Więcej szczegółów na temat stosowania pestycydów w UE? Część państw członkowskich stoi w opozycji

© Dusan Kostic

Jakie postulaty zawarto we wniosku o regulacji statystyk dotyczących nakładów i produkcji rolnej (ang. statistics on agricultural inputs and outputs, SAIO)? KE w lutym 2021 r. zaprezentowała wniosek z kluczowymi założeniami:

• państwa członkowskie będą zobowiązane do corocznego przekazywania statystyk dotyczących stosowania pestycydów do Eurostatu (zamiast co pięć lat, jak ma to miejsce obecnie),
• obowiązek gromadzenia danych pochodzących z istniejących rejestrów gospodarstw rolnych dotyczących stosowania pestycydów (zamiast dobrowolnych badań opartych na reprezentatywnej próbie gospodarstw danego państwa),
• gospodarstwa rolne będą miały za zadanie prowadzenie ewidencji związanej ze stosowaniem pestycydów w formie elektronicznej (co już dziś jest częstą praktyką).

Istotnym problemem na drodze do stworzenia nowych przepisów może być stanowisko Rady Europejskiej (RE). Jak przekazano podczas konferencji organizowanej przez Sekretariat Koalicji Klimatycznej, z propozycjami SAIO nie zgodziło się dziesięć państw członkowskich UE: Austria, Czechy, Dania, Niemcy, Węgry, Irlandia, Holandia, Polska, Słowenia i Hiszpania. Po czasie swoje stanowisko diametralnie zmieniły Niemcy i Austria. Choć bardzo wiele państw członkowskich nie wyraziło dotychczas poważnych zastrzeżeń wobec postulatów SAIO i wniosek ustawodawczy został finalnie przyjęty, to - jak informuje Sekretariat Koalicji Klimatycznej – był on osłabiony przez stanowisko RE.

– Aby pod koniec negocjacji pojawiło się prawo, które będzie dostarczać użytecznych danych na temat stosowania pestycydów, Rada będzie musiała wyjść naprzeciw oczekiwaniom Parlamentu – twierdzi Helmut Burtscher-Schaden, biochemik z GLOBAL 2000.

Pestycydy w UE: cały czas brak wielu dokładnych danych

Szczegóły na temat opisywanej sytuacji relacjonuje m.in. raport “Taking Aim with a Blindfold on” (pl. celowanie z zasłoniętymi oczami) przygotowany przez Pesticide Action Network Europe i GLOBAL 2000 – Friends of the Earth Austria⁽¹⁾.

– W UE jest obecnie zatwierdzonych ponad 400 różnych aktywnych substancji pestycydowych. Rocznie wykorzystuje się ok. 350 000 ton tego typu substancji czynnych. Pozostałości pestycydów są wykrywane w glebie, wodzie, żywności i w ludzkim organizmie – poinformowano w raporcie. – Aktualnie nie są dostępne żadne istotne dane ukazujące gdzie, kiedy, w jakich ilościach i jakie pestycydy są stosowane na potrzeby produkcji żywności.

Ograniczenie stosowania pestycydów ma znaczenie nie tylko dla ludzkiego zdrowia, ale też dla powstrzymania utraty różnorodności biologicznej. Jeśli stanowisko opozycyjne RE względem propozycji KE zdominuje przyszłe decyzje, zagrożone zostanie osiągnięcie celu Europejskiego Zielonego Ładu, jakim jest redukcja pestycydów o 50 proc. do 2030 r.

– Wygląda na to, że państwa członkowskie stoczyły bezlitosny wyścig na dno za zamkniętymi drzwiami – stwierdziła Natalija Svrtan, badaczka z PAN Europe. – Im mniej ambitna była proponowana poprawka, tym większe były jej szanse na realizację. (...) W ten sposób nie będziemy w stanie rozwiązać głównych wyzwań związanych z kryzysem różnorodności biologicznej w Europie – zaznaczyła.

Perspektywa polska

Podczas konferencji Sekretariatu Koalicji Klimatycznej na temat negocjacji ws. SAIO wypowiedziała się Maria Staniszewska, prezeska Polskiego Klubu Ekologicznego.

– W Polsce głównym źródłem wiedzy o zużyciu pestycydów jest Główny Urząd Statystyczny. Możemy tam znaleźć informacje na bazie raportów sprzedawców – jaki rodzaj substancji aktywnej został sprzedany – czy fungicydy, czy herbicydy, czy inne. Swoje dane gromadzi również Sieć Danych Rachunkowości Rolniczych. Organizacja ta zbiera dane dotyczące zużycia pestycydów (ilość, jakie pestycydy i na jakie uprawy zostały zastosowane) od kilku tysięcy gospodarstw z nią współpracujących. Trzecim źródłem jest ewidencja stosowania pestycydów, jaką prowadzi każdy rolnik. Ewidencja jest prowadzona na potrzeby Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, a wymagana jest w razie kontroli – wyjaśniła.

Maria Staniszewska dodała, że monitorowanie wykorzystania pestycydów “nie jest czymś nadzwyczajnym”, a Polska nie zaczynałaby wprowadzania proponowanych zmian od zera.

– Celem strategii “Od pola do stołu” jest ograniczenie zużywania pestycydów o 50 proc., co jest ogromną ilością – zauważyła prezeska PKE. – Rolnik musi w takiej sytuacji zmienić zasady gospodarowania. Ważne jest, by właściwie opracować te strategie i wiedzieć, z czego zrezygnować, a co wprowadzać. Dane statystyczne są ważne, bo pomagają opracować kierunek, w jakim pójdziemy, co jest szczególnie ważne dla doradców pracujących z rolnikami – wyjaśniła.

Magdalena Więckowska
Dziennikarz