OZE to już 45,3% unijnej produkcji energii elektrycznej. Najniższe wyniki są w transporcie

© Adin

Na przestrzeni lat 2004-2023 udział OZE w unijnym zużyciu energii niemal się potroił; w 2004 r. energia odnawialna odpowiadała bowiem za 9,6% całkowitej konsumpcji. Dane za poprzedni rok w opracowaniu z 20 grudnia br.⁽¹⁾ przedstawia Eurostat, przypominając przy tym o znaczeniu jakie źródłom odnawialnym przypisuje europejska polityka klimatyczna, a także takie planowane inicjatywy jak Czysty Ład Przemysłowy. Zgodnie z przyjętą w 2023 r. rewizją dyrektywy o źródłach odnawialnych (tzw. dyrektywą RED III), w 2030 r. ich wykorzystanie powinno sięgać co najmniej 42,5% ze wskazaniem na 45%. Osiągnięcie celu wymaga zatem wzrostu o 18 punktów procentowych w porównaniu ze stanem z roku 2023 – ok. 2,6 pp. rocznie. Które z państw członkowskich znajdują się na najbardziej zaawansowanym etapie tego procesu i jakie sektory w skali UE mają przed sobą najwięcej do zrobienia?

Czytaj też: 23% OZE w europejskiej konsumpcji energii – Eurostat

Ponad 66% OZE w Szwecji

Europejskim liderem w zakresie rozwoju szeroko pojętego OZE okazała się Szwecja, gdzie źródła odnawialne odpowiadały w 2023 r. za 66,4% całkowitego zużycia energii. W opublikowanym komunikacie Eurostat tłumaczy ten wysoki wynik zastosowaniem biopaliw stałych oraz energii ze źródeł wodnych i wiatrowych. Następna w kolejności Finlandia zajęła wyraźnie niższe miejsce, OZE zaznaczyły w niej jednak swoją większość, sięgając poziomu 50,8% (przy podobnej specyfice źródeł wytwórczych jak we wspomnianym sąsiednim kraju). Podium zamknęła Dania z udziałem energii odnawialnej w całkowitym zużyciu o wysokości 44,5%, zawdzięczanej przede wszystkim stałym biopaliwom i źródłom wiatrowym. Najniższe poziomy OZE odnotowano na Malcie, gdzie wyniósł on 15,1%, w Belgii (14,7%) oraz w Luksemburgu (11,6%). W Niemczech energia odnawialna zajęła w 2023 r. 21,5%, we Francji 22,3%, w Polsce natomiast 16,5% - nieznacznie mniej niż w roku 2022, kiedy wynik wyniósł 16,8%. Jak tłumaczy Eurostat, niektóre z państw sięgnęły po tzw. transfery statystyczne, a więc międzykrajowe umowy dot. importu określonej ilości energii odnawialnej; służyło to dotrzymaniu obowiązku zachowania poziomów wyższych od celów na rok 2020.

© Eurostat

2/3 zużycia OZE z wiatru i wody

Jeśli chodzi o rezultaty sektorowe, najwyższym udziałem źródeł odnawialnych w całkowitym zużyciu energii w 2023 r. mogła  pochwalić się w Unii elektroenergetyka; energia z OZE zajęła w niej 45,3%, a więc o ponad 4 pp. więcej niż w roku poprzednim (41,2%). Wzrost udziału OZE w latach 2013-2023 miał się wiązać przede wszystkim z ekspansją energetyki słonecznej i wiatrowej, natomiast 2/3 zużycia ze źródeł odnawialnych w elektroenergetyce w 2023 r. było zasługą źródeł wiatrowych i wodnych. Odpowiadały one odpowiednio za 38,5% oraz 28,2% udziału OZE. – Pozostała jedna trzecia wytworzonej energii elektrycznej (ze źródeł odnawialnych – przyp. red.) pochodziła ze źródeł słonecznych (20,5%), biopaliw stałych (6,2%) oraz innych źródeł odnawialnych (6,6%) – czytamy. Najszybciej zyskującą na znaczeniu gałęzią OZE jest energetyka słoneczna. W 2008 r. ilość pochodzącej z tych źródeł energii elektrycznej wyniosła 7,4 TWh, by w 2023 r. osiągnąć 252,1 TWh. Jak prezentują się statystyki dla poszczególnych państw członkowskich? Trzy pierwsze liderskie miejsca pod względem udziału OZE w elektroenergetyce zajmują Austria (87,8%), Szwecja (87,5%) oraz Dania (79,4%). Za ponad połowę produkcji energii elektrycznej źródła odnawialne odpowiadały w krajach takich jak Portugalia (63%), Chorwacji (58,8%) czy Hiszpanii (56,9%). Najniższe wyniki w tej kategorii odnotowano w Luksemburgu (18%), Czechach (16,4%) oraz na Malcie (10,7%). W Polsce natomiast źródła odnawialne wygenerowały w 2023 r. 25,8% energii elektrycznej, przy 21% w roku 2022 (w Niemczech w 2023 r. było to 52,2%, a we Francji 30%).

Czytaj też: Przyspieszyć transformację. Energia ze słońca w Obszarach Niskiego Ryzyka Środowiskowego dla OZE

10,8% OZE w transporcie

W sektorze ogrzewania i chłodzenia OZE wniosły w 2023 r. 26,2% do całkowitego zużycia energii w UE; w 2004 r. wynik ten wynosił 11,7%. Wzrost zawdzięczamy rozwojowi źródeł odnawialnych w przemyśle, usługach oraz gospodarstwach domowych, a także m.in. rozpowszechnieniu pomp ciepła, które wykorzystują energię z otoczenia. Najwyższe noty dotyczą państw Europy Północnej, ze Szwecją, Estonią i Łotwą na czele, gdzie udział OZE w całkowitym zużyciu energii na ogrzewanie i chłodzenie stanowił odpowiednio 67,1%, 66,7% oraz 61,4%. Najniższe wyniki, poniżej 10%, dotyczą Holandii (9,6%) oraz Irlandii (7,9%). Niemcy zużyły w tym sektorze 17,1% energii odnawialnej /15911, Francuzi z kolei 30%. W Polsce było to 20,2%.

Eurostat przedstawia również dane dotyczące udziału OZE w całkowitym zużyciu energii w transporcie. Obowiązujący w tym zakresie cel na rok 2030 wynosi 29%, do energii odnawialnej zaliczane są natomiast m.in. takie źródła jak biopaliwa płynne, wodór, biometan czy „zielona” energia elektryczna. W 2023 r. źródła odnawialne odpowiadały za 10,8% konsumpcji energii w unijnym transporcie, w porównaniu z 1,6% w roku 2004. Wyraźnie mniejszy niż w dwóch omówionych dotąd sektorach stopień wykorzystania OZE widać również w danych krajowych. Spektrum rozciąga się od rekordowych Szwecji, Finlandii i Holandii (odpowiednio 33,6% , 20,6% i 13,4%) do Grecji (3,9%), Łotwy (1,4%) oraz Chorwacji (0,9%). W Niemczech wynik wyniósł 11,9%, we Francji – 10%, w Polsce natomiast energia odnawialna w całkowitym zużyciu w transporcie stanowiła niecałe 6%. Wszystkie państwa członkowskie UE zostały przyćmione przez należącą do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (ang. European Free Trade Association – EFTA) Norwegię, z wynikiem na poziomie 27,7%.

Mniej zużycia energii pierwotnej

Poza danymi nt. udziału OZE w zużyciu energii, w okresie przedświątecznym Eurostat opublikował także informacje⁽²⁾ o spadku unijnego zużycia energii pierwotnej. W 2023 r. zmniejszyło się ono w porównaniu z poprzednim rokiem o 3,9%, wynosząc 1211 mln ton oleju ekwiwalentnego (Mtoe). Unia zbliżyła się zatem do celu wymienionego w dyrektywie o efektywności energetycznej (ang. energy efficiency directive – EED), która wskazuje liczbę 992,5 mln ton Mtoe jako wspólnotową ambicję na rok 2030. Zużycie energii końcowej wyniosło 894 Mtoe – o 3% mniej niż w roku 2022. Cel na rok 2030 wynosi w tym przypadku 763 Mtoe. Jak informuje główny unijny urząd statystyczny, wynik 1211 Mtoe w zużyciu energii pierwotnej był najniższy od 1990 r., kiedy zaczęto gromadzić dane na ten temat; zużycie energii końcowej okazało się natomiast drugie najniższe w tym okresie.

Czytaj też: Ogrzejmy się przez Internet. 1 MW mocy przyłączeniowej centrów danych to 1 MW energii cieplnej

Szymon Majewski
Dziennikarz