IEA: Zerowa emisja netto podstawowym scenariuszem dla świata. Co z tego wynika?

© Surasak

We wszystkich scenariuszach dotyczących transformacji sektora energii widoczny jest spadek popytu na węgiel i ropę naftową, jednak czas i szybkość spadku są bardzo zróżnicowane – wynika⁽¹⁾ z najnowszego World Energy Outlook 2021 (WEO 2021), opublikowanego przez Międzynarodową Agencję Energetyczną (ang. International Energy Agency, IEA). Raport ten stanowi najbardziej autorytatywne źródło analiz i prognoz dotyczących podaży i popytu na energię na najbliższe dziesięciolecia. Tegoroczna edycja po raz pierwszy traktuje działania zmierzające do zerowej emisji netto do 2050 r. jako podstawowy scenariusz działań, ponadto – jak wskazują autorzy raportu - WEO zostało zaprojektowane jako drogowskaz dla globalnych decydentów, którzy już za dwa tygodnie wezmą udział w konferencji klimatycznej COP26 w Glasgow. – Dokument zapewnia przejrzystą analizę tego, jak w dobrze zarządzany sposób przejść na ścieżkę, która miałaby duże szanse na ograniczenie globalnego ocieplenia do 1,5 °C i uniknięcie najgorszych skutków zmiany klimatu (…). Zawiera szczegółowy przegląd tego, jak daleko kraje zaszły w procesie transformacji energii, jak daleko muszą jeszcze się posunąć, aby osiągnąć cel 1,5°C oraz jakie działania mogą podjąć rządy i inne podmioty, aby wykorzystać szanse i uniknąć po drodze możliwych pułapek i błędów. Za pomocą wielu scenariuszy i studiów przypadków niniejsze WEO wyjaśnia, o co toczy się gra w czasie, gdy świadoma debata na temat energii i klimatu jest ważniejsza niż kiedykolwiek – wskazuje IEA.

Czytaj też: Zgromadzenie Ogólne ONZ – dyskutowano m.in. o klimacie i energii

Jak czytamy w raporcie, przyjęte obecnie zobowiązania dotyczące globalnych wysiłków na rzecz osiągnięcia celów klimatycznych pokrywają mniej niż 20 proc. istniejącej luki emisyjnej, którą należy zlikwidować do 2030 r., aby utrzymać cel 1,5°C. Pomyślna realizacja wszystkich ogłoszonych zobowiązań oznacza, że ​​globalne emisje CO₂ związane z energią spadną o 40 proc. w okresie do 2050 r. Jakie więc działania należy podjąć? Autorzy WEO 2021 określają cztery główne działania, które „mogą pomóc wypełnić lukę i stworzyć podstawy do dalszej redukcji emisji po 2030 r.”.

Krok 1. „Zazielenienie” energetyki

Jako pierwsze IEA wymienia potrzebę jeszcze większego niż obecnie „zazielenienia” sektora wytwarzania energii. Mowa głównie o podwojeniu mocy wiatrowych i słonecznych w stosunku do zapowiedzianych planów, znacznym rozszerzeniu innych niskoemisyjnych źródeł wytwarzania, w tym wykorzystaniu energii jądrowej tam, gdzie jest to możliwe. Wskazano także na pilną potrzebę rozbudowy infrastruktury elektroenergetycznej, szybkie wycofanie się z węgla oraz dążenie do wykorzystania energii elektrycznej w transporcie i ogrzewaniu. - Przyspieszenie dekarbonizacji koszyka elektroenergetycznego jest najważniejszą dźwignią dostępną dla decydentów politycznych - zamyka ponad jedną trzecią luki emisyjnej między scenariuszem wynikającym z zapowiedzianych zobowiązań a osiągnięciem celu scenariusza podstawowego zerowej emisji netto do 2050 r. Dzięki ulepszonym projektom rynku energii i innym sprzyjającym warunkom niskie koszty energii wiatrowej i fotowoltaicznej oznaczają, że ponad połowę dodatkowych redukcji emisji można uzyskać bez żadnych kosztów dla odbiorców energii elektrycznej – wskazano.

Krok 2. Efektywność energetyczna

W dalszej kolejności wymieniono potrzebę „nieustannego nacisku na efektywność energetyczną wraz ze środkami łagodzącymi zapotrzebowanie na usługi energetyczne poprzez efektywność materiałową i zmianę zachowań”. - Energochłonność gospodarki światowej spadać będzie o ponad 4 proc. rocznie w latach 2020-2030 w scenariuszu podstawowym – ponad dwukrotnie więcej niż średnia z poprzedniej dekady. Szacujemy, że prawie 80 proc. dodatkowych zysków z efektywności energetycznej w scenariuszu zerowej emisji netto w ciągu następnej dekady spowoduje oszczędności dla konsumentów - czytamy.

Krok 3. Ograniczenie emisji metanu

Wśród niezbędnych działań IEA wymienia także potrzebę „szerokiego dążenia do ograniczenia emisji metanu z działalności związanej z paliwami kopalnymi”. Gwałtowne redukcje emisji metanu są kluczowym narzędziem ograniczania globalnego ocieplenia, a najbardziej opłacalne możliwości redukcji emisji eksperci IEA widzą właśnie w branży energetycznej - zwłaszcza w sektorze naftowym i gazowym. - Zwykłe zmniejszenie zużycia paliw kopalnych, w niewystarczający sposób wpływa na redukcję emisji metanu. Wspólne wysiłki rządów i przemysłu mają zasadnicze znaczenie dla zapewnienia redukcji emisji, która wypełni prawie 15 proc. luki emisyjnej wynikającej z zapowiedzianych zobowiązań a osiągnięciem celu scenariusza podstawowego zerowej emisji netto do 2050 r. – czytamy dalej.

Krok 4. Innowacje w zakresie energii

Autorzy raportu wskazują także, że niezbędne jest zapełnienie luki inwestycyjnej. Jak wyjaśniono, wszystkie technologie potrzebne do osiągnięcia głębokich redukcji emisji do 2030 r. są już dostępne, jednak prawie połowa redukcji emisji zakładanych w ramach scenariusza zerowej emisji netto w 2050 r. pochodzi z technologii, które obecnie znajdują się na etapie demonstracji lub prototypu. - Są one szczególnie ważne dla rozwiązania problemu emisji pochodzących z sektora żelaza i stali, cementu i innych energochłonnych sektorów przemysłu, a także z transportu dalekobieżnego. Ogłoszone dziś zobowiązania nie spełniają kluczowych etapów scenariusza podstawowego w zakresie wprowadzania paliw wodorowych i innych paliw niskoemisyjnych, jak również wychwytywania, utylizacji i składowania dwutlenku węgla (CCUS) – dodano.

Brakujące ogniwo transformacji? Finanse

Zdaniem autorów opracowania, wprowadzenie świata na ścieżkę dążącą do realizacji celu 1,5°C wymaga wzrostu rocznych inwestycji w projekty i infrastrukturę „zielonej” energii do prawie 4 bln dol. do 2030 r. Jak dodano, około 70 proc. dodatkowych wydatków wymaganych do zlikwidowania luki między scenariuszem zapowiedzianych zobowiązań a osiągnięciem celu scenariusza podstawowego zerowej emisji netto do 2050 r. jest potrzebnych w krajach rozwijających się.

- To WEO-2021 zawiera surowe ostrzeżenia o ścieżce, na której się znajdujemy, ale także przejrzystą analizę działań, które mogą wprowadzić świat na drogę dążącą do realizacji celu 1,5°C – z silnym potwierdzeniem korzyści, jakie to przynosi. Rządy są za sterami: wszyscy, od społeczności lokalnych po firmy i inwestorów, muszą być na pokładzie, ale nikt nie ma takich samych możliwości w tej kwestii jak rządy. Realizacja agendy przedstawionej w niniejszym dokumencie stanowi ogromną szansę na zmianę globalnego systemu energetycznego w sposób, który poprawi życie i środki do życia ludzi. Fala inwestycji w zrównoważoną przyszłość musi być napędzana jednoznacznym sygnałem płynącym z Glasgow - skonkludowano.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska