Anna GallusZastępca dyrektora obszaru Biznes w Atmoterm SA © Atmoterm SA
Jeszcze do niedawna głównym wymiarem dbałości o środowisko było funkcjonowanie przedsiębiorstwa zgodne z wymaganiami formalnoprawnymi, a wprowadzane zmiany wiązały się często z koniecznością dostosowania zakładu do zwiększonej mocy przerobowej czy zmieniających się standardów emisyjnych lub wymagań konkluzji BAT. Obecnie obserwujemy zupełnie inny trend. To minimum, które wystarczało kiedyś, dziś już nie wystarcza.
UE a ład korporacyjny
Zrównoważony rozwój jest centralnym elementem polityki Unii Europejskiej, stąd szereg inicjatyw unijnych skierowanych jest na urzeczywistnienie tego celu. Dodatkowo wytyczane są kierunki zrównoważonego finansowania, czego wyrazem jest m.in. ustanowienie systemu klasyfikacji dla zrównoważonych środowiskowo działalności gospodarczych wynikających z rozporządzenia ws. unijnej taksonomii środowiskowej, a także ustanowienie rozporządzenia ws. ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (zwanego rozporządzeniem SFDR).
Dodatkowo w kwietniu 2021 r. Komisja Europejska zgłosiła projekt dyrektywy CSRD - Corporate Sustainability Reporting Directive, która będzie dotyczyła raportowania zagadnień zrównoważonego rozwoju. CSRD według aktualnego kształtu wprowadzi m.in. od 2023 roku obowiązek raportowania zagadnień ładu korporacyjnego (ang. ESG - environmental, social, governance) przez wszystkie spółki, zarówno prywatne jak i publiczne, mające powyżej 250 pracowników. Raporty zrównoważonego rozwoju mają stać się raportami na równi istotnymi, jak dzisiejsze raporty finansowe. Wprowadzane zmiany mają na celu standaryzację i zwiększenie przejrzystości komunikacji informacji przez spółki, w tym jednoznacznego raportowania wskaźników ESG.
Jak się przygotować do nowych wyzwań?
Kluczowe jest przygotowanie strategii transformacji firmy zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju i potem konsekwentne jej wdrażanie w życie. To proces, którego niezmiernie ważnym etapem jest zebranie danych, które w przypadku raportowania niefinansowego pochodzą z różnych obszarów. Są to więc dane rozproszone w organizacji, co powoduje, że ich zbieranie, porządkowanie a potem analizowanie, weryfikowanie pod kątem spójności przekazywanych danych i przydatności do ujęcia w raporcie, stanowi żmudny i bardzo czasochłonny proces. Nic więc dziwnego, że coraz więcej przedsiębiorstw wzmacnia działy CSR i ochrony środowiska. Sam fakt dużej dynamiki zmienności prawa jest koronnym argumentem za powierzeniem tych kwestii dedykowanym do tego pracownikom (a nie jedynie delegowanym czasowo).
Jakość przygotowywanych raportów będzie w dużej mierze zależała od przygotowania kadry zarządzającej, ale i od świadomości oraz zaangażowania pracowników na każdym szczeblu przedsiębiorstwa. W organizacjach, które jeszcze niezbyt dobrze orientują się w temacie, należy zacząć od działań edukacyjnych i pokazania przykładów wymiernych korzyści, jakie płyną ze zrównoważonego rozwoju firmy zarówno w aspekcie finansowym, środowiskowym, społecznym, jak i gospodarczym.
Jak radzą sobie spółki działające w Polsce?
Z mojego doświadczenia wynika, że wygląda to bardzo różnie i jest ściśle skorelowane z przyjętą polityką i strategią spółki (lub grupy kapitałowej). Obserwuję wyraźnie większą świadomość w spółkach z kapitałem zagranicznym oraz firm, które eksportują swoje produkty. Te organizacje znacznie szybciej reagują na zmiany prawa, choć muszę przyznać, że w ciągu ostatnich kilku miesięcy zainteresowanie tematami zrównoważonego rozwoju, śladu węglowego i raportowania niefinansowego bardzo wzrosło. Firmy mówią wprost, że zainteresowane są opracowaniem takiej strategii, która będzie rzeczywiście realizowana. Musi więc być ambitna, ale też uwzględniać możliwości finansowe spółki i być zgodna z wyznaczanymi sukcesywnie trendami i przepisami prawa. Przygotowują się też do gromadzenia danych w systemach, które pozwolą na sprawne realizowanie obowiązków raportowania.
Mimo, iż formalnie wymóg raportowania niefinansowego dotyczy spółek zatrudniających powyżej 250 pracowników, to nie oznacza to wcale, że mniejsze spółki nie powinny się tym tematem interesować. Wręcz przeciwnie. Zarówno ze względu na ewentualne plany ekspansji na rynku, jak i budowanie przewagi konkurencyjnej warto mieć świadomość, że część regulacji nie będzie dotyczyć małych i średnich spółek wprost, ale pośrednio już tak. I o ile teoretycznie będą miały wybór, czy publikować raporty zrównoważonego rozwoju, czy też nie, to warto podejmując decyzje uwzględnić rosnącą presję zarówno inwestorów, jak i kontrahentów, ale też coraz bardziej świadomego społeczeństwa.
UE konsekwentnie dąży do standaryzacji
Zauważalny jest w UE trend, że chcąc przyspieszyć wdrażanie kluczowych zmian i zapewne aby mieć gwarancję, że przepisy będą jednolite we wszystkich krajach członkowskich, wiele aktów jest uchwalanych w formie rozporządzenia (czyli aktu, który nie wymaga transpozycji, a obowiązuje wprost wszystkie państwa członkowskie). Rozporządzenie w sprawie unijnej taksonomii środowiskowej czy rozporządzenie ws. ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych są przykładami konsekwencji i determinacji w stworzeniu jasnych, jednolitych standardów w całej UE.
Anna Gallus
Artykuł powstał we współpracy z firmą Atmoterm SA
