Alicja Nadarzyńska, Karina Szafranek-BraśAlicja Nadarzyńska, Członkini Rady Głównej, Karina Szafranek-Braś, Wiceprezes Zarządu (po lewej) Związku Pracodawców Zakładów Termicznego Przekształcania Odpadów Przemysłowych i Medycznych na Rzecz Ochrony Zdrowia i Środowiska © Prawa zastrzeżone
Czy głos poszczególnych lokalnych społeczności jest zawsze zgodny z tym, co jest postrzegane jako dobro wspólne całego społeczeństwa? To pytanie jest zasadne w kontekście status quo, z jakim mamy do czynienia w obszarze funkcjonowania przedsiębiorstw, zajmujących się unieszkodliwianiem odpadów nierecyklingowalnych, a składowanie na składowiskach nie jest najlepszym dopuszczalnym wyborem.
Działalność spalarni z rygorystycznymi wymaganiami BAT
Związek Pracodawców Zakładów Termicznego Przetwarzania Odpadów Przemysłowych i Medycznych na Rzecz Ochrony Zdrowia i Środowiska (ZPZTPO) z siedzibą w Poznaniu to organizacja, którą tworzy nieliczna grupa zakładów, posiadających instalacje do przetwarzania najtrudniejszych odpadów, czyli tych niebezpiecznych z punktu widzenia chemicznego i fizycznego. Działalność firm opiera się na szeregu rygorystycznych wymagań technologicznych i prawnych, których spełnienie i utrzymywanie jest gwarantem środowiskowej odpowiedzialności. Stosowanie najlepszych dostępnych technologii przetwarzania odpadów za pomocą termicznego przekształcania to coś więcej niż ich unieszkodliwianie. Zapisane w konkluzjach BAT, wskazanych w Decyzji Wykonawczej Komisji (UE) 2019/2010 z dnia 12 listopada 2019 r. zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE wymagania prawne, formalnie obowiązujące dopiero od 4 grudnia 2023 r. od dekad nie są dla nich nowością. Wszystkie one bez wyjątku – wbrew publicznym zaprzeczeniom "niby-ekologów" - przewyższają wymagania najbardziej restrykcyjnych na świecie norm emisji gazów i pyłów.
Zintegrowany system zarządzania procesem, monitoring, kontrola i pomiar na każdym etapie technologii produkcji energii to codzienność, w której pracują zespoły pracowników z zakładów tej branży. Tylko doświadczenie, szczegółowa znajomość zagadnień i wiedza specjalistyczna pomagają realizować środowiskowe zadania z sukcesem. Instalacje termicznego przekształcania odpadów skupione w ZPZTPO realizują cele gospodarki o cyklu zamkniętym, jakim jest odzysk ciepła i energii ze spalania odpadów. W grupie tych przedsiębiorstw wszystkie odzyskują energię cieplną na cele gospodarcze i komunalne. Zastępowanie paliw konwencjonalnych paliwem, jakim są odpady, to już dzisiaj konieczność i norma. Samowystarczalność energetyczna, praca w systemie obiegu zamkniętego, zniwelowanie szkodliwego działania odpadów to szansa dla gospodarki, środowiska i zdrowia mieszkańców.
Co jest prawdą, a co nią nie jest?
W przestrzeni publicznej o takich zakładach mówi się „spalarnie odpadów” lub „truciciele”. Wszyscy ich sąsiedzi, ci bliżsi i dalsi, obciążają instalacje odpowiedzialnością za własny stan zdrowia i środowiska, zapominając o rzeczywistych i merytorycznych argumentach.
Najbardziej niezrozumiałe jednak jest to, że powyższym nieprawdziwym opiniom głosy poparcia są udzielane przez urzędy i organizacje, które w swych statutach i prawnych podstawach działalności są zobowiązane do przestrzegania zasady legalizmu, w tym służącej ochronie środowiska.
Zatem czyj interes reprezentują?
Nie chcemy nikogo oskarżać o działalnie wbrew zdrowemu rozsądkowi, faktom i prawu. Mówimy jednak „stop” wprowadzaniu społeczeństwa w błąd.
Pandemia koronawirusa a działalność instalacji
Zakłady termicznego przetwarzania odpadów odegrały kluczową rolę w zwalczaniu i rozprzestrzenianiu się pandemii koronawirusa, unieszkodliwiając 135 tys. ton zakaźnych odpadów medycznych powstałych w toku leczenia pacjentów z COVID-19. To te firmy – a nie inne, podejmują się niebezpiecznych zadań, likwidując 85% nielegalnych w Polsce składowisk odpadów, zwanych bombami ekologicznymi. W takich przypadkach nie można sobie pozwolić na błędy i odstępstwa od rygorystycznych zasad i norm procesowej technologii.
Wspieranie aktywności zakładów proponujących technologię termicznego unieszkodliwiania odpadów zwłaszcza teraz powinno być priorytetem. Posiadają one najbardziej zaawansowane technologicznie, wielostopniowe systemy oczyszczania gazów odlotowych i ciągły ich monitoring. Trudno dzisiaj szukać alternatywnych sposobów, np. unieszkodliwiania zakaźnych odpadów medycznych. Wszystkie alternatywy i dostępne na rynku technologie już były. Nie sprawdziły się, powodując różne patologie, z którymi przez lata walczyła i nadal walczy nasza branża. Technologia termicznego przetwarzania nie jest wyłączną domeną zakładów przetwarzających odpady. Stosuje się ją szeroko w wielu gałęziach przemysłu przetwórczego, z tą tylko różnicą, że surowce, jakie one przetwarzają, pochodzą z malejących zasobów naturalnych de facto często o takich samych właściwościach chemiczno-fizycznych jak odpady. Świat już od ponad dekady zrozumiał, że odpad to surowiec jak każdy inny, z tą wartością dodaną, że chroni zasoby naturalne przed ich nadmierną i zmierzającą do wyczerpania eksploatacją.
Czy alternatywą mają być składowiska?
Według opracowania GUS z 2022 r., Analiza statystyczna, Ochrona Środowiska 2022 z wytworzonych w 2021 roku 107,7 mln ton odpadów przemysłowych zostało zdeponowanych na składowiskach – tych legalnych zostało tylko 47,161 mln ton. Oznacza to, że ich niekorzystne oddziaływanie będzie z nami przez następne dekady.
Działanie zakładów termicznego przekształcania i jego akceptacja społeczna to szansa na realizację jednego z celów zrównoważonego rozwoju, jakim jest ochrona zasobów oraz czyste i bezpieczne środowisko dla nas i przyszłych pokoleń.
Alicja Nadarzyńska i Karina Szafranek-Braś
Artykuł powstał we współpracy ze Związkiem Pracodawców Zakładów Termicznego Przekształcania Odpadów
