Odpady niebezpieczne© autor: mewaji
Odpady uważane są za niebezpieczne, jeśli wykazują co najmniej jedną z następujących właściwości: wybuchowość, utlenialność, łatwopalność, działanie drażniące, żrące, toksyczność, działanie rakotwórcze, zakaźność, mutagenność lub ekotoksyczność. Pełną listę kryteriów można znaleźć w rozporządzeniu Komisji Europejskiej1). Do tego dokumentu odwołuje się krajowa ustawa o odpadach.
Na czym polegają badania ekotoksyczności?
- Badania ekotoksyczności dostarczają informacji na temat intensywności działań niepożądanych wynikających z oddziaływania człowieka i mogą dostarczyć danych dla oceny potencjalnego wpływu na środowisko substancji odprowadzanych do wód, rozprowadzanych na lądzie lub dostarczanych na składowiska odpadów - wyjaśnia Agnieszka Mederska-Mazur z Laboratorium Eurofins.
Zgodnie z załącznikiem III do dyrektywy 2008/98/WE właściwość odpadów HP14 -Ekotoksyczne określa odpady, które stanowią lub mogą stanowić bezpośrednie lub opóźnione zagrożenie dla co najmniej jednego elementu środowiska.
Agnieszka Mederska-Mazur wyjaśnia, że odpady spełniające którykolwiek z następujących warunków klasyfikuje się jako niebezpieczne zgodnie z HP 14 - Ekotoksyczne:
- odpady zawierające substancję zaklasyfikowaną jako zubożająca warstwę ozonową, której przypisano kod zwrotów wskazujących rodzaj zagrożenia H420 zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008, a stężenie tej substancji jest równe stężeniu granicznemu 0,1 % lub je przewyższa.
[c(H420) ≥ 0,1 %]
- odpady zawierające co najmniej jedną substancję zaklasyfikowaną jako stwarzająca zagrożenie dla środowiska wodnego, zagrożenie ostre, której przypisano kod zwrotów wskazujących rodzaj zagrożenia H400 zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008, a suma stężeń tych substancji jest równa stężeniu granicznemu 25 % lub je przewyższa. Do takich substancji zastosowanie ma wartość graniczna 0,1 %.
[Σ c (H400) ≥ 25 %]
- odpady zawierające co najmniej jedną substancję zaklasyfikowaną jako stwarzająca zagrożenie dla środowiska wodnego – zagrożenie przewlekłe, kategoria 1, 2 lub 3, której przypisano kod(-y) zwrotów wskazujących rodzaj zagrożenia H410, H411 lub H412 zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008, a suma stężeń wszystkich substancji zaklasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego – zagrożenie przewlekłe, kategoria 1 (H410) pomnożona przez 100, dodana do sumy stężeń wszystkich substancji zaklasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego – zagrożenie przewlekłe, kategoria 2 (H411) pomnożonej przez 10 i dodana do sumy stężeń wszystkich substancji zaklasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego – zagrożenie przewlekłe, kategoria 3 (H412) jest równa stężeniu granicznemu 25 % lub je przewyższa. Do substancji zaklasyfikowanych jako H410 zastosowanie ma wartość graniczna wynosząca 0,1 %, a do substancji zaklasyfikowanych jako H411 lub H412 zastosowanie ma wartość graniczna wynosząca 1 %.
[100 × Σc (H410) + 10 × Σc (H411) + Σc (H412) ≥ 25 %]
- odpady zawierające co najmniej jedną substancję zaklasyfikowaną jako stwarzająca zagrożenie dla środowiska wodnego – zagrożenie przewlekłe, kategoria 1, 2, 3 lub 4, której przypisano kod(-y) zwrotów wskazujących rodzaj zagrożenia H410, H411, H412 lub H413 zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008, a suma stężeń wszystkich substancji zaklasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego – zagrożenie przewlekłe jest równa stężeniu granicznemu 25 % lub je przewyższa. Do substancji zaklasyfikowanych jako H410 zastosowanie ma wartość graniczna wynosząca 0,1 %, a do substancji zaklasyfikowanych jako H411, H412 lub H413 zastosowanie ma wartość graniczna wynosząca 1 %.
[Σ c H410 + Σ c H411 + Σ c H412 + Σ c H413 ≥ 25 %]
gdzie: Σ = suma, c = stężenie substancji.
Zakres normy PN-EN 14735:2022-04
Zasady pobierania próbek, transportu, składowania odpadów, jak również sprecyzowanie sposobu ich przygotowania dla oznaczania ekotoksykologicznych właściwości odpadów, w określonych warunkach, z zastosowaniem badań biologicznych odpadów surowych lub z zastosowaniem badań biologicznych ekstraktów wodnych z odpadów przedstawiono w normie PN-EN 14735:2022-04.
Do przeprowadzenia oceny niebezpiecznej właściwości HP 14 „Ekotoksyczne”, należy stosować odpowiednie metody ustanowione w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 440/2008 3) lub inne międzynarodowo uznane metody badawcze i wytyczne.
Czytaj: Analizy matryc środowiskowych wody, ścieków, gleby, odpadów. Perspektywa Laboratorium Eurofins
Rodzaje testów komercyjnych ekotoksyczności
Testy ekotoksyczności wg instrukcji zawartych w poszczególnych testach komercyjnych można prowadzić z wykorzystaniem bakterii luminescencyjnych, glonów, pierwotniaków, wrotków i skorupiaków dostępnych w handlu w formie Toxkitów.
1. Badania hamowania luminescencji bakterii.
Test ten polega na hamowaniu luminescencji bakterii morskich Vibrio fischeri (dawniej znanych jako Photobacterium fosforeum) i pozwala określić stężenie próbki (w %), które po 5, 15 i 30 minutach hamuje 50% luminescencji bakterii.
Stężenie to zostało określone przez EC 50-t, t reprezentuje czas kontaktu bakterii z próbką.
2. Badania hamowania wzrostu glonów.
Test hamowania wzrostu alg, będący testem skriningowym, polega na ich inkubacji w temperaturze 22°C+/-2°C, przy stałym oświetleniu przez 72 godziny, w różnych rozcieńczeniach próbek. Pomiarem jest stężenie glonów, na podstawie którego oblicza się procent zahamowania tempa wzrostu w porównaniu do kontroli realizowanej w tych samych warunkach.
3. Badania toksyczności ostrej (dla rozwielitek - Daphnia sp.).
Test inhibicji mobilności rozwielitek, będący testem toksyczności ostrej, polega na określeniu stężenia, które w ciągu 24 i / lub 48 godzin unieruchamia 50% badanych rozwielitek. Stężenie to, zwane stężeniem unieruchomienia, jest określane jako EC 50%.
4. Badania toksyczności ostrej (dla rzęsy wodnej – Lemna minor).
Celem tego testu podstawowego jest uzyskanie danych dotyczących szkodliwych efektów badanych substancji dodanych do pożywki dla rzęsy wodnej podczas 7‑dniowej ekspozycji. Wyniki testu przedstawia się jako 7-dniowe EC oparte na inhibicji wzrostu.
5. Badania toksyczności ostrej (dla ryb).
Test toksyczności ostrej, wykorzystujący ikrę Danio rerio, określa zahamowanie rozwoju zarodków i umożliwia określenie stopni rozcieńczenia lub stężenia, jako miarę ostrego oddziaływania toksycznego ścieków w ciągu 48 godzin.
Zmiana klasyfikacji odpadów - kiedy i na jakich zasadach?
Warunkiem zmiany klasyfikacji odpadów niebezpiecznych na odpady inne niż niebezpieczne jest wykazanie, że nie posiadają one składników i właściwości, z powodu których odpady te zostały umieszczone na liście odpadów niebezpiecznych. Możliwe jest to poprzez przeprowadzenie odpowiednich testów, które nie wykażą przekroczeń stężeń składników określonych w rozporządzeniach (UE) 1) 2), a w przypadku odpadów posiadających właściwości zakaźne, również, że nie spełniają one warunków uznania odpadów za posiadające właściwości zakaźne.
Podstawa prawna:
- Rozporządzenie Komisji (UE) Nr 1357/2014 z dnia 18 grudnia 2014 r. zastępujące załącznik III do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE w sprawie odpadów i uchylającej niektóre dyrektywy,
- Rozporządzenie Rady (UE) 2017/997 z dnia 8 czerwca 2017 r. zmieniające załącznik III do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE,
- Rozporządzenie Komisji (WE) nr 440/2008 z dnia 30 maja 2008 r. ustanawiające metody badań zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów ( REACH),
- PN-EN 14735:2022-04 - Charakteryzowanie odpadów - Przygotowanie próbek odpadów do badań ekotoksyczności.
Czytaj: PFAS a dyrektywa w sprawie jakości wody pitnej
Artykuł powstał we współpracy z Eurofins OBIKŚ Polska Sp. z o.o.
