju (CSRD). W maju 2021 roku Steward Redqueen przy wsparciu Europejskiego Banku Odnowy i Rozwoju oraz Warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych (GPW) przygotował opracowanie w postaci wytycznych do raportowania ESG stanowiący przewodnik dla spółek notowanych na GPW⁽¹⁾. W dokumencie zebrano informacje o najistotniejszych wskaźnikach, z których podstawowym w zakresie emisji gazów cieplarnianych jest łączna suma emisji bezpośrednich i pośrednich gazów cieplarnianych (zakres 1, 2 oraz 3).

Popularne metodyki do obliczania śladu węglowego organizacji

W kontekście oceny wpływu człowieka na klimat, ale także podejmowanych działań mających przeciwdziałać zmianom klimatu, najbardziej precyzyjnym i pewnym narzędziem jest tzw. ślad węglowy. Określa on sumę emisji gazów cieplarnianych wywołanych w sposób bezpośredni lub pośredni przez organizację (tj. grupę kapitałową lub spółkę), produkt, wydarzenie czy osobę. Istnieje wiele metodyk i ścieżek wykorzystywanych do obliczania śladu węglowego zarówno organizacji, jak i produktu m.in. ISO 14064, DEFRA, CDP, GRI, PAS 2050, ISO 14067. Najczęściej stosowane są standardy międzynarodowe, wśród których najbardziej popularnym jest The Greenhouse Gas Protocol. Przyjrzyjmy się mu bliżej.

W realiach przedsiębiorstwa najczęściej obliczany jest ślad węglowy organizacji, z uwzględnieniem wszystkich spółek powiązanych (w ramach grupy kapitałowej). Emisje gazów cieplarnianych uwzględniane w obliczeniach mogą obejmować dwa lub trzy zakresy. W dużym uproszczeniu są to:

• Zakres 1 organizacji (scope 1), czyli emisje bezpośrednie pochodzące ze spalania paliw w źródłach, które są własnością organizacji bądź są przez nią nadzorowane oraz emisje powstałe w prowadzonych procesach technologicznych,
• Zakres 2organizacji (scope 2) obejmujący emisje pośrednie (energetyczne), które powstały w wyniku wytwarzania energii elektrycznej, energii cieplnej, pary technologicznej czy chłodu, które organizacja importuje,
• Zakres 3 organizacji (scope 3), najbardziej złożony, który dotyczy pozostałych emisji pośrednich, będących poza kontrolą organizacji, ale uwzględniający cały łańcuch wartości.

Uwzględnienie emisji z zakresów 1 i 2 organizacji podczas obliczania śladu węglowego jest obligatoryjne dla niektórych spółek, a zakres 3 jeszcze nie jest obowiązkowy. - Należy mieć jednak świadomość, że nowe regulacje unijne stawiają konieczność informowania o emisjach z zakresu 3 na równi z dwoma pierwszymi zakresami, więc raportowanie zakresu 3 to kwestia niedalekiej przyszłości. Kolejne projektowane i wdrażane zmiany prawne zarówno w zakresie raportowania, jak i stosowane na inne potrzeby rozszerzają grono przedsiębiorstw, które będą musiały wykazywać emisje z zakresu 1, 2, a także 3 organizacji – mówi Anna Galus, zastępca dyrektora obszaru Biznes w Atmoterm SA.

Pozyskanie danych może stanowić trudność

Mimo istniejących standardów liczenia śladu węglowego, pozyskanie odpowiednich danych, które pozwolą ustalić emisje z poszczególnych zakresów, stanowi nie raz twardy orzech do zgryzienia. Rzetelne obliczenie śladu węglowego (zarówno organizacji, jak i produktu) wymaga zebrania i uporządkowania wielu informacji i danych liczbowych. Ich zdobycie wymaga zaangażowania różnych działów organizacji, osób o zróżnicowanych kompetencjach. Co więcej, dane dotyczą różnych obszarów tematycznych m.in. emisji, informacji o zakupionych towarach i usługach, transporcie i dystrybucji, pozyskiwanej energii, prowadzonych inwestycjach, dobrach kapitałowych czy aktywach wynajmowanych. - Część danych, jakie należy pozyskać, dotychczas nie była gromadzona przez żadne organizacje (np. sposób dojazdu pracowników do pracy). Wyzwanie stanowi nie tylko zakres 1, ale i pozyskanie części danych do zakresu 2 oraz 3, które w znacznej mierze i z dużą dokładnością trzeba pozyskać z zewnątrz – podkreśla Anna Gallus. Z uwagi na tak skomplikowany proces przygotowania szczegółowych, zróżnicowanych danych często jednym z najistotniejszych elementów rzetelnych obliczeń śladu węglowego jest zaangażowanie się osób z wyższego szczebla kadry zarządzającej (m.in. w zakresie monitorowania postępów w przygotowywaniu danych do obliczeń). Obliczanie śladu węglowego będzie powtarzane corocznie, więc istotną rolę odegra również cyfryzacja całego procesu.

Dlaczego warto liczyć ślad węglowy?

Obserwując działania Komisji Europejskiej związane m.in. z opracowaniem europejskiej metodyki pomiaru efektywności środowiskowej w całym cyklu życia produktów, można się spodziewać, że ślad węglowy będzie istotnym wskaźnikiem oceny konkurencyjności rynkowej. Jednocześnie zmiany prawne i nowe wytyczne w zakresie wpływu na zmiany klimatu i odporności przedsiębiorstwa na nie, będą znacząco wpływać na postrzeganie spółki oraz jej zdolność do pozyskania środków zewnętrznych. - Obliczanie śladu węglowego i działania na rzecz jego obniżenia, będą przynosiły przedsiębiorstwom coraz więcej korzyści. W krótkim terminie staną się zarówno coraz powszechniejszym obowiązkiem prawnym, jak i pośrednią koniecznością mającą wpływ na rozwój firm – konkluduje Anna Gallus.

Artykuł powstał we współpracy z firmą Atmoterm SA