Wytyczne KE i poradnik ws. implementacji dyrektywy SUP

© master1305

Zapewniają wygodniejsze życie, sprawiają, że np. produkty użytku codziennego są lżejsze, pomagają też w medycynie, wykorzystywane są w rolnictwie, transporcie, produkcji żywności… Tworzywa sztuczne, bo o nich mowa, na przełomie ostatniego stulecia, stały się wszechobecnym surowcem, znajdując zastosowanie w wielu dziedzinach życia i gospodarki. Szacuje się, że jedynie w ciągu ostatnich 50 lat globalna produkcja tworzyw sztucznych wzrosła ponad dwadzieścia razy, a według prognoz do 2050 r. wzrośnie aż czterokrotnie. Jest jednak pewien problem… Tak spektakularny rozwój branży tworzyw sztucznych miał niestety negatywny wpływ na środowisko naturalne.

Plastikowy kontynent

- Każdego roku do oceanów przedostaje się około 8 milionów ton plastikowych odpadów. Według innych szacunków wartość ta wynosi od 10 do 20 milionów ton, natomiast według kolejnych badań w oceanach występuje już ponad 5 bilionów sztuk plastikowych odpadów. W przypadku prawie wszystkich tych odpadów ich „podróż” rozpoczyna się na lądzie, następnie trafiają one do rzeki, a potem do oceanu, gdzie gromadzą się duże skupiska odpadów, które rosną z każdym rokiem – podaje w jednej ze swoich publikacji Europejska Agencja Środowiska⁽¹⁾. Jedno z takich pływających skupisk odpadów nazwano nawet ósmym kontynentem – mowa o dryfującym skupisku odpadów o powierzchni 1,6 mln km², które utworzone zostało przez prądy oceaniczne w północnej części Oceanu Spokojnego. Problemem jest także gromadzący się w środowisku mikroplastik, który wykryto nawet w powietrzu…

Czytaj też: Homo sapiens w cywilizacji plastiku

Szacunki ekonomistów wskazują, że zanieczyszczenie środowiska tworzywami sztucznymi jedynie w 2018 r. doprowadziło do kosztów w kluczowych sektorach gospodarki w wysokości 6-19 miliardów dolarów (więcej na ten temat tutaj).

Dyrektywa SUP

Jednym z rozwiązań „plastikowego problemu” ma być tzw. dyrektywa SUP, czyli dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 ws. zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. To właśnie na mocy zapisów dyrektywy już wkrótce będzie obowiązywał zakaz wprowadzania do obrotu wielu plastikowych przedmiotów jednorazowego użytku. - Celami niniejszej dyrektywy są zapobieganie wpływowi niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko, w szczególności na środowisko wodne, i na zdrowie człowieka oraz zmniejszanie tego wpływu oraz zachęcanie do przechodzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym z innowacyjnymi i zrównoważonymi modelami biznesowymi, produktami i materiałami, co przyczyni się także do efektywnego funkcjonowania rynku wewnętrznego – napisano w art. 1 dyrektywy.

Zgodnie z zapisami dyrektywy już 3 lipca br. zakaz wprowadzania do obrotu obejmie takie produkty z tworzyw sztucznych jak: widelce, łyżki, noże, talerze, słomki, mieszadełka do napojów, patyczki mocowane do balonów czy nawet kubki i pojemniki na napoje oraz pojemniki na żywność (szczegółowa lista produktów objętych dyrektywą wymieniona jest w załączniku do dyrektywy).

Grill bez plastikowych jednorazowych talerzy i sztućców, napój bez plastikowej słomki czy kawa bez plastikowego mieszadełka – taki obraz czeka nas już od 3 lipca.

Poradnik i wytyczne KE

Jak wdrażać dyrektywę SUP? Wsparciem w tym zakresie mogą być opublikowane w ostatnim czasie wytyczne Komisji Europejskiej dotyczące produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko⁽²⁾. - W niniejszym dokumencie przedstawiono wytyczne dotyczące najważniejszych definicji dyrektywy i przykłady produktów, co do których należy rozważyć, czy wchodzą w zakres dyrektywy – czytamy w dokumencie. Jak dodano, zawarte w opracowaniu przykłady „nie są wyczerpujące i służą wyłącznie zilustrowaniu sposobu interpretacji niektórych definicji i stosownych wymogów dyrektywy w kontekście konkretnych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych”.

Przykład możliwych niejasności: pojemniki na żywność

W opracowaniu KE przedstawiono przegląd opisów odnoszących się do produktów objętych zakresem dyrektywy SUP. Określono ponadto wskaźniki, za pomocą których należy interpretować wynikające z zapisów dyrektywy kryteria określające czy dany produkt objęty jest jej zakresem - a tym samym zakazem wprowadzania do obrotu.

Rethink Plastic Alliance oraz Break Free from Plastic w opracowaniu⁽³⁾ pt. „Jak odejść od jednorazowego plastiku? Poradnik jak implementować dyrektywę ws. jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych”, wskazują, że Państwa członkowskie UE, które będą implementować zapisy dyrektywy muszą zwrócić szczególną uwagę na definicję produktów, tak by „wyeliminować ewentualne luki prawne, które wpłyną na ograniczenie zakresu przepisów”. - Na przykład państwa członkowskie powinny upewnić się, że producenci opakowań na żywność nie będą wykorzystywać kryterium wielkości porcji żywności do wyłączenia z zakresu stosowania przepisów (…). Najważniejszym kryterium powinien pozostać fakt, że pojemniki te są sprzedawane/dystrybuowane z przeznaczeniem do bezpośredniej konsumpcji ich zawartości, zaś wielkość porcji jest w dużej mierze nieistotna – podano.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska