Plany adaptacji do zmian klimatu obowiązkowe dla miast średniej wielkości - jest projekt ustawy

© nirutft

W lipcu br. do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów⁽¹⁾ wpisany został Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wzmocnienia klimatycznego wymiaru polityki miejskiej (numer projektu UD246). Obecnie projekt ustawy wraz z uzasadnieniem oraz oceną skutków regulacji opublikowano w Rządowym Centrum Legislacji⁽²⁾. Jakie zatem przepisy planuje wprowadzić projektodawca?

Z analizy zamieszczonych w RCL dokumentów wynika, że projektowana ustawa wprowadzić ma zmiany w pięciu ustawach tj.:

Akty prawne do znalezienia w Bazie aktów prawnych Teraz Środowisko.

• ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 713, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o samorządzie gminnym”,
• ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1668, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o samorządzie województwa”,
• ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2020 r. poz. 1219, 1378, 1565, 2127, 2338), zwanej dalej „ustawą Poś”,
• ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2021 r. poz. 741), zwanej dalej „ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym”,
• ustawie z dnia z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2021 r. poz. 247, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą ooś”.

Zmiany w ustawie o samorządzie gminnym oraz ustawie o samorządzie województwa

W ustawie o samorządzie gminnym planuje się wprowadzenie „obowiązku przeznaczania co najmniej 30 proc. środków zaplanowanych już do wydatkowania w ramach budżetu obywatelskiego na ochronę miejskiego środowiska przyrodniczego”. - W szczególności na projekty, które będą dążyły do poprawy stanu oraz zwiększania powierzchni terenów zieleni w mieście, o których mowa w art. 5 pkt. 21 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2021 r. poz. 1098), tzw. budżet „zielony”. Obowiązek ten będzie dotyczył tylko gmin o statusie miasta na prawach powiatu, które aktualnie są zobowiązane ustawowo do tworzenia budżetu obywatelskiego, oraz do wydatkowania na ten cel co najmniej 0,5 proc. wydatków gminy zawartych w ostatnim przedłożonym sprawozdaniu z wykonania budżetu - sprecyzowano w uzasadnieniu projektu ustawy.

Wśród proponowanych zmian zakłada się ponadto doprecyzowanie zakresu prowadzenia przez samorząd województwa polityki rozwoju poprzez uzupełnienie katalogu o kwestie tworzenia warunków dla prowadzenia działań na rzecz ochrony klimatu oraz adaptacji sektorów wrażliwych i obszarów podatnych na zmiany klimatu. - Rola samorządu województwa jest kluczowa m.in. w zakresie programowania i wdrażania nowej perspektywy finansowej UE, w której kontekst adaptacji do zmian klimatu będzie działaniem horyzontalnym, w związku z tym włączenie tych kwestii do polityki rozwoju województwa jest wysoce uzasadnione. Jedynie działania na wszystkich szczeblach rządowych, jak i samorządowych zapewnią kompleksowość działań na rzecz wzmacniania polityki adaptacyjnej, zwłaszcza w kontekście sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu – wskazano w uzasadnianiu.

Zmiany w ustawie Poś

W art. 3 ustawy Prawo ochrony środowiska proponuje się natomiast dodanie nowego punktu, zawierającego definicję miejskiego planu adaptacji do zmian klimatu (MPA). Zgodnie z projektem ustawy przez pojęcie to „rozumie się dokument o charakterze strategicznym, obejmujący swoim zakresem teren danego miasta, którego celem jest zwiększenie odporności miasta na zmiany klimatu poprzez ograniczenie podatności miasta na zagrożenia związane ze zmianami klimatu, w tym poprawę zdolności przystosowywania się do zmian klimatu”. Proponuje się ponadto wskazanie MPA jako kolejnego narzędzia, za pomocą którego jest prowadzona polityka ochrony środowiska. - Dodane zostają także nowe regulacje - art. 18a, zgodnie z którymi burmistrz lub prezydent miasta powyżej 20 tys. mieszkańców powinien opracować miejski plan adaptacji do zmian klimatu (MPA) – czytamy.

Zgodnie z projektowanymi przepisami, rada miejska będzie zobligowana do uchwalenia miejskich planów adaptacji do zmian klimatu w terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie przepisów. Szczegóły dotyczące opracowania i uchwalania dokumentu określone mają zostać w rozporządzeniu, które na mocy projektowanych przepisów wydać ma minister właściwy do spraw klimatu. - Opracowywanie przez miasta miejskich planów adaptacji będzie miało wsparcie finansowe. Zaproponowana w przedmiotowym projekcie ustawy zmiana w ustawie Poś uzasadnia aplikowanie o środki na ten cel – dodano w uzasadnieniu.

Zmiany w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

W projekcie odniesiono się również do kwestii niewystarczającego uwzględnienia polityk adaptacyjnych w miejskich planach zagospodarowania przestrzennego oraz studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin. Dlatego też „wymagania dotyczące zmniejszenia podatności na zmiany klimatu, wynikające z rekomendacji i wniosków zawartych w miejskim planie adaptacji do zmian klimatu” uwzględnione mają zostać w procesie planowania i zagospodarowania przestrzennego.

- Proponowane rozwiązanie będzie skutkowało większym bezpośrednim wpływem planów adaptacji do zmian klimatu na kontekst funkcjonalno-przestrzenny, a także zwiększy potencjał do wdrażania działań adaptacyjnych, umożliwiając ich zastosowanie również w ramach prac na niższych szczeblach administracji – wskazano. Jak dodano, wnioski i rekomendacje z uchwalonych miejskich planów adaptacji do zmian klimatu powinny zostać uwzględnione w nowopowstających i zmienianych strategiach rozwoju gmin, studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Przyjęcie jednak MPA nie będzie wymagało natychmiastowej aktualizacji tych dokumentów.

Zmiany w ustawie OOŚ

Proponowane przez projektodawcę zmiany w ustawie OOŚ polegać mają natomiast na „doprecyzowaniu przepisów dotyczących analiz ryzyka klimatycznego w postępowaniu ooś poprzez wskazanie, że w skład tych analiz zgodnie z dyrektywą ooś wchodzi analiza podatności przedsięwzięć na zmiany klimatu”.

Kiedy przepisy wejdą w życie?

Zgodnie z zamierzeniem, zawarte w projekcie ustawy rozwiązania miałyby wejść w życiu już z dniem 1 stycznia 2022 r. Wprowadzone mają zostać jednak przepisy przejściowe i dostosowujące, na mocy których niektóre przepisy obowiązywać miałyby dopiero od 2023 r.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.