Czekając na Godota, czyli ogromne opóźnienia URE w rozpatrywaniu wniosków o białe certyfikaty

© BillionPhotos.com

Ustawa o efektywności energetycznej wprowadziła rodzaj pomocy publicznej zarówno dla firm, jak i podmiotów publicznych, który nazwano systemem białych certyfikatów. Ten system daje możliwość uzyskania zwrotu nakładów na inwestycje skutkujące zmniejszeniem zużycia energii i przyczyniające się do ochrony klimatu. Pod warunkiem, że… działa.

Zgodnie z ustawą Prezes Urzędu Regulacji Energetyki ma 45 dni na rozpatrzenie wniosku o biały certyfikat. W praktyce jednak czeka się na to nawet do półtora roku!

– Szacujemy, że wartość białych certyfikatów, które są dzisiaj zamrożone w URE, sięga ok 1 mld zł. Te pieniądze realnie mogłyby się przyczynić do poprawy płynności i budżetów wielu firm i samorządów, które zainwestowały w poprawę efektywności energetycznej, licząc na wsparcie państwa. Dzisiaj nabiera to szczególnego znaczenia, ponieważ mamy kryzys gospodarczy, którego skutki będziemy odczuwać jeszcze przez wiele miesięcy – mówi Artur Sarosiek, prezes Energy Solution. W związku z trudną sytuacją gospodarczą, Energy Solution wystosowała apel m.in. do Premiera, Prezydenta i Prezesa URE o odmrożenie systemu⁽¹⁾.

Jak wyjaśnił w rozmowie z redakcją Ryszard Pazdan, ekspert Business Center Club ds. polityki środowiskowej i minister środowiska w Gospodarczym Gabinecie Cieni BCC, BCC w pełni popiera ten apel. Wskazuje, że sprawa jest niezwykle poważna, bo białe certyfikaty mogą odegrać olbrzymią rolę w kwestii wypełnienia naszych zobowiązań dotyczących efektywności energetycznej (tj. wypełnienie Krajowego Planu Efektywności Energetycznej w 2020 r. oraz Dyrektywy o efektywności energetycznej). - Warto zauważyć, że o ile w pierwszym etapie przyznawania białych certyfikatów można było zaliczać także instalacje już wykonane, a procedury były w miarę sprawne, o tyle obecna formuła jest trudna i niewydolna, o czym świadczą konkretne liczby: 2 tysiące wniosków czeka na rozpatrzenie! – wskazuje Ryszard Pazdan.

Jak czytamy w apelu, rozwiązaniem tej patowej sytuacji mogłoby być przyjęcie zasady, że białe certyfikaty są wydawane z pominięciem długotrwałego procesu weryfikacji audytów (która, zgodnie z ustawą, prowadzona jest wyrywkowo, a w praktyce – dość często, bo nawet przy co drugim wniosku), a jedynie na podstawie deklaracji, składanych pod odpowiedzialnością karną. Nie byłoby w tym ryzyka, bo obowiązywałaby klauzula, że jeśli w wyniku późniejszych kontroli podmioty nie wykazałyby się deklarowaną oszczędnością energii, musiałyby zwrócić te świadectwa lub kwotę odpowiadającą ich rynkowej wartości. Ekspert BCC wskazuje na deficyt zaufania państwa do obywatela. – Tak jak bez zaufania nie ma sukcesu w biznesie, tak i tutaj nie będzie sukcesu z efektywnością, jeśli rząd i jego urzędy nie zmienią swojej postawy – wskazuje.

Skąd te opóźnienia?

Jak czytamy w apelu, bezpośrednim powodem opóźnień ze strony URE są niedobory kadrowe. Ale czy cenę za to powinny płacić firmy i samorządy? - Skoro URE ma problemy kadrowe i nie ma widoków na zmiany w tym temacie, to powinno poszukiwać innych rozwiązań. Warto rozważyć, czy nie należałoby upoważnić do działania w imieniu URE inne podmioty, np. zakłady energetyczne do obsługi pewnych tematów. Czyli pójść ścieżką, jaką modyfikuje się obecnie program Czyste Powietrze poprzez poszerzenie listy podmiotów zajmujących się obsługą programu – wskazuje.

Nasuwa się pytanie, czy paradoksalnie sytuacja pandemii koronawirusa nie jest doskonałą okazją do śmiałych zmian? - Efektywność energetyczna w kraju, gdzie jest najdroższa energia w całej UE, nie tylko elektryczna, ale też cieplna, powinna być absolutnym priorytetem – wskazuje Ryszard Pazdan. Dodaje przy tym, że moment, kiedy wprowadzono wiele rozwiązań antykryzysowych opartych na zasadzie deklarowania zamiast rozliczania, jest wprost idealny ku temu, by obecną sytuację z białymi certyfikatami rozwiązać w ramach szybkiej ścieżki.

Gra warta świeczki

Obrót prawami majątkowymi dla efektywności energetycznej na TGE w marcu br. wyniósł 15 101 toe, co oznacza, że transakcje kupna-sprzedaży tych dokumentów w ciągu tego miesiąca mogły opiewać nawet na ponad 20 mln zł. To pokazuje, jak potężne zasoby drzemią w systemie, który skutecznie mógłby przyczyniać się do transformacji energetycznej kraju oraz obniżania kosztów energii w firmach i samorządach - czytamy w apelu.

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji