Wątpliwości wokół ESP Młoty. Posłowie pytają rząd o inwestycje i odszkodowania

Elektrownia Porąbka-Żar
© PGE EO S.A.

Za budowę ESP Młoty odpowiedzialna jest PGE Polska Grupa Energetyczna. Inwestor w grudniu 2022 r. podpisał umowę z NFOŚiGW o współpracy przy projekcie. Elektrownia o planowanej łącznej mocy ponad 750 MW jest najbardziej zaawansowanym projekt budowy ESP w Polsce. Projekt ten bazuje na rozpoczętych w latach 70-tych pracach górniczych, zawieszonych na początku lat 80. ubiegłego wieku. W ramach inwestycji mają powstać dwa zbiorniki wodne, które dzięki swojej specyfice funkcjonowania, dodatkowo pełniłyby funkcje przeciwpowodziową na terenie gminy Bystrzyca Kłodzka. Elektrownia zostanie podłączona do KSE linią elektroenergetyczną wysokiego napięcia 400 kV, zwiększając bezpieczeństwo energetyczne regionu.

Do projektów budowy nowych jednostek zalicza się ESP Tolkmicko o mocy 1040 MW (inwestor: PKN ORLEN) oraz ESP Rożnów II o mocy 700 MW (inwestor: Tauron).

Czytaj: Elektrownie szczytowo-pompowe zbiorą nadwyżki energii z OZE

O znaczeniu ESP Polska przekonała się podczas awarii w Bełchatowie – jednostki w krótkim czasie zapewniły dostęp do energii równoważąc dużą lukę mocową. ESP mogą służyć jako magazyny energii, które są szczególnie potrzebne w dobie rozwoju pogodozależnych źródeł energii w Polsce, których łączna moc przekroczyła 23 GW.

MKiŚ informuje w odpowiedzi na interpelację posłanej Moniki Wielichowskiej oraz Gabrieli Lenartowicz, że rząd przygotował regulacje, które mają na celu zniesienie barier związanych z rozwojem ESP w Polsce. 14 kwietnia 2023 r. Sejm przyjął ustawę o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie elektrowni szczytowo-pompowych oraz inwestycji towarzyszących. Na łamach Teraz-Środowisko.pl informowaliśmy, że druga izba parlamentu ostatecznie zawetowała propozycję regulacji. Teraz ze stanowiskiem Senatu mają zapoznać się posłowie.

- Procedowana ustawa ma wymiar powszechny i uniwersalny i nie jest dedykowana jakiejś konkretnej inwestycji w zakresie elektrowni szczytowo-pompowej – podkreśla resort.

Czytaj: Bariery rozwoju OZE – energetyka upatruje szanse w cable poolingu i magazynach energii

PGE jako inwestor jest odpowiedzialna za realizację inwestycji, a tym samym za decyzje dotyczące konsultacji projektu z lokalną społecznością w celu uzyskania jak największej akceptacji społecznej.

W przestrzeni publicznej pojawiają się wątpliwości w zakresie wpływu inwestycji ESP na zasoby wodne, które powinny się znaleźć pod szczególną ochroną w dobie postępującej suszy. Jeżeli chodzi o wpływ inwestycji na środowisko, to MKiŚ przypomina, że wpływ każdej planowanej inwestycji na środowisko naturalne powinien być przedmiotem inwentaryzacji przyrodniczej oraz oceny w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wydawanej na podstawie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

Odszkodowania dla lokalnych społeczności

Posłanki wskazują w interpelacji, że budowa elektrowni szczytowo-pompowej będzie wymagała wysiedlenia kilkudziesięciu osób. Pytają więc, „czy rząd przewiduje zadośćuczynienie dla wszystkich osób oraz ich prawnych spadkobierców, które od 50 lat pozbawione są prawa do swobodnego dysponowania własnym majątkiem?”. Rząd wyjaśnia, że zgodnie z nowymi regulacjami obowiązek zapłaty odszkodowania obciąża inwestora.

- Decyzja lokalizacyjna określa zakres nieruchomości, które podlegają wywłaszczeniu za odszkodowaniem ustalanym odrębnie z dniem, w którym decyzja ta stała się ostateczna. Zawsze pierwszeństwo w ustaleniu wysokości odszkodowania będzie miał tzw. konsensus–umowa stron – odpowiada resort.

Padają także pytania o „zadośćuczynienie dla przedsiębiorców m.in. w branży turystycznej na terenie gminy Bystrzyca Kłodzka”. Jak czytamy, tu także ma być odpowiedzialny inwestor. Co więcej, resort wyjaśnia, że ESP mogą stać się atrakcją turystyczną.

- Poczta Czeska wydała znaczek z serii „Piękno nasze jojczyzny”, na którym przedstawiona została jedna z największych atrakcji w Jesionikach: elektrownia szczytowo-pompowa Dlouhé Stráně. Elektrownia Dlouhé stráně w wielu opisach uznawana jest za największe dzieło czeskiej myśli technicznej. Według czytelników jednego z najpoczytniejszych w Czechach dzienników MF DNES, elektrownia jest największym z siedmiu cudów Republiki Czeskiej – wylicza resort.

Dodaje, że od władz lokalnych będzie zależało wykorzystanie walorów turystycznych związanych z pojawieniem się nowej ESP w okolicy.

Patrycja Rapacka
Redaktor