9,5 GW mocy magazynów energii elektrycznej na rynku mocy do 2028 r. Raport Prezesa URE

© Grispb

Opublikowany 8 lipca br. raport⁽¹⁾ prezentuje stan rynku magazynów energii elektrycznej na maj 2024 r. i został przygotowany w związku z rozwojem branży, a także dla oceny skuteczności przepisów wprowadzonych trzy lata temu. Jak przypomniano, na mocy nowelizacji ustawy Prawo energetyczne od 3 lipca 2021 r. magazynowanie energii elektrycznej w magazynach przekraczających 10 MW wymaga uzyskania koncesji Prezesa URE. - Wynika to z potrzeby zagwarantowania pewności świadczenia usług na rzecz Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Działalność o mniejszej skali (w magazynach o mocy większej niż 50 kW lecz nieprzekraczającej 10 MW) podlega jedynie wpisowi do rejestru magazynów energii elektrycznej, który w postaci elektronicznej prowadzą poszczególni operatorzy systemu elektroenergetycznego – czytamy w raporcie. Ustawa przewiduje, że - poza sytuacjami, w których na wniosek operatora Prezes URE uzna magazyn za w pełni zintegrowany element sieci - operator systemu elektroenergetycznego nie może budować i posiadać magazynów energii ani nimi zarządzać. Od wejścia w życie ustawy do 10 maja br. sześciu operatorów systemów dystrybucyjnych złożyło wspomniane wnioski dotyczące łącznie 41 magazynów energii, z czego Prezes URE wydał do tej pory pięć decyzji pozytywnych i jedną odmowną.

Czytaj też: W pogoni za straconą energią. Magazyny jednym z rozwiązań redysponowania nierynkowego

28% operatorów prowadziło rejestry

Rejestry – prowadzone dla wszystkich magazynów o łącznej mocy zainstalowanej powyżej 50 kW, niezależnie od tego czy operatorzy są ich właścicielami – są jawne i udostępniane przez operatorów online. Monitoring 191 podmiotów o statusie operatora przeprowadzony przez URE na początku 2024 r. wykazał, że obowiązek prowadzenia rejestru został spełniony w 28% przypadków, czyli 54 operatorów. - Przy czym istotnym jest fakt, że 47 z ww. 54 operatorów miało puste rejestry, co wynika z faktu braku magazynów energii elektrycznej przyłączonych do ich sieci – zastrzega Urząd. Łączna moc zainstalowana 12 magazynów wskazanych w rejestrach operatora systemu przesyłowego (Polskich Sieci Elektroenergetycznych - PSE) oraz pięciu największych operatorów systemów dystrybucyjnych (PGE Dystrybucja S.A.), Tauron Dystrybucja S.A., Energa-Operator S.A., Stoen Operator Sp. zo.o. i PGE Energetyka Kolejowa S.A.) wyniosła 1464,5 MW. Połowę z nich stanowiły magazyny litowo-jonowe, a największą – wynoszącą 85% - łączną moc zainstalowaną posiadały elektrownie szczytowo-pompowe. Łączna moc zainstalowana magazynów przyłączonych przez PSE wyniosła 1250,6 MW, przez PGE Dystrybucja – 200,748 MW, przez Energę Dystrybucja – 6,18 MW, przez Tauron Dystrybucja – 1,4 MW, przez Stoen Operator – 0,07 MW, a przez PGE Energetyka Kolejowa – 5,5 MW.

1,9 GW w nowych jednostkach

Raport omawia także miejsce magazynów energii na rynku mocy, gdzie aukcje główne na lata 2021-2028 oraz aukcje dodatkowe na lata 2012-2025 zaowocowały kontraktami dla magazynów o łącznej mocy 9,5 GW. 7,1 GW z tej sumy to już istniejące jednostki, 1,9 GW – jednostki nowe, które zostaną wybudowane po umowach zawartych z operatorem rynku mocy. Istniejące i modernizowane magazyny to elektrownie szczytowo-pompowe lub szczytowo-pompowe z dopływem naturalnym (te drugie, oprócz koncesji Prezesa URE na magazynowanie energii elektrycznej, posiadają również koncesję na jej wytwarzanie), z kolei nowe jednostki będą magazynami w technologii akumulatorów elektrochemicznych. Udział magazynów w aukcji głównej na rok 2028 wyniósł 15% zakontraktowanej mocy, podczas gdy w poprzednich latach nie przekraczał 7%. W tej samej aukcji kontrakty mocy zawarły 33 magazyny wykorzystujące technologię elektrochemiczną – jak wskazują autorzy raportu, to sześć razy wyższa liczba niż w wyniku aukcji głównej z 2022 r. Jak dowiadujemy się z publikacji, zakontraktowana na rok 2028 moc magazynów energii stanowiła ok. 25% całkowitej wielkości obowiązków mocowych zawartych w toku tej aukcji – ich suma wyniosła 7 070,951 MW.

Czytaj też: Magazyny energii znikną z aukcji mocy? PSME

Magazyny na rynku bilansującym

Magazyny odpowiadają na konieczność optymalizacji zużycia energii, odciążają i uelastyczniają sieć, zapewniają większą niezależność od dostaw energii z sieci, podnoszą poziom autokonsumpcji energii z mikroinstalacji i są potrzebne ze względu na takie wyzwania jak elektryfikacja transportu, rozwój OZE i dekarbonizacja energetyki – podsumowuje Prezes URE. Na rozwój rynku ma wpłynąć także obowiązująca od 14 czerwca br. zmiana Warunków Dotyczących Bilansowania; drugi etap reformy rynku bilansującego. Wycena energii elektrycznej w czasie rzeczywistym ma zostać poprawiona m.in. przez nowy katalog usług bilansujących oraz 15-minutowe okresy rozliczania. - Dzięki tym rozwiązaniom magazyny energii mogące aktywnie uczestniczyć w rynku bilansującym, jak również być agregowane ze źródłami OZE oraz jednostkami DSR (jednostki Demand Side Response – przyp. red.), będą odgrywać bardzo istotną rolę w zakresie usług elastyczności i optymalizacji pracy sieci, co w znaczny sposób poprawi efektywność inwestycji w instalacje magazynowania – czytamy.

Wstępny etap rozwoju i ogromna dynamika wzrostu

- Raport Prezesa URE pokazuje, że rynek magazynów energii w Polsce znajduje się na wstępnym etapie rozwoju – w wypowiedzi dla Teraz Środowisko mówi prezes Polskiego Stowarzyszenia Magazynowania Energii Barbara Adamska, równocześnie stwierdzając, że dynamika wzrostu będzie w tym przypadku „ogromna”. Nieprzekraczająca 1,5 GW moc magazynów przyłączonych do PSE oraz największych operatorów systemów dystrybucyjnych w ocenie ekspertki jest niewystarczającą wartością. Adamska zauważa, że w przypadku magazynów bateryjnych mowa o ok. 200 MW. - To poziom absolutnie nieodpowiadający potrzebom, zwłaszcza w sytuacji gwałtownego rozwoju generacji OZE w sieciach dystrybucyjnych. Przyznaje to również PSE, wskazując, że polski system elektroenergetyczny potrzebuje „na teraz” 10 GW w bateryjnych magazynach energii, a ponad 15 GW do roku 2034 – dodaje. Aby gwarantujące osiągnięcie tych poziomów inwestycje były możliwe, rynek potrzebuje „więcej jasności na rynku odnośnie strumieni przychodowych”, co dotyczy m.in. rynku mocy czy usług elastyczności.

Czytaj też: Magazyny w społecznościach energetycznych. Dojrzałe rozwiązanie na drugi etap transformacji

Co do dwóch ostatnich rynków, Barbara Adamska przewiduje zainstalowanie znacznych mocy w magazynach wolnostojących. Kolejne obszary, w których magazyny będą nabierać na znaczeniu, to rynek prosumencki (dzięki dopłatom w ramach programu „Mój prąd”) czy społeczności energetyczne, a zwłaszcza klastry energii, w których magazyny są obowiązkowe. - Ogromny potencjał ma kolokacja, czyli budowa magazynów energii przy farmach fotowoltaicznych czy wiatrowych - wspomina specjalistka. Spytana o potrzeby branży, Adamska powraca do niepewności przychodów jako największej bariery dla potencjalnych inwestorów. - Potrzebujemy funduszu gwarancyjnego dla inwestycji w magazyny energii. Potrzebujemy również wydzielonego koszyka mocowego dla magazynów bateryjnych, wspierającego budowę magazynów nie tylko 4-godzinnych, ale również 6 czy 8-godzinnych. Polskie Stowarzyszenie Magazynowania Energii zabiega o nadzwyczajną pomoc publiczną dla inwestycji w magazyny energii, polegającą na subwencjach na poziomie CAPEX w połączeniu z kontraktem różnicowym – wymienia.

Szymon Majewski
Dziennikarz