© Georgii
Najwyższy wskaźnik poprawy efektywności energetycznej w latach 2018-2023 wśród osób powyżej szesnastego roku życia odnotowała Holandia z wynikiem 58,7%, po której następowały Estonia (46,7%) oraz Łotwa (36,7%). Najniższy wskaźnik stwierdzono natomiast na Malcie, gdzie wyniósł on 8,4% (na podium najsłabiej radzących sobie w tym obszarze państw stanęła również Grecja z poprawą rzędu 11,9% oraz Cypr – 11,9%). W Polsce poprawa efektywności energetycznej sięgnęła 28,3%. Pochodzące z Europejskiego Badania Warunków Życia Ludności (EU-SILC) dane przedstawia Eurostat(1), raportując przy tym też osobne wskaźniki dla osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz wolnych od tego ryzyka. Efektywność energetyczna uległa poprawie u 17,8% przedstawicieli pierwszej grupy oraz 27,5% drugiej.
Jak tłumaczy Eurostat, przez poprawę efektywności należy rozumieć rezultaty takich działań jak wymiana izolacji termicznej, instalacja okien z podwójnymi albo potrójnymi szybami czy instalacja bardziej wydajnych systemów grzewczych. Pod uwagę wzięto zarówno kompleksowe modernizacje całych budynków, jak i osobne remonty przeprowadzane w poszczególnych mieszkaniach. – Budynki, które nie skończyły jeszcze pięciu lat lub te, które z dowolnych powodów nie przeszły termomodernizacji, uznano za te, które nie poprawiły swojej efektywności energetycznej – precyzuje główny unijny urząd statystyczny.
Czytaj też: 40% zużycia energii w miastach UE to budynki. O komunikacji i sprawnej transformacji sektora
Rekordowe 16 pp społecznych dysproporcji
Przyjrzyjmy się wynikom według wspomnianego wyżej kryterium socjoekonomicznego. Grupa zagrożona ubóstwem i wykluczeniem społecznym odniosła największe sukcesy w Estonii, osiągając 47,8% poprawy efektywności energetycznej. W Holandii było to 45,1%, ponad 15 pp. do rekordzistki zabrakło też dwóm pozostałym państwom bałtyckim; Litwie (32,5%) i Łotwie (32,3%). Wśród państw z najgorszymi rezultatami, podobnie jak w łącznym zestawieniu, znalazły się Cypr (5%) i Malta (6,7%) w towarzystwie Włoch (6,9%). W Polsce dobrodziejstwami termomodernizacji mogło cieszyć się 23,7% zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem. Największy odsetek poprawy u osób niezagrożonych występował w Holandii (61,6%), najniższy – tak samo jak w zestawieniu ogólnym – na Malcie (8,8%). W Polsce było to 29,2%. Z opracowania Eurostatu możemy dowiedzieć się także o różnicach pomiędzy dwiema kategoriami. Największa przepaść o rozmiarze 16,6 pp. występowała w Bułgarii (poprawę efektywności energetycznej odnotowano u 36,3% niezagrożonych ubóstwem i wykluczeniem oraz u 19,7% zagrożonych). Z kolei w Holandii było to 16,5 pp., w Belgii 14,6 pp, a w Chorwacji 14 pp. - Estonia (-1,5 pp) i Luksemburg (-1,6 pp) były jedynymi państwami, w których zagrożeni ubóstwem i wykluczeniem społecznym z większym prawdopodobieństwem żyli w mieszkaniach o podniesionej efektywności energetycznej niż wolni od tego zagrożenia – informuje Eurostat.
Duże miasta na końcu
Najwięcej przypadków poprawy efektywności energetycznej w UE odnotowano w 2023 r. na obszarach wiejskich, gdzie średni wynik wyniósł 29,4%. Duże miasta (22,9%) następowały dopiero po mniejszych ośrodkach i przedmieściach (25,4%). Najwyższe wskaźniki dla wsi odnotowano w 14 państwach, z Łotwą (40,2% mieszkańców), Węgrami (38,2%) oraz Francją (36,1%) na czele. Mniejsze miasta i przedmieścia przodowały w Holandii (poprawa efektywności u 64,2% mieszkańców) i Estonii (49,2%), z kolei duże miasta wysunęły się na prowadzenie na Słowacji /15418 (41,5%), w Bułgarii (32,4%) i Portugalii (30,7%). Jeśli chodzi o Polskę, poprawę efektywności odnotowano u 32,7% mieszkańców wsi, 30,9% mieszkańców mniejszych miast i przedmieść oraz 21,1% dużych miast.
Czytaj też: Temat Miesiąca: Efektywność Energetyczna
Nierówności w dostępie do ciepła zimą - najwyższe w Grecji
W opracowaniu poznajemy też wskaźniki dla osób dotkniętych niepełnosprawnościami (poprawę efektywności odnotowano u nieznacznie mniejszego odsetka z nich niż u w pełni sprawnych – odpowiednio 24,3% i 24,6%), a także ryzyka zbyt niskich temperatur w okresie zimowym. Jak nietrudno się domyślić, tego typu niebezpieczeństwo było istotnie wyższe wśród osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym (31,2%) niż u wolnych od tego zagrożenia (14,4%). Najwyższy odsetek niedoborów ogrzewania w tej grupie występował w Portugalii (51,6%), Grecji (49,9%) i w Irlandii (44,5%), za to najniższy w Estonii (7,5%), Austrii (9,3%) i w Polsce (11,2%). Co ciekawe, okazaliśmy się też krajem z jednymi z najmniejszych nierówności jeśli chodzi o niedobór ciepła; różnica między osobami zagrożonymi ubóstwem i wykluczeniem oraz niezagrożonymi wynosiła nad Wisłą 5,9 pp (znaleźliśmy się w towarzystwie Estonii – 4,3 pp i Austrii – 6,7 pp). Największe różnice wystąpiły w Grecji (28,8 pp), Bułgarii (26,3 pp) i Hiszpanii (21,1 pp). Co do niedostatecznego poziomu ciepła zimą wśród osób niezagrożonych ubóstwem i wykluczeniem, rekordowe wskaźniki znowu odnotowano w Portugalii (34,6%) i w Irlandii (32,2%). Na poziomie całej Unii 19,1% osób z niezadowalającymi zimą warunkami termicznymi żyło w dużych miastach, 17,6% - w małych miastach i na przedmieściach, a 16,3% na wsiach. Problem w większym stopniu dotyczył też osób z niepełnosprawnościami (23,1%) niż bez nich (16,9%).
Czytaj też: 67 tys. nowych kotłów węglowych w latach 2021-2023. Raport o transformacji budynków w Polsce
Potrzeba rozwiązań opartych na naturze
Środowiskowemu oddziaływaniu sektora budownictwa w opublikowanym pod koniec września br. raporcie (2)przygląda się z kolei Europejska Agencja Środowiska (ang. European Environmental Agency – EEA). Jak czytamy w publikacji, sektor odpowiada za ponad 30% unijnego śladu środowiskowego, pochłania on też ok. 1/3 zużywanych materiałów. Budownictwo, którego finansowa wartość w Unii wynosi 1,7 tryliona euro, a liczba kreowanych przez nie miejsc pracy sięga 20 mln, odpowiada też za 42% zużycia energii i 35% emisji gazów cieplarnianych. Agencja pisze o dostrzeżeniu tej skali przez unijne regulacje, takie jak zrewidowana dyrektywa budynkowa, która zakłada pełną neutralność klimatyczną sektora do 2050 r., czy starsze rozporządzenie ws. warunków wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych, wymienia również strategię Fali Renowacji (ma ona na celu podwojenie do 2030 r. rocznego wskaźnika przeprowadzanych termomodernizacji) oraz zmierzający do ograniczenia emisji system ETS2, którego wejście w życie jest zaplanowany na rok 2027. – Pomimo to nadal brakuje całościowego podejścia do budynków, traktujących je jako jednolity system w całym cyklu życia, z uwzględnionymi kwestiami środowiskowymi i klimatycznymi – stwierdza EEA. Agencja rekomenduje nadanie priorytetowej rangi renowacjom i zastosowaniu materiałów budowlanych o niskim śladzie środowiskowym, zaleca też wzmacnianie odporności na zmianę klimatu oraz różnorodności biologicznej poprzez zastosowanie rozwiązań opartych na naturze, takich jak np. zielone dachy. – Zrównoważone budownictwo powinno tworzyć przystępne cenowo oraz pod innymi względami mieszkania dla wszystkich – czytamy w raporcie, który kładzie przy tym nacisk również na rolę lokalnych społeczności oraz wsparcia finansowego na przeprowadzanie remontów.
Szymon MajewskiDziennikarz
Przypisy
1/ Więcej:https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Living_conditions_in_Europe_-_energy_efficiency_in_households 2/ Całość:
https://www.teraz-srodowisko.pl/media/pdf/aktualnosci/15741-eea-adressing-env-impact-buildings-final.pdf
