Zbiórka starych paneli PV. Znamy opinie branży ws. propozycji nowych przepisów

Panele PV
© Tolo

Zużyte panele fotowoltaiczne - tak jak i inne elektroodpady - podlegają obowiązkowi zbiórki.

- Producenci i importerzy paneli fotowoltaicznych, zgodnie z ustawą o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1893 ze zm.), muszą rozliczać się z zebrania z rynku wysłużonych instalacji. Niewywiązanie się z tego obowiązku wiąże się z naliczeniem wysokich kar za każdą tonę poniżej wymaganego poziomu odzysku – przypomina Polskie Stowarzyszenie Fotowoltaiki (PSF).

Ostatnio zakończyły się konsultacje publiczne projektu rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie wyboru metody oraz sposobu obliczania rocznego poziomu zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (numer z wykazu 911⁽¹⁾), które dotyczy m.in. odpadów dla paneli PV.

Czytaj: [Wywiad] Panele fotowoltaiczne a recykling. Kto będzie je przetwarzał?

- Rozporządzenie w obecnie obowiązującym kształcie określa metodę obliczania minimalnego rocznego poziomu zbierania zużytego sprzętu w oparciu o średnioroczną masę sprzętu wprowadzonego do obrotu. Metoda ta jest nieadekwatna dla produktów o długim cyklu życia, jakim są panele PV. Konsultowany projekt rozporządzenia wyodrębnia panele fotowoltaiczne jako oddzielną kategorię sprzętu, dla której poziom zbierania będzie obliczany w oparciu o masę wytworzonych w danym roku odpadów w postaci zużytego sprzętu powstałego z tychże paneli na terytorium kraju – komentowało projekt PSF.

Spełnione oczekiwania i nierozwiane wątpliwości

Związek Pracodawców Branży Elektroodpadów i Opakowań ELEKTRO-ODZYSK wyraża zadowolenie z powodu pochylenia się nad „istotnym dla branży problemem, wywołanym przez skokowe wprowadzenie paneli fotowoltaicznych na rynek, jakim było ryzyko nieosiągnięcia poziomów zbierania sprzętu elektrycznego”.

- Uważamy, że przedstawione zapisy spełniają podstawowe oczekiwania dotyczące zlikwidowania pozbawionego logiki obowiązku zbiórki zużytych paneli fotowoltaicznych w ilościach niemających odzwierciedlenia w praktyce. Zmiana prawa nie tylko wycofa nonsensy biznesowe, ale także zlikwiduje bodziec do tworzenia szarej strefy – wskazuje w imieniu Związku Pracodawców AGD - Applia Polska jego prezes Wojciech Konecki.

Przeglądając zgłoszone przez branżę uwagi do projektu można zauważyć, że choć istota proponowanej zmiany spotyka się z przychylnością, to pojawiają się też wątpliwości natury prawno-legislacyjnej.

- Jak słusznie zauważono w uzasadnieniu Projektu, możliwość zbierania paneli fotowoltaicznych jest obecnie istotnie ograniczona ze względu na długą żywotność paneli (ok. 20 lat). Jednocześnie masa wprowadzanych paneli fotowoltaicznych znacząco utrudnia możliwość osiągnięcia minimalnych rocznych poziomów zbierania zużytego sprzętu przez wszystkich wprowadzających sprzęt należący do 4. grupy. Powoduje to wzrost kosztów z uwagi na duży popyt na zużyty sprzęt - zauważa Związek Importerów i Producentów Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego – ZIPSEE Cyfrowa Polska. Związek zaznacza jednak, że „zmiany proponowane w ramach Projektu nie mogą zostać ocenione pozytywnie, a ich wprowadzenie może wiązać się z powstaniem istotnych trudności praktycznych oraz wątpliwości natury legislacyjnej”.

Zastrzeżenia prawno-legislacyjne zgłasza m.in. ASEKOL PL Organizacja Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego Organizacja Odzysku Opakowań, która zwraca uwagę na przekroczenie delegacji ustawowej oraz niezgodność z zasadami techniki legislacyjnej. – (…) wydaje się zasadnym, poszukiwanie alternatywnych metod rozwiązania frapującego problemu zbiórki odpadów pochodzących z paneli fotowoltaicznych. Od znacznego czasu podnoszone są argumenty przemawiające za wyodrębnieniem paneli fotowoltaicznych w odrębną grupę sprzętu, na podobieństwo wyodrębnionej ze względów technicznych grupy 7 w rejestrze BDO i wprowadzenie w takim przypadku odrębnych poziomów zbierania. Kolejnym rozwiązaniem problemu jest zdefiniowanie w Ustawie elektrowni (farm) fotowoltaicznych, które mogłyby zostać wyłączone z zakresu stosowania ustawy na mocy art.2 ust. 2 Ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Takie rozwiązanie zdecydowanie zmniejszyłoby masę wprowadzaną na rynek, a więc również zmniejszyłoby obowiązkowy poziom zbiórki - czytamy w uwagach organizacji.

Moment wejścia przepisów w życie pod znakiem zapytania

Przepisy miałyby wejść w życie od początku 2023 r. Jednak jak wskazano podczas konsultacji, organizacje odzysku już zawarły z wprowadzającymi sprzęt (w tym panele PV) umowy, w których zakontraktowały obowiązek dotyczący zbierania odpadów w 2022 r. na podstawie obecnie obowiązujących przepisów.

- Wejście w 2023 r. ze skutkiem wstecznym przepisów regulujących obowiązki przedsiębiorców w roku 2022 r. negatywnie wpłynie na pewność obrotu gospodarczego, bowiem do niemalże końca roku, ani wprowadzający, ani Organizacja nie będzie miała pewności, na jakich zasadach zebrać i rozliczyć zbiórkę sprzętu dla wprowadzających panele fotowoltaiczne – nie ulega zaś wątpliwości, że rzetelnie działające organizacje odzysku zapewniają obowiązek zbiórki już począwszy od początku 2022r. Dodatkowo zmiana wymaga przygotowań systemowych i programistycznych w Organizacji, na które potrzebny jest odpowiedni czas (nowe sposoby wyliczenia, inna struktura przechowywania danych, dostosowanie się do zmian zachodzących w BDO - zauważa Grupa TOM.

Podobne zdanie wyraża RLG Elektra. - Proponowane w rozporządzeniu zmiany są niezbędne, jednak powinny być wprowadzane z odpowiednim wyprzedzeniem tak, aby wprowadzający i organizacje odzysku mogły się do nich odpowiednio przygotować i dokonać odpowiednich korekt obliczeń – pisze RLG Elektra. Dodaje, że „problem z realizacją obowiązku w 2022 r. powinien być rozwiązany poprzez obniżenie opłaty produktowej w zakresie paneli fotowoltaicznych na rok 2022 r.”.

Metoda obliczania poziomu obowiązku

- Zaproponowana w projekcie metoda obliczania, uwzględniająca także bieżące wprowadzenie w roku, którego dotyczy rozliczenie obowiązku, powoduje konieczność bardzo precyzyjnego prognozowania masy wprowadzonych na rynek paneli przez wprowadzających i/lub organizacje odzysku. Dokładna masa wprowadzonych paneli jest bowiem znana dopiero po zakończeniu roku, a co za tym idzie dopiero po zakończeniu roku wprowadzający i/lub organizacja odzysku uzyskuje wiedzę na temat masy paneli, jaką powinna była zebrać i poddać recyklingowi w roku poprzednim. Dodatkowo organizacja odzysku uzyskuje te dane z opóźnieniem, wynikającym z obiegu dokumentów w organizacji wprowadzającego – uważa Polska Izba Gospodarki Odpadami. Izba proponuje posłużyć się modelem, który obowiązuje dla innych rodzajów sprzętu elektrycznego  i elektronicznego (podstawą do obliczania minimalnego poziomu zbierania jest średnioroczna masa wprowadzona w trzech latach poprzedzających rok, w którym rozliczany jest obowiązek.

Nieuwzględnianie sprzętu wprowadzonego w roku sprawozdawczym postulują też ELECTRO-SYSTEM Organizacja Odzysku Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego S.A., RLG Elektra czy Grupa TOM.

Dominika Adamska
Sekretarz redakcji, geograf