Mimo, że emisje gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej (UE) w ostatniej dekadzie stale spadały, emisje CO2 z pojazdów ciężkich – ciężarówek, autobusów i autokarów – wzrastały prawie każdego roku, głównie z powodu rosnącego popytu na transport towarowy – wskazuje Europejska Agencja Środowiska (ang. European Environment Agency, EEA).
Według danych EEA (szczegóły na grafice) emisje gazów cieplarnianych z pojazdów ciężkich wzrosły o około 29% w latach 1990-2019. Co więcej, emisje z pojazdów ciężkich rosły z każdym rokiem od 2014 r., spadając dopiero w 2020 r. z powodu ograniczeń wprowadzonych w związku z pandemią COVID-19. Spadek ten nie wynikał ze zmian systemowych w sektorze, więc oczekuje się, że w kolejnych latach emisje CO2 znów wzrosną.
¼ emisji z transportu
Ciężarówki i autobusy stanowią zaledwie 2% pojazdów, ale odpowiadają za ponad jedną czwartą emisji CO2 w transporcie drogowym w Europie. Spośród różnych kategorii pojazdów ciężarowych, to właśnie ciężarówki odpowiadają za około 85% emisji, natomiast autobusy i autokary odpowiadają za pozostałą część.
Czytaj też: 3 km jazdy rowerem dziennie wystarczy, by znacząco zredukować emisje
Analiza Agencji pokazuje, że osiągnięty dotychczas wzrost efektywności w pojazdach i operacjach transportowych został wyprzedzony przez rosnące zapotrzebowanie na transport towarowy, co ostatecznie doprowadziło do wzrostu emisji. - Popyt na fracht jest kluczowym czynnikiem przyczyniającym się do tych trendów. Całkowite zapotrzebowanie na przewozy śródlądowe wzrosło o blisko 25% w latach 2000-2019. W 2019 r. ciężarówki przewoziły stosunkowo więcej towarów niż inne środki transportu w porównaniu z 2000 r. Dokładniej, podczas gdy działalność transportowa na śródlądowych drogach wodnych i kolejach UE wzrosła o 5% w latach 2000–2019, transport ciężarowy wzrósł w tym samym okresie o 31%. Z powodu tych tendencji udział ładunków przewożonych samochodami ciężarowymi wzrósł z 72% w 2000 r. do 76,4% w 2019 r., natomiast zmniejszył się udział kolei i żeglugi śródlądowej – wskazuje EEA.
Przyczyny zwiększonego popytu w UE są zróżnicowane. Obejmują one – wylicza EEA - intensywność transportu w gospodarce, różne etapy rozwoju wzorców mobilności w UE oraz wzrost gospodarczy przyczyniający się do zmniejszenia nierówności między państwami członkowskimi UE.
Rekomendacje na przyszłość
Jak wskazuje EEA, jeśli Europa chce osiągnąć wyznaczone cele w zakresie neutralności klimatycznej (przypominamy, Europejski Zielony Ład ma na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych z transportu o 90% w porównaniu z poziomem z 1990 r.), konieczne będą wielostronne działania. - Aby zmniejszyć emisje z pojazdów ciężarowych o dużej ładowności, należy kontynuować poprawę efektywności paliwowej pojazdów, ale konieczne są również dalsze wysiłki. Przesunięcie transportu towarowego z dróg na kolej oraz transportu pasażerskiego z samochodów na autobusy i autokary stanowi ważną drogę do redukcji emisji. Ponadto ograniczenie liczby podróży lub ich długości to ważne środki służące zmniejszeniu ogólnych emisji – zauważa EEA.
Joanna SpillerDziennikarz, inżynier środowiska