Nielegalne drewno za ponad 47 mln zł. ClientEarth o zakrwawionym surowcu

774 kontrole do końca 2022 r.

Informacje na temat importu drewna tekowego oraz produktów drzewnych z Mjanmy zostały pozyskane z danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS). Łączna wartość towaru sprowadzonego do naszego kraju w latach 2021-2024 miała wynieść ponad 47 mln zł. - Choć skala importu maleje, nadal stanowi poważne zagrożenie dla ochrony środowiska, jak i przestrzegania prawa – stwierdza ClientEarth. Dysponując danymi GUS-u, Fundacja zwróciła się z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli importerów do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ), do którego należy egzekwowanie przepisów rozporządzenia EUTR; Ranja Łuszczek precyzuje przy tym, że kontrole spółek działających na obszarach poszczególnych województw przeprowadzają inspektoraty wojewódzkie. Przedstawicielka ClientEarth zwraca przy tym uwagę na lukę prawną, która utrudnia organizacjom skuteczne stanie na straży prawa. – Zgodnie z przepisami EUTR, GIOŚ powinien wszcząć kontrolę za każdym razem, gdy uzyska informację o potencjalnym naruszeniu przepisów dotyczących importu nielegalnego drewna. Przepisów, które obligowałyby Inspektorat do zareagowania na naszą skargę jednak brakuje – mówi Łuszczek. Jak czytamy w raporcie sprzed dwóch lat, do końca 2022 r. na podstawie rozporządzenia EUTR przeprowadzono 774 kontrole, tymczasem szacowana liczba firm wprowadzających drewno na polski rynek przekraczała 8 tys.

W oczekiwaniu na nowe przepisy

Zwiększeniu skuteczności instytucji państwowych ma służyć rozporządzenie w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów (tzw. rozporządzenie EUDR),które weszło w życie 29 czerwca 2023 r. Zgodnie z jego zapisami, państwa członkowskie muszą wyznaczyć organ właściwy za wdrożenie i egzekwowanie rozporządzenia, przyznając mu m.in. uprawnienia do przeprowadzania postępowań w celu wykrycia naruszeń oraz nakładania odpowiednich sankcji. – EUDR umożliwi osobom fizycznym oraz organizacjom społecznym zakwestionowanie przed sądem bezczynności organu w przypadku gdy ten nie podejmie działań w odpowiedzi na skargę taką jak nasza – mówi Ranja Łuszczek. Rozporządzenie miało obowiązywać od  końca 2024 r., w grudniu ub.r. Parlament Europejski zadecydował jednak o przesunięciu tego terminu dla większych podmiotów do końca grudnia 2025 r., dla małych firm natomiast – do połowy roku 2026. – Wejście w życie przepisów zostało opóźnione w całej Unii, w Polsce natomiast w dalszym ciągu brakuje wdrażającej je ustawy, która wskazałaby m.in. właściwy organ. Prawo pozostaje więc w dalszym ciągu dziurawe – dodaje Łuszczek.

Czytaj też: 75% dla stałych odbiorców, 10% wagi kryterium geograficznego. Sprzedaż drewna ma promować lokalność

Polska prezydencja przeciw importowi z Rosji?

Jak przekonuje nasza rozmówczyni, poza względami etycznymi i humanitarnymi (eksport drewna tekowego stanowi źródło finansowania dla brutalnego reżimu w Mjanmie), sprowadzanie surowca z nielegalnego źródła tworzy zagrożenia dla ochrony klimatu i różnorodności biologicznej, „przy okazji” zaburzając warunki uczciwej rynkowej konkurencji. – Zgodnie z danymi Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (ang. Intergovernmental Panel on Climate Change; IPCC; przyp. red.), wylesianie odpowiada nawet za 11% globalnych emisji gazów cieplarnianych. Między 1990 r. a 2020 r. na świecie zniknęło 10% lasów; mowa o obszarze większym od terytorium całej UE – wymienia Ranja Łuszczek, mówiąc również o wynikających z utraty bioróżnorodności zagrożeniach dla bezpieczeństwa żywnościowego czy o wzrastających ryzykach pandemicznych. Jak dodaje, problem nielegalnego importu drewna z państw łamiących prawa człowieka nie ogranicza się do Mjanmy. – Opublikowany w ubiegłym miesiącu raport brytyjskiej organizacji EarthSight pokazuje skalę sprowadzania surowca z Rosji przez państwa takie jak Turcja czy Kazachstan, za co odpowiadają m.in. firmy z Polski – stwierdza specjalistka. Szacunki EarthSight ⁽²⁾mówią o ponad 50 tys. m³ drewna o wartości ponad 1,5 mld euro, które trafiły z Rosji do państw członkowskich UE od momentu nałożenia sankcji na putinowski reżim w lipcu 2022 r. Przedstawicielka wyspiarskiego NGO, Tara Ganesh, zaapelowała o podjęcie działań kładących kres temu procederowi w ramach trwającej prezydencji Polski w Radzie UE.