SolarPower Europe aktualizuje wytyczne dla systemów agrofotowoltaicznych

© Andre Nery

We wstępie do opracowania⁽¹⁾ podkreślono, że rynek agrofotowoltaiki (APV) szybko się rozwija i ma duży potencjał. W ostatnich latach świat doświadczył wielu kryzysów - od COVID-19 po inwazję Rosji na Ukrainę, która wywołała bezprecedensowy kryzys energetyczny. Tymczasem kryzys klimatyczny i wynikająca z niego utrata różnorodności biologicznej powodują brak bezpieczeństwa żywnościowego na całym świecie i zbliżający się kryzys wodny. W związku z tym instytucje europejskie i państwa członkowskie przyspieszają wdrażanie „zielonych” inicjatyw, do których można zaliczyć agrofotowoltaikę.

W opracowaniu SolarPower Europe przekonuje, że decydenci polityczni będą odgrywać kluczową rolę w opracowywaniu ram, które napędzą rozwój technologii umożliwiających podwójne zastosowanie gruntów. W ramach strategii REPowerEU, Komisja Europejska (KE) przedstawiła plan oszczędzania i dywersyfikacji, który objął strategię słoneczną UE, zwiększającą ambicje w zakresie energii słonecznej w Europie o 43%. Bezprecedensowy dokument wyznacza odpowiednie ramy do przyspieszenia rozwoju fotowoltaiki w Europie oraz unijny cel na poziomie 400 GW do 2025 r. i 750 GW do 2030 r. W oparciu o przyszłe scenariusze rozwoju energetyki Europa może przekroczyć wyznaczone ambicje i osiągnąć poziom TW w fotowoltaice do końca dekady, co stanowi pięciokrotność mocy zainstalowanej obecnie. Z tego powodu sektor energetyki słonecznej ma kluczowe znaczenie dla europejskiej transformacji energetycznej.

Ambitne cele UE będą wymagały mobilizacji wszystkich istniejących powierzchni, nadających się pod instalację modułów fotowoltaicznych oraz rozwój nowych zastosowań słonecznych. Zwiększenie skali agrofotowoltaiki daje możliwość przyspieszenia osiągnięcia celów klimatycznych UE, jednocześnie czyniąc rolnictwo bardziej odporne na wyzwania klimatyczne. W skali globalnej postępuje zjawisko ograniczenia dostępu do gruntów rolnych z powodu konwersji na inne rodzaje ich użytkowania np. na potrzeby urbanizacji. Ponadto grunty tracą swoją wartość przez zmiany klimatyczne. Jak szacuje Wspólne Centrum Badawcze (JRC), w Europie około 11% gruntów rolnych jest zagrożonych porzuceniem, przy czym największą część stanowią grunty orne.

Czytaj: Grunt to dobra konstrukcja – także w AgroPV

Zainstalowane moduły fotowoltaiczne tworzą korzystne warunki mikroklimatyczne dla otoczenia przy właściwie zaprojektowanym systemie. Liczne badania wykazały, że zacienienie generowane przez moduły ogranicza zjawisko suszy, zwiększając efektywność upraw oraz ochronę roślin przed ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi.

Potencjał teoretyczny rozwoju instalacji APV jest duży. Obszar upraw stanowi prawie jedną trzecią europejskiego terytorium (32%), gdzie 28,2% jest wykorzystywane jako grunty orne, a 3,8% jako grunty pod uprawy stałe. Szacunki pokazują, że produkcja energii z modułów PV mogłaby zrównoważyć globalne zapotrzebowanie energetyczne, gdyby mniej niż 1% gruntów uprawnych zostało przekształconych w systemy APV. W niedawno opublikowanym badaniu przeprowadzonym przez JRC ustalono, że zainstalowana moc APV na ziemiach uprawnych i trwałych użytkach zielonych w UE może osiągnąć poziom kilku terawatów. Szacuje się, że systemy APV zainstalowane na 10% obszarach rolniczych UE mogą osiągnąć moc zainstalowaną na poziomie 3,2 - 14,2 TW. Pokrycie gruntów systemami APV jedynie w 5% prowadziłoby do uzyskania mocy zainstalowanej w granicach 1,5-7 TW.

Podejście oparte na dwukierunkowym wykorzystaniu ziemi odpowiada na potrzeby produkcji energii odnawialnej, jednocześnie zwiększając wartość produkcji rolniczej. Ułatwia rozwój środków adaptacji do zmian klimatycznych i zwiększa odporność sektora rolniczego na kryzysy klimatyczne, zapewniając optymalną ochronę upraw w ekstremalnych warunkach pogodowych. Inne korzyści obejmują wzrost efektywności wykorzystania gruntów, efektywności wykorzystania wody i innych zasobów naturalnych, poprawę plonów, zdrowia gleby oraz zwiększenie różnorodności biologicznej. Równolegle APV może napędzać gospodarkę lokalną i wspierać rozwój obszarów wiejskich.

W opracowaniu przedstawiono case studies projektów APV wdrożonych w Europie oraz najlepszych praktyk w zakresie EPC (projektowanie, dostawa, wykonawstwo) i O&M (utrzymanie i eksploatacja). Dokument wskazuje też wytyczne zrównoważonych praktyk APV dla interesariuszy przemysłu fotowoltaicznego.

Patrycja Rapacka
Redaktor