Jak zbilansować poziom azotu w środowisku? Pomoże zmiana diety i technologia

© Thumbs

Globalny proces uwalniania reaktywnego azotu do otoczenia stanowi poważne zagrożenie dla zrównoważonego rozwoju środowiska. Nadmiar azotanów może prowadzić do zanieczyszczenia wody, powodując zakwity glonów, utraty różnorodności biologicznej i zanieczyszczenia powietrza. Wysoki poziom azotanów w wodzie pitnej i żywności może zwiększać ryzyko chorób niezakaźnych, w tym raka, chorób tarczycy i chorób układu krążenia. Z kolei niedobory azotu np. w glebie, zagrażają zdolności sektora rolnego do wyżywienia rosnącej populacji, co nie jest możliwe w sposób zrównoważony przy diecie bogatej w mięso – wyjaśnia Wspólne Centrum Badawcze (ang. Joint Research Centre, JRC).

Zdrowe gleby – podstawą bezpieczeństwa żywnościowego

Zdrowe gleby są podstawą bezpieczeństwa żywnościowego i pracy rolników. Zgodnie z najnowszym raportem "Appetite for Change: Food system options for nitrogen, environment & health⁽¹⁾, intensywna hodowla zwierząt i dieta nadmiernie bogata w produkty pochodzenia zwierzęcego powoduje znaczny wpływ reaktywnego azotu na środowisko. Z drugiej strony wyczerpywanie się obecności azotu w glebie jest uważane za jedną z głównych przyczyn utraty różnorodności biologicznej i zasobów naturalnych.

Naukowcy z JRC pracujący przy raporcie zaproponowali działania niezbędne do osiągnięcia celu w zakresie zmniejszenia o połowę ilości odpadów azotowych, zgodnie z Deklaracją z Kolombo Programu Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska i ramami globalnej różnorodności Kunming-Montreal, a także zgodnie z ambicją UE dotyczącą zmniejszenia strat składników odżywczych, w tym azotu, o 50%.

W raporcie eksperci apelują o podjęcie bardziej ambitnych działań w celu uczynienia obecnego systemu żywnościowego bardziej zrównoważonym. Ważne jest zmniejszenie o połowę spożycia mięsa i nabiału wraz z lepszym zarządzaniem gospodarstwami rolnymi i łańcuchem żywnościowym. Kluczowe jest też wzmocnienie gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ). Może to doprowadzić do ograniczenia redukcji azotu w glebie o 49%. Najbardziej zrównoważoną opcją o najniższych kosztach społecznych jest połączenie ograniczenia o połowę spożycia mięsa i nabiału, poprawy zarządzania gospodarstwami i łańcuchem żywnościowym, oraz zmniejszenia nadmiernej konsumpcji i spożycia białka. Diety roślinne wymagają mniej gruntów i nawozów mineralnych, zmniejszając w ten sposób zależność energetyczną i zwiększając odporność na kryzysy żywnościowe i energetyczne.

Ograniczenie marnotrawstwa żywności

Naukowcy stwierdzili, że innym sposobem jest ograniczenie marnotrawstwa żywności i poprawa oczyszczania ścieków, pozwalająca odzyskiwać składniki odżywcze, w tym azot.

W raporcie stwierdzono również, że w 2015 r. tylko 18% azotu w europejskim systemie żywnościowym zostało wykorzystanych w produktach spożywczych i włóknistych, podczas gdy większość pozostałej części została zmarnowana.

Jak wykazano w komunikacie KE w sprawie ochrony bezpieczeństwa żywnościowego i wzmocnienia odporności systemów żywnościowych, zmniejszenie zależności europejskiego rolnictwa od importu energii, nawozów i pasz jest bardziej niż kiedykolwiek koniecznością. Wśród propozycji przedstawionych przez KE znalazły się większa efektywność wykorzystania składników odżywczych, przejście na zielony amoniak do nawozów azotowych oraz gospodarka o obiegu zamkniętym.

Patrycja Rapacka
Redaktor