Maja RzymskaLider projektu rozwojowego Lasów Państwowych pn. „Podnoszenie efektywności energetycznej budynków w PGL LP” © Prawa zastrzeżone
Teraz Środowisko: Co kryje się pod hasłem „Lasy Państwowe dla klimatu”?
Maja Rzymska: Mamy świadomość, że Lasy Państwowe to organizacja, która zarządza potężnym obszarem Polski i dysponuje ogromną ilością różnorodnych zasobów, nie tylko przyrodniczych. Nie możemy pozostać obojętni na wyzwania i zobowiązania stojące przed naszym krajem w związku ze zmianami klimatu, zwłaszcza że ich skutki zagrażają także lasom, których zachowanie w dobrym stanie dla przyszłych pokoleń zostało powierzone leśnikom. Koncentrujemy swoje działania na trzech obszarach polegających na: zmniejszaniu emisji gazów cieplarnianych i zwiększanie pochłaniania CO2, wzroście produkcji energii ze źródeł odnawialnych, efektywnym i oszczędnym wykorzystaniu energii. Dlatego analizujemy i optymalizujemy poszczególne aspekty zarządzania energią oraz emisjami i pochłanianiem CO2 we wszystkich obszarach funkcjonowania naszej organizacji. Implementacji tego strategicznego podejścia służą trzy projekty rozwojowe: „Podnoszenie efektywności energetycznej budynków w PGL LP”, „Las Energii” oraz „Lasy Węglowe”. Wszystkie trzy projekty zostały włączone do Portfela Projektów Strategicznych KPRM na poziomie krajowym.
TŚ: Porozmawiajmy zatem o efektywności energetycznej. Jakie są założenia projektu?
MRz: Naszym celem jest poprawa efektywności energetycznej budynków Lasów Państwowych, m.in. siedzib nadleśnictw, kancelarii. Realizując zadania związane z projektem, przeciwdziałamy zmianom klimatu. Dużo uwagi poświęcamy energii zużywanej przez budynki, monitorując jej zużycie, wprowadzając działania mające na celu weryfikowanie i finalnie poprawę jakości energii oraz optymalizację jej zużycia. Projekt „Podnoszenie efektywności energetycznej budynków w PGL LP” to przedsięwzięcie, w którym budynek jest analizowany kompleksowo, zarówno pod względem zużycia energii, monitorowania jej jakości, jak i dbałości o ograniczenie zużycia surowców i energii zużytej do ich produkcji, z uwzględnieniem wpływu budynku na osoby w nim przebywające. Dlatego ważnym elementem projektu jest wykorzystywanie tzw. energii zielonej pochodzącej z odnawialnych źródeł energii (OZE). Systematycznie zwiększamy ilość dostarczanej do budynków energii z własnych paneli fotowoltaicznych. Inwestycje, takie jak modernizacje, mają istotny wpływ na redukcję zapotrzebowania na energię, a tym samym obniżenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery i w efekcie przeciwdziałanie zmianom klimatu. Ponadto przynoszą one korzyści w wydatkach ponoszonych na energię cieplną i elektryczną wykorzystywaną w budynkach. „Podnoszenie efektywności energetyczna budynków w PGL LP” jest kontynuacją projektu rozwojowego pn. „Termomoderniacja budynków PGL LP (łącznie z zastosowaniem OZE w budynkach)” realizowanego w latach 2017-2021. Przeprowadziliśmy wtedy termomodernizację 135 obiektów, a moc założonych w tym okresie instalacji OZE wyniosła 2,7 MW. Natomiast realizacja obecnego projektu jest przewidziana na lata 2022-2030 i obejmie modernizację energetyczną 300 obiektów i wybudowanie mikroinstalacji OZE o mocy 6 MW. Projekt ma celu poprawę efektywności energetycznej budynków zarządzanych przez Lasy Państwowe, znajdujących się na terenie całego kraju. Planowana modernizacja obiektów obniży poziom zużycia energii cieplnej i elektrycznej dzięki działaniom polegającym na m.in.: poprawie parametrów związanych z przenikalnością cieplną przegród zewnętrznych budynków, zastosowaniu rekuperacji z odzyskaniem ciepła, wymianie systemów wentylacji i klimatyzacji, zastosowaniu systemów kontroli wykorzystania i zarządzania energią w budynkach oraz wymianie oświetlenia na energooszczędne, modernizacji systemów grzewczych i źródeł ciepła wraz z systemami dystrybucji cieplnej, zastosowaniu instalacji OZE oraz magazynów energii (w tym wodorowych) w celu zapewnienia im samowystarczalności energetycznej. Przede wszystkim liczy się optymalizacja zarządzania energią zużywaną przez obiekt, a także realizacja wszystkich prac w duchu GOZ (gospodarki o obiegu zamkniętym). Oprócz kwestii oszczędności ekonomicznych, równie ważna jest kwestia dostosowania budynków do obowiązujących przepisów związanych z ochroną środowiska (ograniczanie smogu, usuwanie azbestu). 
