GIOŚ kręci bat na przestępców środowiskowych. W tempie largo czy allegro?

Paweł Ciećko
Główny Inspektor Ochrony Środowiska

Teraz Środowiska (TŚ): W Rządowym Centrum Legislacji pojawił się projekt zmieniający rozporządzenie w sprawie nadania statutu Głównemu Inspektoratowi Ochrony Środowiska⁽¹⁾ (GIOŚ). Jakie argumenty przemawiają za reorganizacją?

Paweł Ciećko (PC): W związku z nowelizacją ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska z 2018 r., od 1 stycznia 2019 roku wszyscy pracownicy wojewódzkiego monitoringu środowiska oraz laboratoriów wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska stali się pracownikami Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. W praktyce oznaczało to, że z urzędu znajdującego się w jednej siedzibie i zatrudniającego ok. 140 pracowników, GIOŚ stał się organizacją odpowiedzialną za niemal 1300 pracowników rozlokowanych w 54 lokalizacjach w całym kraju – naturalnie wymusiło to wprowadzenie zmian w strukturze organizacyjnej, które pozwolą na zarządzanie i obsługę rozbudowanej organizacji.

TŚ: Jakie powody stoją za utworzeniem nowej komórki i czym w szczególności ma się zajmować Departament Zwalczania Przestępczości Środowiskowej?

PC: Realizując priorytetowe zadanie rządu w zakresie walki z szarą strefą, która poprzez niewłaściwe postępowanie z odpadami godzi w bezpieczeństwo ekologiczne państwa, Główny Inspektor Ochrony Środowiska tworzy w strukturach GIOŚ wyspecjalizowany Departament zwalczający przestępczość środowiskową. Departament Zwalczania Przestępczości Środowiskowej będzie realizował zadania na szczeblu ponadwojewódzkim bezpośrednio z organami zwalczającymi przestępczość przeciwko środowisku oraz współpracującego na forum międzynarodowym w zakresie wymiany informacji i doświadczeń. Umożliwi to szybką i skuteczną koordynację działań na szczeblu międzyregionalnym oraz zracjonalizuje wykorzystanie obecnych struktur.

TŚ: Co konkretnie będzie należało do zadań tego Departamentu?

PC: Do podstawowych zadań wyspecjalizowanego Departamentu należeć będzie m. in. zapobieganie i ujawnianie przestępstw środowiskowych oraz dokonywanie oceny stanu zagrożenia tą przestępczością na terenie całego kraju. Powstanie nowego departamentu pozwoli na zebranie i skoordynowanie rozproszonej dotąd pomiędzy inne departamenty GIOŚ oraz wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska (WIOŚ) odpowiedzialności za walkę z przestępczością środowiskową oraz szarą strefą. Umożliwi wprowadzenie spójnych priorytetów oraz pozwoli na stworzenie planu działań operacyjnych. Dokona skoordynowania podejmowanych działań wobec przestępczości środowiskowej w uzgodnieniu oraz we współpracy z pozostałymi organami ścigania, wymiaru sprawiedliwości, organami administracji publicznej, organizacjami społecznymi. Na podstawie zebranych doświadczeń Departament będzie postulował rozwiązania prawne oraz organizacyjne, które będą efektywnie wpływać na skuteczną walkę z przestępczością środowiskową.

TŚ: W jakim zakresie będą różniły się kompetencje pracowników tego departamentu od kompetencji i obowiązków pracowników Departamentu Inspekcji i Kontroli Odpadów?

PC: Pracownicy Departamentu Zwalczania Przestępczości Środowiskowej będą realizowali swoje zadania za pomocą przyznanych im na mocy ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska kompetencji. W ramach pracy Departamentu duży nacisk zostanie położony na prowadzenie bieżącej pracy wykrywczej wynikającej z art. 10b wprowadzonego nowelizacją ustawy o IOŚ (Dz. U. z 2018 r. poz. 1471 i 1479). Nowela przedmiotowej ustawy znacząco rozszerzyła prawne instrumenty wspomagające Inspekcję w walce z przestępczością, a zwłaszcza z tą o charakterze zorganizowanym. Dlatego też, usprawnianie, zreorganizowanie i doposażenie Inspekcji Ochrony Środowiska jest czynnikiem koniecznym w osiągnięciu celu, jakim jest walka ze zorganizowaną przestępczością. Nowy Departament składać się będzie częściowo z inspektorów realizujących czynności służbowe w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska oraz w wojewódzkich inspektoratach ochrony środowiska.

TŚ: Kiedy Departament rozpocznie pracę?

PC: Z uwagi na skutki ekonomiczne wywołane COVID-19 proces formowania Departamentu rozłożony został na lata 2020-2022. Założone tempo rozbudowy Inspekcji zapewnia utrzymanie właściwego balansu pomiędzy jakością, a nałożonymi zadaniami, jak również uwzględnia wnioski z dotychczasowego funkcjonowania.

TŚ: Czy zmieni się obszar kontroli i jakie działania będą priorytetowe?

PC: Departament Zwalczania Przestępczości Środowiskowej realizować będzie zadania na szczeblu ponadwojewódzkim bezpośrednio z organami zwalczającymi przestępczość przeciwko środowisku oraz współpracującego na forum międzynarodowym w zakresie wymiany informacji i doświadczeń.

Zostaną wykorzystane na pełną skalę nowo nadane uprawnienia dla Inspekcji, takie jak użycie nowoczesnych technik satelitarnych, dronów, kontrolowanie pojazdów przewożących odpady na terenie całego kraju, kontrolowanie dokumentacji finansowej, przesłuchiwanie osób, inicjowanie w uzasadnionych przypadkach wszczęcia postępowania przygotowawczego.

Czytaj: Dylematy firm transportujących odpady a BDO

TŚ: Podobno mają być zatrudnieni m.in. byli policjanci, strażacy, pracownicy administracji skarbowej – czy to prawda? Ilu będzie nowych pracowników i kiedy rozpocznie się nabór?

PC: Tak, jak już wcześniej wspominałem, do realizacji skutecznej polityki zwalczania zorganizowanej przestępczości środowiskowej potrzebne są nowe ramy organizacyjne wsparte o odpowiednie kadry, które zapewnią wysoki poziom merytoryczny realizowanych zadań. Zatrudnienie wysoko wyspecjalizowanej kadry pozwoli na szybsze działania interwencyjne i wykrywcze. Doświadczenie zawodowe i umiejętności byłych pracowników służb mundurowych pomogą Inspekcji Ochrony Środowiska maksymalnie wykorzystać pozyskaną przez obie strony wiedzę i doświadczenie, które są niezbędne do realizacji zadań przypisanych nowemu Departamentowi.

Rozmawiała Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji