Benzo(a)pirenu w PM10 wciąż za dużo, ale mniej niż wcześniej. Najnowszy raport GIOŚ

© tartila

2022 r. przyniósł poprawę jakości powietrza w Polsce, poziom wszystkich rodzajów zanieczyszczeń zmniejszył się – wynika z nowego raportu Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Dokument podsumowuje wyniki rocznej oceny jakości powietrza przeprowadzone dla poszczególnych województw za ubiegły rok.

Raport "Ocena jakości powietrza w strefach w Polsce za rok 2022" bazuje na danych z regionalnych wydziałów monitoringu środowiska GIOŚ, zgodnie z wymogami Prawa ochrony środowiska oraz rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu. Ocenę jakości powietrza przeprowadzono w podziale kraju na 46 stref, którym przypisano klasy dla każdego z ocenianych zanieczyszczeń. Z klasyfikacji stref wynikają konkretne wymagania w kwestii działań na rzecz poprawy albo utrzymania jakości powietrza. Tak, klasa A oznacza, że nie zaobserwowano przekroczenia obowiązujących norm stężeń danej substancji – klasa C natomiast obliguje do podjęcia działań naprawczych.

Dwutlenek siarki czy tlenek węgla w normie

W ocenie pod kątem ludzkiego zdrowia uwzględniono 12 substancji, których normatywne stężenie w powietrzu jest uwzględnione w prawie polskim i unijnym - dwutlenek siarki (SO₂), dwutlenek azotu (NO₂), tlenek węgla (CO), benzen (C₆H₆), ozon (O3), pył zawieszony PM10; ołów (Pb), arsen (As), kadm (Cd), nikiel (Ni) i benzo(a)piren (B(a)P) w pyle zawieszonym PM10 oraz pył zawieszony PM2,5. Wzięto pod uwagę także kryteria ustanowione w celu ochrony roślin, odnoszące się do trzech substancji – dwutlenku siarki (SO₂), tlenków azotu (NO) i ozonu (O3).

Jak dowiadujemy się z raportu, w ubiegłym roku wszystkie strefy – a więc cała Polska – były wolne od nadmiernego stężenia dwutlenku siarki, tlenku węgla, benzenu, ozonu oraz ołowiu, kadmu i niklu w pyle zawieszonym PM10. Jeśli chodzi o te substancje, każda ze stref otrzymała klasę A. Przeważająca większość stref otrzymały literkę „A” także w odniesieniu do dwutlenku azotu i arsenu. Były to, odpowiednio, 42 i 44 strefy. Przekroczenia dopuszczalnego poziomu dwutlenku azotu wystąpiły w czterech aglomeracjach – wrocławskiej, krakowskiej, warszawskiej i górnośląskiej. Z kolei stężenie arsenu było za duże w Legnicy i w strefie dolnośląskiej. W klasie A znalazły się również 32 strefy dla pyłu zawieszonego PM10, 35 stref dla pyłu zawieszonego PM2,5 oraz 14 stref dla benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10.

Czytaj także: Dane nt. jakości powietrza w Polsce: stężenia szkodliwych substancji niższe, ale nadal dalekie od zaleceń WHO

Niewystarczający progres

Ostatnia z wymienionych substancji, a więc benzo(a)piren w pyle zawieszonym PM10 w ocenie autorów raportu stanowi największy problem i wyzwanie. Do klasy C pod względem tego zanieczyszczenia zaliczono aż 32 strefy. Jak zaznacza GIOŚ, to i tak lepszy wynik niż w poprzednich latach i w 2022 r. zaobserwowano trend poprawy; w latach 2020-2021 stref z klasą C w odniesieniu do B(a)P w PM10 było 39, z kolei w latach 2010-2019 od 36 do 46. Powszechne występowanie tych stężeń ma wynikać przede wszystkim z przypadającej zwłaszcza na zimę niskiej emisji z indywidualnych instalacji ogrzewania mieszkań i domów jednorodzinnych z wykorzystaniem paliw stałych.

GIOŚ przypomina o możliwości wymiany źródeł ogrzewania na niskoemisyjne w ramach programu Czyste Powietrze. O wysokim stężeniu benzo(a)pirenu oraz PM10 wspomina również najnowszy ranking Polskiego Alarmu Smogowego, w którym rekordzistką w obu kategoriach została dolnośląska Nowa Ruda. Podobnie jednak jak GIOŚ, Polski Alarm Smogowy przyznaje, że jakość polskiego powietrza stopniowo się poprawia.

Pełna treść raportu GIOŚ: https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/show/1004683

Szymon Majewski
Dziennikarz