Reykjavik europejską stolicą z najlepszą jakością powietrza w latach 2022-2023. Dane od EEA

Uppsala, Szwecja; miasto z najczystszym powietrzem w Europie
© chemistkane

Najczystszym powietrzem spośród Europejsich miast oddychają mieszkańcy szwedzkiej Uppsali – informuje Europejska Agencja Środowiska (ang. European Environmental Agency - EEA). Choć poziom zanieczyszczeń spada, tylko na 13 z 375 miast spełnia standardy Światowej Organizacji Zdrowia.

Przegląd jakości powietrza europejskich ośrodków miejskich, opublikowany 29 sierpnia br. przez EEA⁽¹⁾, skupia się na stężeniu pyłów zawieszonych PM 2,5 w latach 2023-2023, zbadanym przez ponad 500 stacji w 375 miastach. Jak informuje Agencja, to właśnie PM 2,5 cechuje się najbardziej szkodliwym wpływem na ludzkie zdrowie, prowadząc do licznych schorzeń i przedwczesnych zgonów. Narzędzie zastosowane przez EEA bierze więc pod uwagę długoterminową jakość powietrza, rozumianą jako długotrwałe narażenie na zanieczyszczenia o najpoważniejszych konsekwencjach zdrowotnych. Przy ocenie sytuacji Agencja przyjmuje za punkt wyjścia wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organization - WHO), która zaleca przyjęcie 5 μg/m³ jako maksymalnego dopuszczalnego z punktu widzenia ochrony zdrowia poziomu stężenia pyłów PM 2,5 w powietrzu. Idąc tym tropem, jakość powietrza zostaje uznana za dobrą kiedy roczne stężenie nie przekracza powyższej wartości, za przyzwoitą, gdy stężenie mieści się w przedziale 5-10 μg/m³, umiarkowaną gdy sięga 15 μg/m³, niską w przedziale 15-25 μg/m³ i bardzo niską gdy przekracza 25 μg/m³ (roczną górną wartość obowiązującą w aktualnym unijnym ustawodawstwie nt. jakości powietrza, poddawanego obecnie rewizji mającej na celu „doszlusowanie” do standardów WHO).

Czytaj też: 41% nadmiarowych zgonów mniej w 2021 r., ale wciąż za dużo. EEA o jakości powietrza

13 miast z dobrą jakością na 375

Na podium miast z najlepszą jakością powietrza w Europie, obok zajmującej pierwsze miejsce Uppsali, gdzie stężenie pyłów zawieszonych PM 2,5 wyniosło w badanym okresie 3,5 μg/m³, z takim samym wynikiem 3,6 μg/m³ znalazły się również szwedzkie miasto Umeå oraz portugalskie Faro. Spośród 375 ośrodków, tylko w 13 jakość powietrza według przyjętej klasyfikacji okazała się dobra. Co ciekawe, 11 z pozytywnie wyróżniających się miast leży w Europie Północnej; znajdziemy wśród nich cztery stolice, tj. Sztokholm (4,6 μg/m³), Helsinki (4,9 μg/m³), Tallinn (4,4 μg/m³) i Reykjavik (3,9 μg/m³). Dwa pozostałe znajdują się w Portugalii - oprócz Faro jest to Funchal ze stężeniem PM 2,5 na poziomie 4,4 μg/m³ . Jeśli chodzi o polskie miasta, w latach 2022-2023 jakość powietrza w Warszawie była umiarkowana (15 μg/m³), w Krakowie niska (19,5 μg/m³), taka sama - choć nieco lepsza - w Katowicach (18,2 μg/m³). Wyższe wyniki, mieszczące się w przedziale normy umiarkowanej, odnotowano na północy kraju, w takich ośrodkach jak Szczecin (11,1 μg/m³) i Gdańsk (12,7 μg/m³).

Jak odnotowuje EEA, Europa dysponuje najlepszymi i najbardziej kompleksowymi narzędziami pomiaru jakości powietrza na świecie. W przeglądzie uwzględniono miasta objęte tzw. audytem miejskim z 2020 r.⁽²⁾ , który wziął pod uwagę ośrodki przekraczające liczbę 50 tys. mieszkańców. Zgromadzone dane na temat stężenia pyłów zawieszonych PM 2,5 są raportowane przez państwa członkowskie UE na mocy dyrektywy z 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy. Agencja zapowiada, że jeszcze w tym roku ukaże się analiza wpływu zanieczyszczenia powietrza na ekosystemy i ludzkie zdrowie, uwzględniająca zgony i choroby spowodowane wysokim poziomem zanieczyszczeń.

Szymon Majewski
Dziennikarz