Skąd się biorą podwyżki opłat za wodę i ścieki?

© zwiebackesser

Trwa proces ustalania cen za wodę i ścieki, które obowiązywać będą przez najbliższe trzy lata. Jak informowaliśmy w zeszłym miesiącu, do dnia 22 marca br. Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, będące regulatorem taryf, otrzymało ponad 1500 wniosków taryfowych, co stanowi około 64 proc. wszystkich, które mają zostać złożone. Wody Polskie podały, że 94 proc. z nadesłanych wniosków zakłada podwyżki opłat za wodę i ścieki… (więcej na ten temat w artykule). Zgodnie z danymi Wód Polskich, najwyższą procentową zmianę cen łącznie za dostawę wody i odbiór ścieków w okresie trzech lat przewiduje się obecnie w województwie łódzkim (47,15 proc.), świętokrzyskim (22,85 proc.) i zachodniopomorskim (21,87 proc.). Najniższe z kolei w województwach śląskim, pomorskim i opolskim (od 11,83 proc. do 13,54 proc.) – szczegóły na grafice obok.

Koszty ponoszone przez przedsiębiorstwa wod-kan 

Procentowa zmiana cen łącznie za dostawę wody i odbiór ścieków w województwach w okresie trzech lat (2021-2024) oraz struktura kosztów bezpośrednich przedsiębiorstw wod-kan.© Wody Polskie

Co jednak składa się na zaproponowane stawki? Zgodnie z zapisami ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, opracowując taryfę przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne ustalają niezbędne przychody, uwzględniając w szczególności:

1. koszty związane ze świadczeniem usług, poniesione w latach obrachunkowych obowiązywania poprzedniej taryfy (…), z uwzględnieniem planowanych zmian tych kosztów w okresie obowiązywania taryfy;
2. zmiany warunków ekonomicznych oraz wielkość usług i warunki ich świadczenia;
3. koszty wynikające z planowanych wydatków inwestycyjnych.

Jak wyjaśnia Dorota Jakuta, prezes Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie” (IGWP), w liście⁽¹⁾ skierowanym do Marka Gróbarczyka, sekretarza stanu w Ministerstwie Infrastruktury, oraz Przemysława Dacy, prezesa PGW Wody Polskie, na prognozowany wzrost opłat za wodę i ścieki wpływ ma wiele czynników. - Sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych na przestrzeni zwłaszcza ostatnich dwóch lat, istotnie się zmieniła. W wielu obszarach nastąpiły znaczne wzrosty kosztów funkcjonowania. Te największe dotyczą: zmian cen energii, zmian cen odbioru i zagospodarowania osadów ściekowych, zmian stawek podatku od nieruchomości, zmian wysokości stawek opłat dzierżawnych, zmian kosztów wynagrodzeń oraz zmiany poziomu inflacji – wymienia Dorota Jakuta.

Czytaj też: Największym wyzwaniem są racjonalne ceny za wodę

Wzrost cen za energię i zagospodarowanie osadów ściekowych

W strukturze kosztów ponoszonych przed przedsiębiorstwa wod-kan, koszty energii elektrycznej (wraz z opłatą mocową) stanowią około 10-15 proc. ogółu kosztów.

Jak wynika z danych IGWP, „prognozowany wzrost kosztów zagospodarowania osadów ściekowych w odniesieniu do najbliższych 12 miesięcy wynosi średnio 18,7 proc.”. – W podziale na wielkość przedsiębiorstw wzrost tych kosztów [zagospodarowania osadów ściekowych – przyp. red.] kształtuje się następująco: dla małych przedsiębiorstw – 22,1 proc., dla średnich – 36,8 proc. oraz dla dużych 2,9 proc. – czytamy.

Wzrost podatku od nieruchomości i wyższa płaca minimalna

Jak wyjaśniono, dość częstym problemem występującym w branży był ponadto wzrost podatku od nieruchomości lub opłat dzierżawnych. Dotyczy to głównie przedsiębiorstw, które nie są właścicielami infrastruktury technicznej, a jedynie ją użytkują. – W wielu gminach stawka z tego tytułu ustalana była na niższym poziomie niż maksymalny, określony ustawą i wynoszący 2 proc. Obserwujemy jednak wzrost stawek podatku np. ze stawki podatku 0,5 proc. do 2 proc. Nierzadko stanowi to realny koszt liczony w milionach złotych rocznie – zaznacza Izba w liście.

Na wzrost opłat za wodę i ścieki wpłynie także wzrost wysokości wynagrodzenia minimalnego za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej. – Należy zauważyć, że w ciągu 3 lat wartość minimalnego wynagrodzenia za pracę wzrosła o ponad 33 proc., co winno mieć swoje odzwierciedlenie we wzroście kosztów z tytułu wynagrodzeń w wielu przedsiębiorstwach – wskazuje Jakuta.

Czytaj też: Panta rei, czyli o kierunkach rozwoju polskiej branży wodno-kanalizacyjnej

Jak informują Wody Polskie, koszty wynagrodzeń pracowników przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych zajmują najwyższą pozycję w strukturze ponoszonych wydatków. To aż 29 proc. ogółu ponoszonych kosztów (szczegóły na grafice). - Koszty, których PGW Wody Polskie nie mogą zakwestionować, a które mają znaczący wpływ na wysokość opłat za wodę i odbiór ścieków, to m.in. koszty wynagrodzeń w danym przedsiębiorstwie wod-ka. oraz koszty związane z prowadzonymi lub planowanymi przez przedsiębiorstwo inwestycjami. Kontrolę nad tymi wydatkami sprawuje jednak właściciel przedsiębiorstwa, czyli w przeważającej ilości przypadków gmina lub miasto – uważają Wody Polskie.

Rentowność branży wod-kan

Jak podsumowuje Dorota Jakuta, wszystkie powyższe czynniki mają istotny wpływ na kondycję finansową przedsiębiorstw. – Nie sposób zauważyć faktu, iż większość to koszty niezależne od decyzji przedsiębiorstw – podkreśla. W liście prezes IGWP powołuje się także na dane z benchmarkingu. Jak wynika z badania, rentowność działalności wodociągowej w 2018 r. wynosiła średnio 3,6 proc., w 2019 r. natomiast wartość ta spadła do poziomu 0,9 proc. W przypadku działalności kanalizacyjnej jej średnia wartość w 2018 r. wynosiła 3,5 proc, a w 2019 r. była ujemna (-0,5 proc.). – Należy również podkreślić, iż z danych IGWP wynika, że w 2019 r. około 45 proc. podmiotów biorących udział w badaniu osiągnęło stratę w działalności wodociągowej, natomiast ok. 43 proc. w działalności kanalizacyjnej – czytamy w liście.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska