ROP i system kaucyjny w Polsce. “Nic się nie zmieniło”

Odpady opakowaniowe
© ViDi Studio

Systemy kaucyjne funkcjonują obecnie w dwunastu krajach Unii Europejskiej (UE). Jednym z impulsów do tworzenia systemów kaucyjnych w poszczególnych państwach stała się m.in. unijna dyrektywa ws. tworzyw sztucznych jednorazowego użytku z 2019 r., w której kraje członkowskie UE zostały zobowiązane do osiągnięcia 90% poziomu recyklingu plastikowych opakowań po napojach do 2029 r.

19 maja br. w Katowicach odbyła się konferencja Polskiej Izby Ekologii, gdzie dyskutowano na temat rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) i sposobów budowy efektywnego systemu kaucyjnego w Polsce.

– Mieliśmy mnóstwo nowelizacji ustawy o odpadach, (...) o utrzymaniu czystości, (...) ale jeśli chodzi o dużą zmianę koncepcji, podejścia do gospodarki surowcowej, to nic się nie zmieniło – ocenił Jakub Tyczkowski, prezes Zarządu Organizacji Odzysku Opakowań Rekopol S.A. – Chcemy patrzeć na odpad jako na surowiec. (...) Tylko kilka procent frakcji surowcowej, którą jesteśmy w stanie wysegregować z odpadów zmieszanych, możemy przekazać do recyklingu. Gigantyczne ilości surowców nadal trafiają na składowiska, do spalarni (...) – podsumował.

ROP jako droga do zamknięcia obiegu

Jeden z prelegentów, mec. Maciej Kiełbus, odniósł się do systemu ROP z perspektywy samorządowej. Wśród postulatów, które padają ze strony jednostek samorządu terytorialnego, ekspert wyróżnił m.in. apele o całościowe zmiany prawne (gdzie administracja rządowa stworzyłaby nową ustawę w miejsce licznych nowelizacji) oraz przedstawienie projektów aktów wykonawczych. Jako niezbędny czynnik prowadzący do zmian mec. Maciej Kiełbus także wskazał przyspieszenie prac wraz z szeroką dyskusją z udziałem wszystkich interesariuszy. Wskazał także, że nierozwiązanym problemem jest m.in. przedstawienie czytelnych i weryfikowalnych kryteriów przyznawania środków na inwestycje, a także wysoki poziom złożoności procedur w trakcie procesu inwestycyjnego.

Jak stworzyć efektywny system kaucyjny?

Anna Sapota, wiceprezeska ds. relacji rządowych w Europie Północno-Wschodniej z firmy Tomra, wymieniła w trakcie konferencji cztery elementy efektywnego systemu kaucyjnego⁽¹⁾, które mogłyby być zaimplementowane na polskim gruncie:

• wydajność – uwzględnienie w systemie kaucyjnym szerokiego zakresu napojów i opakowań, aby w jak największym stopniu zachęcić nabywcę do przekazania surowca do ponownego przetworzenia;
• wygoda – kluczem do sprawnie działającego systemu kaucyjnego ma być system zwrotu opakowań, który jest łatwo dostępny dla wszystkich użytkowników;
• odpowiedzialność producenta – w najbardziej efektywnych modelach producenci reinwestują w system nieodebrane kaucje oraz przychody z surowców wtórnych, a jeśli koszty przekraczają ich dochody, różnica jest pokrywana przez producentów.
• integralność systemu – system wymaga aktywnego działania organu władz, który będzie kontrolował zgodność działania uczestników systemu z przepisami i egzekwował jego prawidłowe działanie.

Magdalena Więckowska
Dziennikarz

Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.