© miss_mafalda
Test przeprowadzony przez aktywistów z Zielonej Fali Trójmiasta na początku czerwca unaocznia, jakie są różnice w temperaturach między przestrzenią z zielenią a tą, która jest kompletnie zabetonowana. Temperatura samochodu zaparkowanego przy betonowym apartamentowcu wynosiła 68°C, ściana apartamentowca była nagrzana do 50°C, a chodnik do ponad 49°C. W przypadku przestrzeni z roślinnością temperatury w tym samym dniu wyglądały już zupełne inaczej: ściana galerii handlowej miała 31,6°C, chodnik 32,7°C, a rower pozostawiony na chodniku 31,6°C. To pokazuje, jak ważną i wciąż niedocenianą rolę odgrywa zieleń, w tym również rozproszone drzewa.
O dużej świadomości tematu świadczy też inicjatywa obywatelska w tej sprawie. Czytaj więcej w artykule pt. Zazielenić dachy budynków firm to cel nowej inicjatywy obywatelskiej.
Ścisła zabudowa aglomeracji
Wszędzie tam, gdzie jest gęsta zabudowa, szczególnie istotne jest zazielenianie budynków. Inspirującym przykładem może być Wiedeń, który wspiera inicjatywy związane z zazielenianiem fasad, dachów i dziedziców poprzez ofertę fachowego doradztwa i udzielanie wsparcia finansowego. Zielone dachy są dotowane kwotą do 20,2 tys. euro, zielone fasady od strony ulicy do 5,2 tys. euro, a zazielenianie dziedzińców do 3,2 euro. Usługi doradcze i planistyczne również kwalifikują się do finansowania w tych ramach.
- Zazielenianie budynków ma nie tylko aspekt estetyczny. Przede wszystkim to skuteczny środek przeciwko letniemu przegrzewaniu się miasta. Rośliny działają izolacyjne, a także wiążą kurz i CO2. Dzięki zacienianiu i parowaniu wywierają pozytywny wpływ na mikroklimat, a przy tym pozwalają ograniczać energochłonne systemy klimatyzacyjne w budynku – przekonuje Jürgen Czernohorszky, członek rady Miasta Wiednia ds. klimatu.
Istnieje wiele możliwości zazielenienia fasad, w zależności od konkretnych okoliczności, takich jak istniejące instalacje gruntowe, szerokość chodnika czy powierzchnia elewacji. Można stosować rozwiązania oparte na sadzeniu roślin w glebie, systemy rynnowe z lub bez wsporników oraz systemy elewacyjne ze specjalnymi urządzeniami nawadniającymi.
Atuty nie tylko środowiskowe
Korzyści dostrzegają coraz częściej m.in. deweloperzy, dla których zieleń jest najłatwiejszym sposobem na zwiększenie wartości nieruchomości. – Ogromną zaletą zielonych dachów jest filtracja powierza, czyli walka ze smogiem. W ciągu roku ekologiczny dach może wychwycić z powietrza nawet 0,2 kg/m2 mikropyłu i szkodliwych substancji – przekonuje Piotr Pytel z Dorken Delta. Dodaje przy tym, że zielone dachy odpowiadają także za wysoką retencję wody. Jest to rozwiązanie szczególnie istotne, w kontekście coraz częściej występujących anomalii pogodowych. Obecnie coraz częściej mamy do czynienia zarówno z suszą, jak i ulewnymi deszczami. Zielone dachy są sposobem na wykorzystanie wody z nawałnic w trakcie suszy i tym samym ochronę zieleni w każdej sytuacji pogodowej. W trakcie deszczu woda nie spływa bezpośrednio do kanalizacji, ale jest akumulowana w membranie zielonego dachu, a następnie uwalniana w sposób stopniowy, długofalowo. W ten sposób nie tylko nie zostaje przeciążona kanalizacja miejska, ale zgromadzona woda jest odpowiednio wykorzystana.
– Ekologiczne dachy umożliwiają zatrzymanie nawet do 80 proc. rocznej ilości opadów. Zakumulowana woda stopniowo wyparowuje i dostaje się do atmosfery w postaci pary wodnej, a tym samym z powrotem wraca do obiegu. Wiele samorządów zmniejsza w ten sposób opłaty za odprowadzanie ścieków nawet o 50 proc., gdyż powoduje to odciążenie sieci kanalizacyjnej – zauważa Piotr Pytel.
Zielone dachy zapewniają też dłuższą żywotność samego dachu. Dobowe różnice temperatur bez pokrycia szatą roślinną wynoszą nawet 60°C, będąc podstawowym czynnikiem degeneracyjnym dla materiałów budowlanych. W przypadku dachu zielonego – dobowa różnica temperatur wynosi nie więcej niż 35°C. Badania Instytutu im. Fraunhofera potwierdzają, że profesjonalnie wykonane dachy zielone mają trwałość co najmniej 40 lat w przeciwieństwie do powierzchni dachowych bez żadnego dodatkowego pokrycia lub jedynie pokrytych żwirem, których okres eksploatacji wynosi maksymalnie 15-25 lat.
Czy NFOŚiGW udzieli dedykowanego wsparcia?
Redakcja zwróciła się do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) z pytaniem, czy przewiduje uruchomienie programu na wzór wiedeński? W odpowiedzi otrzymaliśmy informację, że wprawdzie nie ma jednego, odrębnego programu dotyczącego tylko i wyłącznie zielonych dachów, niemniej jednak NFOŚiGW wspiera finansowo różne projekty pokrewne związane z zazielenieniem m.in. fasad miejskich, dachów właśnie i dziedzińców budynków. Funkcjonuje w NFOŚiGW już kilka programów umożliwiających zdobycie dofinansowania na wskazany cel.
Wymieniono wśród nich środki Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, a w ich ramach dwa nabory z zakresu zielono-niebieskiej infrastruktury. W ośrodkach miejskich jest to „Realizacja inwestycji w zakresie zielono-niebieskiej infrastruktury w miastach”. Dofinansowanie otrzymało 19 projektów na łączna kwotę alokacji: 111 571 444 zł. W placówkach oświatowych jest to „Prowadzenie przez szkoły działań podnoszących świadomość na temat łagodzenia zmian klimatu i przystosowania się do ich skutków”. Tutaj dofinansowane zostało 6 projektów na łączną kwotę alokacji: 14 464 837 zł.
Moja woda na wyczerpaniu, ale wznowienie programu niewykluczone
Dodano także, że inwestycje w zakresie zielono-niebieskiej infrastruktury NFOŚiGW finansuje m.in. w ramach programu priorytetowego „Moja woda”. Obecnie alokacja znajduje się już na wyczerpaniu. "Jeśli będą dostępne środki, być może Zarząd NFOŚiGW podejmie decyzję o wznowieniu programu" - informuje NFOŚiGW. Także w ramach programu priorytetowego „Adaptacja do zmian klimatu oraz ograniczanie zagrożeń środowiska” NFOŚiGW ma możliwość finansować inwestycje ze sfery zielono-niebieskiej infrastruktury, przy czym beneficjentem w tym przypadku mogą być samorządy. W grę wchodzi pożyczka do 100 proc. kosztu inwestycji. Oprocentowanie wynosi 2 proc., a umorzenie może sięgać do 50 proc.
Od 1 czerwca 2021 r. w ramach programu priorytetowego Nowa Energia trwa nabór w obszarze „Plusenergetyczne budynki”, który jest dedykowany zaawansowanym technologiom budowy budynków plusenergetycznych, zapewniających samowystarczalność pod względem wodno-kanalizacyjnym, energetycznym oraz tzw. inteligencję budynku. Ten nabór potrwa do 15 września br. Najnowszy program uruchomiony 15 lipca to „Klimatyczne Uzdrowiska”.
Katarzyna ZamorowskaDyrektor ds. komunikacji
Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.
