© U. Gernhoefer
Walka ze smogiem przybiera powoli postać wojny - i to wojny prowadzonej na wielu frontach. Zaangażowane są w nią samorządy, rząd, organizacje pozarządowe i obywatele. Pomysłów na rozwiązanie problemu nie mogło zabraknąć również w Programie dla Śląska, tym bardziej, że w województwie śląskim pyły wyemitowane w 2015 roku stanowiły 23 proc. emisji krajowej. Przekładało się to na emisję ośmiokrotnie wyższą na 1 km kw. powierzchni niż wynosi średnia w Polsce. Największa ilość zanieczyszczeń pyłowych (prawie 44 proc.) pochodziła ze spalania paliw. Pyły oraz benzo(a)piren (BAP) tworzące smog na Śląsku pochodzą przede wszystkim z indywidualnych źródeł ogrzewania budynków, do tego dokłada się transport drogowy i przemysł.
100 mln zł na innowacje antysmogowe
Rozwiązanie tego problemu ma przyjść wraz z innowacjami. Jak zaznaczono w Programie dla Śląska, firmy i jednostki naukowe otrzymają wsparcie na badania przemysłowe oraz prace rozwojowe dotyczące nowych technologii i rozwiązań ograniczających zjawisko smogu. Kwota przeznaczona na ten cel to 100 mln zł, w tym 50 mln zł ze środków Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (POIR) 2014-2020 oraz 50 mln zł z Urzędu Marszałkowskiego.Program „Czyste Powietrze”
Przyjęte w kwietniu 2017 r. przez Radę Ministrów rekomendacje (tzw. Program „Czyste Powietrze”) zakładają od 1 września 2017 r. zakaz stosowania na Śląsku następujących paliw:
• węgla brunatnego oraz paliw produkowanych z wykorzystaniem tego węgla
• mułów i flotokoncentratów węglowych oraz mieszanek produkowanych z ich wykorzystaniem
• paliw, w których udział masowy węgla kamiennego o uziarnieniu poniżej 3 mm wynosi więcej niż 15 proc.
• biomasy stałej, której wilgotność w stanie roboczym przekracza 20 proc.
Oprócz impulsu dla innowacyjności, w Programie zawarto sporo przedsięwzięć polegających na uruchomieniu produkcji nowocześniejszych paliw. Ich spalanie ma być w zamyśle dużo efektywniejsze oraz zdrowsze dla ludzi i środowiska.
Spalanie bezpłomieniowe i brykietowanie drobnoziarnistych węgli
Polska Grupa Górnicza zamierza przystąpić do produkcji paliw z maksymalnie ograniczoną ilością części lotnych (maks. 10 proc.), co pozwala na spalanie bezpłomieniowe, uważane za najczystszą i najbardziej efektywną energetycznie formę spalania. Szacuje się, że w ciągu roku na produkcję paliw bezdymnych można przeznaczyć do 400 tys. ton węgla. Nakłady inwestycyjne wyniosą 50 mln zł. Taką samą kwotę PGG chce zainwestować w brykietowanie węgli energetycznych, które ma poprawiać jakość paliwa, przyczyniać się do lepszego dopalania paliwa w komorze pieca i zdecydowanie redukować emisję zanieczyszczeń stałych. Szacuje się, że w ciągu roku do brykietowania można przeznaczyć do 400 tys. ton drobnoziarnistych węgli. Okres realizacji tego projektu to trzy lata.
Ekogroszek ekogroszkowi nierówny
Na Śląsku zapowiada się także produkcja tzw. ekologicznych, formowanych paliw niskoemisyjnych. W wyniku realizacji projektu będzie można uzyskać ekogroszek zawierający jednorodną mieszankę mułów węglowych z równomiernym rozproszeniem dodatków mineralnych. Naturalne minerały będą służyć jako katalizatory procesu spalania i pozwolą zmniejszyć emisje szkodliwych substancji. Jak napisano w Programie, wstępne wyniki porównawczych badań spalania w piecach z automatycznym podawaniem dwóch rodzajów paliw - ekogroszku wytworzonego na bazie mułów węglowych oraz ekogroszku handlowego wskazują, że następuje czterokrotne obniżenie emisji pyłów, pięciokrotne obniżenie emisji WWA, trzykrotne obniżenie emisji NOx i tlenku węgla. Spaliny te spełniają normy europejskie dotyczące emisji. Instalacja demonstracyjna ma powstać w ciągu 15 miesięcy, a podmiot realizujący, czyli Centrum Badawczo-Wdrożeniowe Polgrafen Sp. z o. o. (spin-off Politechniki Śląskiej), ma otrzymać grant z funduszy UE.
1 mld zł na termomodernizację, ale tylko budynków wielorodzinnych
Poprawa jakości spalania to jedno, natomiast wiadomo nie od dziś, że niska emisja jest w głównej mierze związana ze złym stanem polskich budynków. Niestety, podobnie jak na szczeblu ogólnopolskim, tak samo w Programie dla Śląska mowa jest o głębokiej i kompleksowej modernizacji energetycznej budynków - ale tylko wielorodzinnych. Poza termomodernizacją nacisk zostanie położony na przebudowę sieci dystrybucji ciepła i chłodu na cele komunalno-bytowe oraz na promowanie wykorzystania wysokosprawnej kogeneracji. Zakres przeznaczonych na te cele środków to 1,02 mld zł. Beneficjentami projektów wspieranych przez Ministerstwo Rozwoju oraz WFOŚiGW w Katowicach mogą być spółdzielnie oraz wspólnoty mieszkaniowe.
Szczególną opieką mają zostać objęte gospodarstwa domowe (m.in. ze Śląska) dotknięte ubóstwem energetycznym w ramach inicjatywy Komisji Europejskiej o nazwie Catching-up regions. Rekomendacje oraz możliwe rozwiązania dotyczące wzrostu efektywności energetycznej gospodarstw oraz modernizacji infrastruktury grzewczej będzie można poznać w II kwartale 2018 r.
Ewa SzekalskaDziennikarz
