Czas na działanie jest teraz. Opublikowano kolejną część szóstego raportu IPCC

zmiana klimatu
© jozsitoeroe

- Bez natychmiastowej i głębokiej redukcji emisji we wszystkich sektorach gospodarki światowej, ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5°C jest poza zasięgiem – wskazuje Międzyrządowy Zespół ds. Zmiany Klimatu (ang. Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC) w najnowszej części szóstego raportu oceniającego (ang. Sixth Assessment Report, AR6).

O poprzednich częściach raportu AR6 pisaliśmy w artykule pt. Raport IPCC: ludzkość zmieniła system klimatyczny. Teraz liczy się każdy promil ocieplenia oraz Wyścig, w którym nie ma mety. Najnowszy raport IPCC o zmianach klimatu na świecie.

Wkład⁽¹⁾ III Grupy Roboczej (WG3) do AR6 – zatytułowany Climate Change 2022: Mitigation of Climate Change - obejmuje ocenę potencjału różnych scenariuszy redukcji emisji prowadzących do ograniczenia lub zatrzymania ocieplania się klimatu Ziemi. – W raporcie opisuje się wszystkie proponowane drogi transformacji energetycznej, w zależności od rozwoju gospodarczego kraju, położenia geograficznego czy struktury demograficznej. Każda z nich ma inne konsekwencje dla klimatu, społeczeństwa i gospodarki – wyjaśniał podczas spotkania zorganizowanego z inicjatywy Uniwersytetu Warszawskiego przez Centrum Współpracy i Dialogu UW dr Jan Witajewski-Baltvilks, kierownik Warszawskiego Ośrodka Ekonomii Ekologicznej UW oraz jeden z autorów prowadzących WG3 (i jedyny reprezentujący polską instytucję). 

Redukcja emisji już w 2025 r.

Szacunki IPCC wskazują, że ograniczenie ocieplenia do 1,5°C (względem epoki przedprzemysłowej) wymaga, aby szczyt emisji gazów cieplarnianych miał miejsce najpóźniej w 2025 r., tak by do 2030 r. osiągnąć 43 proc. poziom redukcji emisji. Oznacza to, że już za 3 lata emisje powinny ulec znacznej redukcji, jak jednak dodaje IPCC – „nawet jeśli to zrobimy, jest prawie nieuniknione, że chwilowo przekroczymy próg wzrostu temperatury, ale pod koniec stulecia możemy wrócić poniżej niego”. - Teraz albo nigdy, jeśli chcemy ograniczyć globalne ocieplenie do 1,5°C. Bez natychmiastowej i głębokiej redukcji emisji we wszystkich sektorach będzie to niemożliwe – powiedział współprzewodniczący WG3 Jim Skea.

W innym przypadku, przy obecnie obowiązującym scenariuszu działań, do końca 2100 r. średnia globalna temperatura wzrośnie o 3,2°C. Zdaniem naukowców o stabilizacji wzrostu temperatury będziemy mogli mówić, gdy osiągniemy neutralność klimatyczną. – Dla progu temperaturowego 1,5°C oznacza to osiągnięcie zerowej emisji dwutlenku węgla netto na całym świecie na początku lat 50. XXI wieku, dla 2°C jest to początek lat 70. XXI wieku – dodano.

Redukcja emisji we wszystkich sektorach i innowacyjne technologie pochłaniania CO₂

- Ograniczenie globalnego ocieplenia będzie wymagało poważnych zmian w sektorze energetycznym. Będzie to wiązało się ze znacznym zmniejszeniem zużycia paliw kopalnych, powszechną elektryfikacją, lepszą efektywnością energetyczną i wykorzystaniem paliw alternatywnych (takich jak wodór) – wskazuje IPCC. W raporcie podkreśla się znaczenie nowych technologii, takich jak wychwytywanie i magazynowanie CO₂. Jak wskazuje dr Witajewski-Baltvilks, innowacyjne technologie pochłaniania dwutlenku węgla będą odgrywać w przyszłości coraz większą rolę. - Badania pokazują, że w tej chwili nie jesteśmy w stanie zatrzymać zmiany klimatu przez samo ograniczenie emisji i spalania węgla, gazu czy ropy naftowej. Potrzebne są nowe sposoby pochłaniania CO₂. W praktyce będzie to oznaczało zwiększanie inwestycji w czystą energię i technologie wychwytu dwutlenku węgla. A na to potrzeba dużych nakładów finansowych i inwestycji w badania i rozwój – mówi dr Witajewski-Baltvilks.

Jak wskazywał dr Witajewski-Baltvilks, duży potencjał w tym zakresie przypisywany jest m.in. technologii Bioenergy with Carbon Dioxide Capture and Storage (BECCS) polegającej na uprawie roślin energetycznych czy Direct Air Carbon Dioxide Capture and Storage (DACCS) koncentrującej się na wychwytywaniu CO₂ z atmosfery. Wykorzystanie tych metod, jak wyjaśniał ekspert, wiąże się jednak z ograniczeniem powierzchni upraw, co z kolei może skutkować wzrostem cen żywności w przyszłości.

- Im później zrezygnujemy z paliw kopalnych, tym bardziej będziemy uzależniać się od nowych technologii, które nie są niewinne – mówił dr Witajewski-Baltvilks.

Rola miast i przyrody

Dużą rolę w zakresie redukcji emisji przypisuje się także rolnictwu, leśnictwu i innym formom użytkowania gruntów. Działania te mogłby także przyczynić się do ochrony bioróżnorodności, pomóc w adaptacji do zmian klimatu i zabezpieczyć źródła utrzymania, w tym żywność i wodę pitną – wskazuje IPCC i jak dodaje „wykorzystanie gruntów nie może jednak zrekompensować opóźnionych redukcji emisji w innych sektorach”.

Zwrócono ponadto uwagę na rolę miast w procesie transformacji. - Miasta i inne obszary miejskie również oferują znaczne możliwości redukcji emisji. Można to osiągnąć poprzez niższe zużycie energii, elektryfikację transportu w połączeniu z niskoemisyjnymi źródłami energii oraz zwiększone pochłanianie i składowanie dwutlenku węgla z wykorzystaniem przyrody – wskazuje IPCC.

Spowolnienie gospodarcze na poziomie 0,04 proc.

Dr Witajewski-Baltvilks podczas spotkania wskazywał, że dekarbonizacja nie będzie wiązała się ze wzrostem gospodarczym, a raczej „niewielkim spowolnieniem”. Przewiduje się, że poziom globalnego PKB spowolniłby o ok. 0,04 proc. - Według naszych symulacji i modeli ekonomicznych nie ma jednak zagrożenia, że ze względu na transformację w 2030 czy 2050 roku będziemy ubożsi niż teraz. Nadal będziemy mieli do czynienia z postępem technologicznym, wzrostem produkcji, konsumpcji oraz zamożności, tyle że odrobinę słabszym – wyjaśniał.

Jeszcze jest szansa na zatrzymanie wzrostu temperatur

Autorzy raportu wskazują, że decyzje, które dziś są podejmowane, wciąż mogą zapewnić bezpieczną przyszłość. - Mamy narzędzia i know-how wymagane do ograniczenia ocieplenia - powiedział przewodniczący IPCC Hoesung Lee. Eksperci wskazują, że wdrożenie odpowiednich polityk i technologii umożliwiających zmiany w naszym stylu życia i zachowaniu mogą skutkować 40-70 proc. redukcją emisji gazów cieplarnianych do 2050 r.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska