© Альона Сінєгіна
Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, Komisja Europejska zaproponowała zmiany przepisów ws. jakości powietrza, oczyszczania ścieków oraz ochrony wód podziemnych i powierzchniowych. W tych sektorach planowane jest zaostrzenie przepisów. Co zmieni się w obszarze ochrony wód?
Czytaj: Szykują się duże zmiany unijnego prawodawstwa dotyczącego jakości wody, powietrza oraz ścieków
Substancje zanieczyszczające wodę. Aktualizacja wykazu
Obecnie unijne przepisy zawierają wykaz 53 substancji zanieczyszczających, a także normy jakości, których kraje UE muszą przestrzegać. Jak podkreśla Komisja Europejska, w świetle najnowszej wiedzy naukowej wykaz jest niepełny bądź pomija niektóre nowe substancje, które mają znaczący negatywny wpływ na środowisko i zdrowie ludzi. Dlatego też Komisja zdecydowała się zaktualizować przepisy(1) dotyczące zanieczyszczenia wód.
„Masowe śnięcie ryb w Odrze tego lata pokazało, jak ważna jest ochrona rzek i zwiększenie ich odporności, w sytuacji gdy ekstremalne zjawiska klimatyczne w połączeniu z zanieczyszczeniem mogą szybko doprowadzić do punktów krytycznych dla bioróżnorodności” – czytamy w uzasadnieniu wniosku ws. nowych regulacji.
W nowych przepisach uwzględniono skumulowane skutki działania mieszanin
W nowych przepisach KE uwzględnia skumulowane lub połączone skutki działania mieszanin, co stanowi zmianę w porównaniu z aktualnymi przepisami skoncentrowanymi wyłącznie na poszczególnych substancjach. Ponadto wniosek uwzględnia sezonowe różnice w wielkości zanieczyszczenia, np. w przypadku pestycydów stosowanych przez rolników w porze wysiewu.
Cele wniosku są następujące:
- zmniejszenie stężeń substancji chemicznych o ostrej toksyczności lub trwałych substancji chemicznych w wodach powierzchniowych i podziemnych,
- ograniczenie lub uniknięcie kosztów uzdatniania wody w przyszłości poprzez zmniejszenie zanieczyszczenia u źródła,
- zwiększenie dostępności danych z monitorowania substancji chemicznych i usprawnienie ich ponownego wykorzystania, co będzie przydatne do lepszej oceny bezpieczeństwa substancji chemicznych,
- wprowadzenie wymogu, by organy państw członkowskich natychmiast ostrzegały inne państwa członkowskie leżące w dolnym biegu tej samej rzeki, jak również Komisję, w razie wystąpienia wyjątkowych okoliczności i przypadków siły wyższej, przede wszystkim takich jak ekstremalne zdarzenia powodziowe, długotrwałe okresy suszy lub poważne przypadki zanieczyszczenia,
- analiza narzędzi do monitorowania i opracowywania reakcji politycznej na problematyczne substancje, takie jak mikrodrobiny plastiku i geny oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe,
- wsparcie dla podejścia „jedna substancja – jedna ocena”, zgodnie z którym tę samą substancję chemiczną ocenia się w ten sam sposób w odniesieniu do ryzyka, jakie stwarza z punktu widzenia różnych przepisów i polityk UE, w celu zmniejszenia obciążeń regulacyjnych.
Więcej monitoringu wód
Państwa członkowskie będą zobowiązane do wprowadzenia środków mających na celu ograniczenie obecności substancji zanieczyszczających. Oznacza to rozszerzenie zakresu krajowych programów monitorowania i podjęcie takich działań, jak zmiany w pozwoleniach dla przemysłu, organizacja selektywnego zbierania produktów farmaceutycznych, ustanowienie zasad stosowania pestycydów przez rolników i gospodarstwa domowe lub oczyszczanie osadów i gleby w celu uniknięcia zanieczyszczenia wody.
Zmniejszenie kosztów opieki zdrowotnej i uzdatniania wody
Wniosek jest również spójny z niedawno zmienioną dyrektywą w sprawie wody pitnej, która wchodzi w życie w 2023 r. Przewidziane w niej działania na rzecz zmniejszenia zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych umożliwią ochronę ważnych źródeł wody pitnej i obniżenie kosztów uzdatniania wody. Dyrektywa w sprawie wody pitnej i ten wniosek dotyczą szerokiego zakresu substancji zanieczyszczających, w szczególności pestycydów, produktów farmaceutycznych oraz grupy substancji per- i polifluoroalkilowych (PFAS).
Twórcy wniosku przekonują, że korzyści wynikające ze stosowania nowych przepisów będą znacznie większe niż ich koszty, np. zmniejszą się wydatki na opiekę zdrowotną oraz uzdatnianie wody i osadów ściekowych. Szacuje się, że wydatki związane z narażeniem na działanie PFAS to 52–84 mld euro rocznych kosztów zdrowia w Europie (np. związanych z wysokim poziomem cholesterolu, działaniem układu odpornościowego i chorobami nowotworowymi). Z kolei diklofenak może wpływać na rozwój, wzrost i układ odpornościowy zwierząt wodnych i ssaków.
KE zapowiada, że zmiany będą wchodzić w życie stopniowo, z różnymi celami na lata 2030, 2040 i 2050.
Damian NowickiDziennikarz
Przypisy
1/ Pytania i odpowiedzi na temat nowych przepisów UE dotyczących zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnychhttps://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/qanda_22_6279