Przemysł to wciąż niedoceniany gracz w klimatycznym rozdaniu

© Andrei Merkulov

Najnowszy raport WiseEuropa nt. „Nowe otwarcie. Polska na drodze zeroemisyjnej gospodarki” poddaje analizie, w jaki sposób w naszym kraju realizuje się założenia polityki europejskiej⁽¹⁾.

O motywach powstania raportu a także głównych rekomendacjach opowiedział nam w wywiadzie prezes WiseEuropa Maciej Bukowski.

Nie zapominajmy o przemyśle

Autorzy raportu stwierdzają, że właśnie przemysł jest sektorem, którego wyzwania redukcyjne zostały w dużej mierze pominięte w projekcie Krajowego Planu na Rzecz Energii i Klimatu, co może być pokłosiem tego, że przemysł rzeczywiście pozostawał do niedawna na marginesie europejskich działań na rzecz klimatu. Dyskusja wokół uczestnictwa firm przemysłowych w systemie EU ETS przez wiele lat koncentrowała się na zagrożeniu carbon leakage, czyli przeniesieniem części produkcji poza granice Unii – czytamy w raporcie.

Przełomem w tej kwestii było podpisanie Porozumienia Paryskiego i zobowiązanie Europy do budowy zeroemisyjnej gospodarki. To ożywiło dyskusję o sposobach dekarbonizacji produkcji przemysłowej, jak zauważają jednak autorzy raportu, toczy się ona głównie w krajach Europy Zachodniej, podczas gdy we wschodniej części kontynentu, w tym w Polsce, uwaga decydentów wciąż skupia się na energetyce, transporcie i budownictwie.

Opcje redukcyjne

Przegląd możliwych opcji redukcyjnych dla polskiego przemysłu wskazuje, że pula zeroemisyjnych technologii przemysłowych nie jest pusta. Z raportu wynika, że najbardziej konwencjonalną alternatywę stanowi uzupełnienie tradycyjnych instalacji wytwórczych o możliwość wychwytywania dwutlenku węgla. Mianowicie gaz ten może zostać wyizolowany ze strumieni procesowych lub gazów spalinowych, skompresowany, a następnie przetransportowany gazociągami lub statkami do obszarów permanentnego składowania w formacjach geologicznych (CCS – ang. Carbon Capture and Storage) lub wykorzystany do produkcji chemikaliów, paliw, nawozów i innych produktów (CCU – ang. Carbon Capture and Usage).

Druga strona medalu

W przeciwieństwie do inwestycji w efektywność energetyczną oraz źródła odnawialne, wychwytywanie CO₂ podwyższa jednak koszty inwestycyjne i operacyjne działalności. Z tego powodu elektrownie węglowe oraz gazowe z CCS przegrywają konkurencję o miejsce w przyszłym systemie energetycznym z alternatywnymi technologiami zeroemisyjnymi, w szczególności z szybko taniejącymi źródłami odnawialnymi i magazynami energii. Technologia CCS/CCU pozostaje jednak jedną z kluczowych opcji rozważanych dla przyszłej dekarbonizacji przemysłu. Alternatywne procesy cechują się bowiem z reguły jeszcze wyższą energochłonnością, są pozbawione przewagi kosztowej lub wymagają znacznego wzrostu dostaw zeroemisyjnej energii (rozbudowy mocy). Dodatkowo, w niektórych branżach (np. produkcji cementu) emisje procesowe, nie mogą być wyeliminowane przez proste wprowadzenie zeroemisyjnych źródeł energii.

Biomasa

Autorzy zwracają uwagę, że w wielu branżach przemysłowych użytkujących obecnie paliwa kopalne w celach produkcji ciepła przemysłowego – np. w wytwarzaniu papieru, cementu, szkła czy wyrobów chemicznych – wykorzystanie biomasy w celach energetycznych może okazać się kluczowym sposobem osiągnięcia pożądanego poziomu redukcji emisji. Pokrewną alternatywą dla wykorzystania paliw kopalnych w przemyśle jest także wodór. Ponieważ może on być wykorzystywany jednocześnie jako sposób magazynowania energii, jako paliwo w ogniwach paliwowych (w transporcie) oraz jako zamiennik węgla przy redukcji rudy żelaza w procesie produkcji stali, opcja ta ma walor systemowy.

Gdzie jesteśmy?

Konkluzja wynikająca z przeprowadzonej przez Wise Europa analizy jest taka, że niezależnie od wyboru ścieżki technologicznej, dekarbonizacja produkcji przemysłowej do roku 2050 wiąże się z dużymi wyzwaniami wdrożeniowymi, kosztami i ryzykiem dla poszczególnych krajów, regionów i miast. Autorzy stwierdzają wprost, że „z tego punktu widzenia niepokoić musi projekt polskiego Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu. Nie przedstawia on scenariuszy długoterminowej transformacji przemysłu, bez czego nie jest możliwa ocena wpływu tej branży na pozostałe sektory, m.in. skali niezbędnych inwestycji w zeroemisyjne źródła energii elektrycznej czy możliwość wykorzystania biomasy”.

Katarzyna Zamorowska
Dyrektor ds. komunikacji