Anna LarssonDyrektor ds. wdrażania modeli GOZ w Reloop Platform
System kaucyjny będzie funkcjonował dla jednorazowych opakowań po napojach z plastiku i metalu oraz wielorazowych butelek szklanych, a puste opakowania będzie można oddać w każdym sklepie o powierzchni min. 200m2.
Jest oczywiste, że uruchomienie systemu kaucyjnego musi być poprzedzone miesiącami przygotowań organizacyjno-infrastrukturalnych. Ponieważ nowy system zbiórki wymaga dodatkowej infrastruktury i nowej struktury zarządzania, konieczne jest utworzenie nowego podmiotu – operatora systemu, który będzie ubiegał się o zezwolenie na prowadzenie działalności.
Jak może wyglądać struktura organizacyjna w Polsce?
Procedowane aktualnie przepisy teoretycznie dają możliwość zarządzania systemem zbiórki wielu operatorom. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, iż ostatecznie znacznie zawężono kategorię podmiotów, które mogą utworzyć organizację operatora. Na podstawie propozycji rządowej to wyłącznie wprowadzający produkty w opakowaniach kaucjonowanych będą mogli być udziałowcami podmiotu reprezentującego. Ze względu na kwestie praktyczne, pamiętać należy, że operatorzy będą nie tylko odpowiedzialni za clearing (czyli rozliczanie), ale staną się właścicielami zebranych surowców, wykluczona jest zatem struktura oparta na kilkunastu podmiotach reprezentujących. 
Finlandia punktem odniesienia
Po zmianach w pierwotnej propozycji rządowej, która zakładała system wolnorynkowy, ogranicznie katalogu udziałowców podmiotu reprezenującego do wprowadzających zbliża system polski do istniejącej organizacji w Finlandii. Funkcjonuje tam 3 operatorów systemu kaucyjnego: dwóch na opakowania jednorazowe i jeden na opakowania wielorazowe. W zakresie opakowań jednorazowych operatorem głównym jest PALPA – podmiot zrzeszający prawie wszystkich wprowadzających. Dodatkowo zezwolenie na rozlicznie (tzw. clearing) oraz zbiórkę opakowań jednorazowych ma jedna sieć handlowa, ktora wprowadza własne marki. Wszystkie jednostki handlowe prowadzą zbiórkę dla PALPA, zaś ta sieć handlowa, która ma licencję na clearing i zbieranie opakowań, posiada w swoim punkcie zbiórki dodatkowe pojemniki na opakowania po swoich markach. Jeśli chodzi o opakowania wielorazowe, odbierane są one z jednostek handlowych przez te browary, które wprowadzają produkty w opakowaniach do ponownego użytkowania, rozlicznie zaś odbywa się poprzez specjalnie powołany podmiot dla clearingu opakowań butelek wielorazowego użytku.
Od kiedy ruszy system zbiórki?
Wiele osób zastanawia się nad tym, czy Polacy będą mogli oddać puste butelki i puszki już w 2025 r. tak, jak przewiduje to procedowana ustawa. Otóż przemawia za tym wiele faktów: po pierwsze, nowa infrastruktura zbiórki tworzona jest dla opakowań z plastiku i metali, nie obejmuje jednorazowego szkła; po drugie globalni producenci, którzy mają w Polsce znaczący udział w rynku, sa już zaznajomieni z systemem kaucyjnym poprzez doświadczenia z innych krajów, choćby ze Słowacji; po trzecie o kaucjonowaniu opakowań mówi się już od 2019 r. i nie jest tajemnicą, że wprowadzający posiadają stosowne biznesplany. Warunkiem jednak jest konsolidacja całego przemysłu napojów, bowiem w interesie wszystkich wprowadzających jest utworzenie dominującego podmiotu reprezentującego. Doprecyzowania wymagają również niektóre przepisy ustawy, np. w zakresie obiegu kaucji oraz państwowego podmiotu kontrolującego wszystkie procesy i etapy systemu kaucyjnego. Jedno jest jednak pewne, system kaucyjny nie może działać połowicznie i jeśli w toku przygotowań wystąpi potrzeba zmiany daty wdrożenia, to zmiana ta powinna dotyczyć wszystkich aspektów działania zbiórki kaucjonowanych opakowań po napojach, w tym obowiązku zbiórki w sklepach, oznakowania butelek i puszek oraz zwolnienia producentów z opłat produktowych.
Anna Larsson
Więcej treści dotyczących samorządów w zakładce Teraz Samorząd.
