Jakub KupeckiKierownik Centrum Technologii Wodorowych (CTH2) oraz Zakładu Wysokotemperaturowych Procesów Elektrochemicznych (HiTEP) (Instytut Energetyki - Instytut Badawczy)
Teraz Środowisko: Nad technologiami wodorowymi prace trwają od dekad. Czy powstające dziś unijne i krajowe strategie wodorowe to swoisty punkt zwrotny?
Jakub Kupecki: Wszystko na to wskazuje, bo jeśli poważnie myślimy o neutralności klimatycznej, to bez wodoru nie będzie ona możliwa. Prace nad wodorem, także w Polsce, trwają od co najmniej dwudziestu lat, a ostatnie lata to czas, kiedy powstało kilka kluczowych programów badawczo-rozwojowych. Ich efektem są już (demonstracyjne) instalacje przewidziane do pracy w warunkach przemysłowych, np. układy wytwarzania wodoru w procesie elektrolizy, instalacje wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w ogniwach paliwowych, wodorowe magazyny energii (układy power-to-gas) oraz rozwiązania dotyczące wodoru dla sektora transportu. Już teraz budowane są w kraju układy z elektrolizerami i ogniwami paliwowymi na bazie polskich technologii, wsparte środkami Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) oraz Komisji Europejskiej. Pozyskaliśmy kluczowe kompetencje i kadry do rozwoju tej gałęzi gospodarki. Przed wodorem nie ma już odwrotu.
Czytaj: Wodór wprost z odpadów, także medycznych
TŚ: Gdzie zatem jest Polska w wyścigu wodorowym?
JK: Mamy silną pozycję, a polska nauka współpracująca ściśle z przemysłem ma wiele do zaoferowania. Dość powiedzieć, że jesteśmy piątym na świecie producentem wodoru. Oczywiście wodór jest paliwem zeroemisyjnym pod warunkiem, że jest pozyskiwany w bezemisyjny sposób, na przykład w procesie elektrolizy zasilanej z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii (tzw. zielony wodór). Póki co, mamy ogromny potencjał w produkcji tzw. szarego i błękitnego wodoru, ale musimy uzmysłowić sobie, że wodór wytwarzany w reformingu parowym węglowodorów jest wodorem o bardzo dużym śladzie węglowym i będzie w ogniu krytyki, dlatego staramy się o technologie neutralne klimatycznie. Z tego względu w Polsce rozwijamy wysokotemperaturowe elektrolizery, które mają ogromny potencjał, jednakże stoją jeszcze na progu komercjalizacji. Kluczowa będzie budowa dużej linii produkcyjnej i ich wytwarzanie w skali przemysłowej.
TŚ: Jednak w Polityce Energetycznej Polski do 2040 (PEP2040) niezbyt wiele miejsca poświęca się roli wodoru w transformacji polskiej energetyki…
JK: Dlatego powstaje komplementarny do PEP2040 dokument pt. „Program rozwoju technologii wodorowych w Polsce” nazywany potocznie Strategią Wodorową Polski(1). Będzie on również obejmował horyzont roku 2040 ze szczegółowym planem do roku 2030 i wizją na kolejną dekadę.
Najważniejszym atutem wodoru jest to, że ma szerokie spektrum zastosowań, przez co może być remedium na wiele problemów dla wielu branż - energetyki, gazownictwa, ciepłownictwa, przemysłu chemicznego oraz transportu. Zastosowanie wodoru może być bardzo szerokie, może być zarówno paliwem, jak i substratem do wytwarzania paliw gazowych i ciekłych w układach power-to-gas, power-to-liquid czy power-to-ammonia. Dzięki temu, może łączyć różne sektory, podnosząc bezpieczeństwo dostaw energii i paliw oraz zmniejszając ślad węglowy przemysłu. Spójrzmy np. na rolę, jaką ma do odegrania wodór dla sektora gazowego. Wiemy już, że przedsięwzięcia dotyczące klasycznych rozwiązań dla gazu nie będą od 2021 r. praktycznie otrzymywały jakiegokolwiek finansowania. Oznacza to, że bez obecności wodoru w gazociągu możemy mieć poważne problemy z modernizacją i rozwojem infrastruktury gazowej. Z wagi problemu zdają sobie sprawę nasi niemieccy sąsiedzi i realizują 10-letni strategiczny program Kopernicus, dedykowany kwestii power-to-X. Wydaje mi się, że to również kierunek dla Polski.
TŚ: A jeśli chodzi o transport? Czy technologie wodorowe będą rozwijały się w takim tempie jak elektromobilność?
JK: Oczekiwania co do tempa rozwoju elektromobilności były wyższe niż udało się zrealizować. Wodór już jest widoczny w transporcie, choć jeszcze wiele barier do pokonania. Jestem jednak przekonany, że ten rynek będzie się rozwijał. Mówi się o wykorzystaniu wodoru w transporcie kołowym, rzecznym i morskim, perspektywicznie również w lotnictwie. Wszystko przed nami.
Czytaj: Wodór: wielka szansa czy wysokokosztowa ułuda?
Rozmawiała Katarzyna ZamorowskaDyrektor ds. komunikacji
Tekst został opublikowany w jubileuszowej publikacji Ochrona środowiska w Polsce. Perspektywy najbliższych lat. Zachęcamy do zapoznania się z jej pełną treścią!
