80% ze środków NFOŚiGW na transformację energetyczną i poprawę jakości powietrza w 2025 r.

© Антон Сальников

Transformacja energetyczna, poprawa jakości powietrza, gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) oraz ochrona różnorodności biologicznej i funkcji ekosystemów – oto cztery filary, na których oparto opublikowaną 13 listopada br. Strategię Działania Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) na lata 2025-2028⁽¹⁾. Wyliczonym celom operacyjnym mają towarzyszyć także: monitoring środowiska, ekspertyzy środowiskowe, edukacja ekologiczna, innowacyjność i adaptacja do zmiany klimatu. Wynikiem opisanych w dokumencie starań ma być „wspieranie transformacji niskoemisyjnej, zrównoważonego rozwoju i poprawy jakości środowiska w Polsce poprzez realizację efektywnych i skutecznych inicjatyw prośrodowiskowych”.

Szerzyć świadomość, łagodzić zmianę klimatu i chronić przyrodę

W publikacji NFOŚiGW opisano najważniejsze problemy, których rozwiązanie ma doprowadzić do realizacji postawionych zobowiązań.

Działania podejmowane w ramach priorytetu „Transformacja energetyczna” mają na celu wspieranie wdrażania gospodarki niskoemisyjnej. Wśród nich znajdują się: ograniczenie wykorzystania surowców kopalnych, zwiększenie wykorzystania OZE, a także wsparcie rozwoju infrastruktury elektroenergetycznej i magazynowania energii. Założono również poprawę efektywności energetycznej, wsparcie dla technologii wychwytu, transportu, utylizacji i składowania dwutlenku węgla (CCUS) czy wykorzystanie biopaliw. Dzięki temu zredukowane mają zostać emisje szkodliwych substancji, a poprawić ma się jakość powietrza.  Ostatniemu celowi będą służyćtakże określone „kierunki interwencji”, które wylicza NFOŚiGW.  Są to: wymiana nieefektywnych źródeł ciepła, modernizacja energetyczna budynków mieszkalnych, rozwój niskoemisyjnego transportu oraz promowanie instalacji, które mają wpływ na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i szkodliwych substancji do środowiska. Na zieloną transformację oraz polepszenie jakości powietrza przewidziano przeznaczenie ponad 80% wydatków ze środków Funduszu w 2025 r.

W planach NFOŚiGW znajduje się też wsparcie wdrażania GOZ, co ma zadziać się poprzez „stopniowe odchodzenie od linearnego modelu gospodarki”. Wsparcie będzie więc przekazywane na przedsięwzięcia związane z ograniczaniem zużycia surowców i powstawania nowych odpadów czy z wdrażaniem „hierarchii sposobów postępowania z odpadami”. Wspomniany został także wątek dot. ochrony wód oraz rekultywacji terenów. Działania NFOŚiGW „będą służyć poprawie jakości wód powierzchniowych i podziemnych zgodnie z wymogami dyrektyw unijnych”. Szczególny akcent  zostanie położonyna dyrektywę  z 21 maja 1991 r. ws. oczyszczania ścieków komunalnych. Do zadań Funduszu w tym obszarze mają należeć również: ograniczanie zrzutów solanek do wód powierzchniowych i zapobieganie toksycznym zakwitom alg. – Ważnym zagadnieniem, w zakresie adaptacji do zmian klimatu, jest także optymalizacja procesów produkcyjnych, wprowadzanie nowych technologii odzysku i oczyszczania wody – czytamy w dokumencie. NFOŚiGW pisze dalej o rekultywacji terenów zdegradowanych oraz o  remediacji i rekultywacji gruntów. Dodatkowo, instytucja ma aktywnie działać w obszarze „eliminowania zagrożeń wynikających z zakresu budowy i użytkowania obiektów budowlanych i wyrobisk górniczych czy monitoringu stanu środowiska i przeciwdziałania poważnym awariom w górnictwie”.

W Strategii Działania nie pominięto też kwestii związanych z ochroną różnorodności biologicznej i funkcji ekosystemów. Podejmowane w tym zakresie czynności mają wpłynąć na powstrzymanie utraty różnorodności – tak biologicznej, jak krajobrazowej – oraz odtworzenie i wzbogacenie zasobów przyrodniczych, a także na skuteczne zarządzanie gatunkami i siedliskami. NFOŚiGW zobowiązuje się także do szerzenia świadomości ekologicznej w społeczeństwie oraz do podejmowania starań na rzecz łagodzenia skutków zmiany klimatu.

35 lat – 142 mld zł na prośrodowiskowe projekty

– NFOŚiGW to unikatowa instytucja, która 35 lat temu powstała ponad podziałami, by podnosić jakość środowiska. Wdrożono wtedy zasadę „zanieczyszczający płaci” i system ekokonwersji długu, co umożliwiło realizację projektów na rzecz środowiska. Cele Unii Europejskiej – neutralność klimatyczna, gospodarka obiegu zamkniętego, odbudowa zasobów przyrodniczych – wskazują na wyzwania i szanse stojące dziś przed NFOŚiGW – mówił podczas obchodów 35-lecia Funduszu Krzysztof Bolesta, wiceminister klimatu i środowiska. Podsumowania tego okresu podjęła się także prezeska instytucji, Dorota Zawadzka-Stępniak. – Przez 35 lat działania NFOŚiGW wydał ponad 142 mld zł na projekty, które są inwestycją w przyszłość. To pokazuje skalę naszego działania. Wspieramy projekty, które generują konkretne efekty biologiczne – powiedziała.

W oficjalnym komunikacie przekazano, że zebrane do tej pory plony działań, które przez ponad trzy dekady podejmowano w ramach działań NFOŚiGW, to m.in.:

• oszczędność prawie 11 TWh energii rocznie,
• ponad 5 TWh produkowanej rocznie zielonej energii,
• redukcja emisji gazów cieplarnianych o 28 mln ton CO₂,
• 7,5 mln ton odpadów poddawanych odzyskowi rocznie,
• 89 tys. km sieci kanalizacyjnej – zbudowanej lub zmodernizowanej,
• rozwój elektromobilności – ponad 600 autobusów elektrycznych i ponad 27 tys. samochodów elektrycznych na polskich drogach,
• budowa 550 tys. przydomowych mikroinstalacji fotowoltaicznych,
• 450 tys. poddanych termomodernizacji budynków prywatnych i publicznych.

Dominika Góra
Koordynatorka redakcji