TŚ: W przedmiotowym projekcie pracujecie nad osiągnięciem standardu budynków zeroemisyjnych w ramach pilotażu głębokiej termomodernizacji. Na jakim to jest etapie?
MRz: Mowa o pilotażu głębokiej termomodernizacji, który jest prowadzony w ramach projektu „Podnoszenie efektywności energetycznej budynków w PGL LP” i będzie realizowany w budynkach czterech nadleśnictw. Pierwszy etap pilotażu rozpoczął się pod koniec ubiegłego roku, natomiast zakończenie drugiego etapu prac planowane jest na II kw. 2025 r. Kluczowym elementem jest przeprowadzenie analizy cyklu życia budynków lub ich głównych elementów, a także sporządzeniem audytów energetycznych budynków, dla których opracowana zostanie koncepcja głębokiej termomodernizacji. Jak wiemy, głęboka termomodernizacja obejmuje kompleksowy zespół działań remontowych i modernizacyjnych prowadzących do uzyskania zerowego (lub bliskiego zerowemu) stanu zużycia energii w budynku. W szczególności zalicza się do nich: poprawę izolacyjności termicznej przegród zewnętrznych, polepszenie efektywności systemów ogrzewania, wentylacji i oświetlenia oraz zastosowanie systemów automatyki i sterowania budynkiem. Głęboka termomodernizacja powinna polegać zatem na wprowadzeniu innowacyjnych technologii i materiałów o niskiej energii wbudowanej i niskim skumulowaniu zapotrzebowania na energię.
TŚ: Czy cele do osiągnięcia w każdym z ww. budynków są takie same?
MRz: Tak. Celem jest, by każdy z budynków finalnie osiągnął standard budynku o niskim śladzie węglowym (m.in. poprzez wybór materiałów niskoemisyjnych oraz minimalizowanie zapotrzebowania na nowe materiały budowlane dzięki wykorzystaniu materiałów z recyklingu) oraz budynku zeroemisyjnego wraz z poprawą jego parametrów cieplno-wilgotnościowych. Zakładamy, że wszystkie obiekty zostaną wyposażone w inteligentne opomiarowanie oraz system zarządzania energią. Planujemy zastosowanie technologii chmurowej do zbierania danych z liczników energii i przetwarzania danych. Rezultaty pilotażu będą mieć charakter dobrych praktyk dla innych jednostek Lasów Państwowych, które w ramach projektu realizują podobne prace podnoszące efektywność energetyczną zarządzanych obiektów.
TŚ: Czy działania prowadzone w ramach projektu PEEB dotyczą tylko modernizacji budynków?
MRz: W ramach podnoszenia efektywności energetycznej budynków Lasów Państwowych planowana jest budowa około 30 budynków w technologii energooszczędnej z wykorzystaniem innowacyjnych rozwiązań. Budowa nowych obiektów na użytek jednostek organizacyjnych LP z założenia realizowana będzie w technologii energooszczędnej z zastosowaniem innowacyjnych rozwiązań (np. "zielone" dachy i ściany), w tym z wykorzystaniem drewna i materiałów drewnopochodnych, co przyczyni się do zmniejszenia śladu węglowego oraz promowania wykorzystywania w budownictwie surowca odnawialnego, jakim jest drewno. W budynkach tych będą zastosowane innowacyjne technologie związane z ogrzewaniem, wentylacją oraz zarządzaniem energią, z możliwością zainstalowania w nich OZE oraz magazynów energii. Zgodnie z założeniami budynki te, będą mogły zostać również wyposażone w systemy odzyskiwania i uzdatniania wody deszczowej, a także systemy oczyszczania ścieków, tak, aby mogły stać się budynkami samowystarczalnymi. W 2023 roku rozpoczęto prace związane z budową trzech pilotażowych siedzib nadleśnictw, które mają spełniać założenia projektu przy jednoczesnej optymalizacji nakładów. Mając na względzie założenia projektu, podejmowane są dodatkowe działania mające na celu redukcji zużycia energii i emisji CO2 oraz dążenie do samowystarczalności budynków. W tym celu m.in. stworzona została dedykowana projektom aplikacja, prowadzone są szkolenia dla pracowników Lasów Państwowych.
TŚ: Jak wygląda kwestia finansowania tych inwestycji?
MRz: Obecnie wszelkie inwestycje są finansowane przez jednostki organizacyjne Lasów Państwowych ze środków własnych. Poszukujemy możliwości uzyskania dofinansowania ze środków zewnętrznych. Rozpoczęliśmy działania pilotażowe dotyczące pozyskania białych certyfikatów dla trzech nadleśnictw.
Artykuł powstał we współpracy z Lasami Państwowymi
