© Masque
Jak zapewnić bezpieczne i stabilne łańcuchy dostaw surowców krytycznych niezbędnych w zielonej transformacji, jaką przechodzą unijne gospodarki, stawiając na OZE, magazynowanie energii czy elektromobilność? Oto zadanie jakie stawia przed sobą przyjęte w ubiegłym roku unijne rozporządzenie nt. surowców krytycznych (rozporządzenie Critical Raw Materials Act - CRMA), które do 2030 r. przewiduje m.in. zużycie co najmniej 10% surowców krytycznych pozyskanych z terenu UE, co najmniej 40% przetwarzania w Unii oraz co najmniej 15% zużycia z recyklingu. Teraz czas na polski grunt. 13 stycznia br. w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawił się wpis nt. projektu ustawy, która ma zapewnić stosowanie przepisów CRMA na polskim gruncie. - Jakkolwiek przepisy rozporządzeń unijnych stosowane są wprost i w odróżnieniu od dyrektyw UE co do zasady nie wymagają implementacji, tym niemniej celem skutecznej i terminowej realizacji zobowiązań wynikających z CRMA konieczne jest podjęcie działań o charakterze legislacyjnym – tłumaczy odpowiedzialne za opracowanie projektu Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ).
Czytaj też: Konieczne nowe regulacje ws. odpadów wydobywczych? 10% lokalnego pozyskiwania a unijne ramy prawne
Dostosowanie Polityki Surowcowej Państwa
Przyszła ustawa o zapewnieniu dostępu do surowców krytycznych, w tym do surowców krytycznych ważnych dla gospodarki, ma ustalić zasady prowadzenia polityki surowcowej państwa i dostosować aktualny dokument strategiczny (Politykę Surowcową Państwa) do celów unijnego rozporządzenia. - Realizacja obowiązków CRMA wymaga koordynacji na wielu płaszczyznach – przypomina resort klimatu i środowiska, informując dalej o konieczności zapewnienia odpowiednich środków finansowych, eliminacji ewentualnych sporów kompetencyjnych i zapewnieniu szybkiej realizacji zadań. Kluczowe punkty projektu mówią więc o uregulowaniu instytucji Pełnomocnika Rządu ds. Polityki Surowcowej Państwa (pełnionej przez Głównego Geologa Kraju będącego przedstawicielem Polski w powołanej przez CRMA Europejskiej Radzie ds. Surowców Krytycznych) oraz o powołaniu Międzyresortowego Zespołu ds. Polityki Surowcowej. Pełnomocnik będzie koordynował zadania związane z przygotowaniem oraz aktualizacją Polityki Surowcowej Państwa, zajmie się monitorowaniem ryzyka dostaw surowców, a także przygotuje rządowy program poszukiwania surowców krytycznych (Krajowy Program Poszukiwania Surowców Krytycznych). Będzie do niego należała również koordynacja współpracy międzynarodowej oraz współpraca z ośrodkami naukowo-badawczymi.
Czytaj też: Jedynie 20 proc. zużywanych w kraju surowców mineralnych pochodzi z Polski
Projekty strategiczne
Z kolei Międzyresortowy Zespół ds. Polityki Surowcowej będzie przedstawiał Radzie Ministrów do akceptacji wnioski ws. projektów strategicznych zgodnych z CRMA (mogą one dotyczyć wydobycia, przetwarzania lub recyklingu surowców krytycznych). Jak czytamy we wpisie do Wykazu, projekty mogą dotyczyć obszarów kompetencyjnych różnych ministerstw i urzędów, stąd potrzeba powołania organu „spinającego” te perspektywy. Opinie nt. realizacji projektów strategicznych będą wyrażać marszałkowie odpowiednich województw. Ustawa ma także wprowadzić w MKiŚ punkt kontaktowy nt. wydobycia złóż kopalin oraz przetwarzania i recyklingu surowców krytycznych, utworzy też Krajowy Rejestr Przedsiębiorstw w Strategicznych Łańcuchach Wartości. Zapisy projektu mówią ponadto o przygotowaniu informacji o stanie zapasów surowców strategicznych w rozumieniu CRMA, powołaniu Centrum Analiz Surowcowych i utworzeniu środków dot. obiegu zamkniętego surowców krytycznych; te ostatnie zostaną wpisane do Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2028. - Jednym z tych środków będzie utworzenie i prowadzenie bazy danych zamkniętych, w tym opuszczonych, obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych, wraz z możliwym wytypowaniem obiektów z potencjałem do odzysku surowców krytycznych – czytamy.
Niewykonanie (lub nienależyte wykonanie) przez przedsiębiorców obowiązków wynikających z Critical Raw Materials Act będzie obwarowane administracyjnymi karami pieniężnymi. Za projekt odpowiada podsekretarz stanu w MKiŚ i Główny Geolog Kraju Krzysztof Galos, a planowany termin przyjęcia dokumentu przez Radę Ministrów przypada na drugi kwartał bieżącego roku. Projekt otrzymał numer UC83.
Czytaj też: Redukcja zużycia zasobów koniecznością w państwach rozwiniętych. Nie uda się bez zmian nawyków
Szymon MajewskiDziennikarz
