© Roman King
W dniach 29 maja – 2 czerwca br. w siedzibie Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Edukacji, Nauki i Kultury (UNESCO) w Paryżu odbędzie się drugie spotkanie Międzyrządowego Komitetu Negocjacyjnego (ang. Intergovernmental Negotiating Committee, INC) ws. opracowania prawnie wiążącego traktatu ONZ ws. zanieczyszczenia plastikiem.
Przypominamy, do 2024 r. powstanie pierwszy w historii prawnie wiążący traktat ONZ odnoszący się do zanieczyszczenia plastikiem, już dziś potocznie nazywany traktatem plastikowym ONZ. Rezolucję (5/14) w sprawie opracowania tego instrumentu przyjęto w lutym 2022 r. w trakcie piątej sesji Zgromadzenia Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska (UNEA-5.2). Więcej na ten temat pisaliśmy tutaj.
Stanowiska państw ONZ ws. traktatu plastikowego
W ramach podjętych prac państwa ONZ, a także organizacje pozarządowe i biznesowe, zgłaszały swoje stanowiska w zakresie kluczowych zobowiązań i środków, jakie powinny znaleźć się w traktacie. Dotychczas do sekretariatu INC wpłynęło około 250 stanowisk. Unia Europejska, w imieniu 27 państw członkowskich, swoje stanowisko złożyła 13 lutego br.
- UE i jej państwa członkowskie widzą korzyści z posiadania jednego nadrzędnego celu, który odzwierciedla tytuł rezolucji 5/14 "Położyć kres zanieczyszczeniu tworzywami sztucznymi: w kierunku międzynarodowego prawnie wiążącego instrumentu" – czytamy w stanowisku UE.
Zdaniem UE, traktat plastikowy powinien spełniać cele w zakresie: zakończenia zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi, ochrony zdrowia ludzkiego oraz środowiska przed zanieczyszczeniami wynikającymi z produkcji, wykorzystania i powstawania odpadów z tworzyw sztucznych w całym cyklu życia oraz dążenia do stworzenia gospodarki o obiegu zamkniętym w zakresie tworzyw sztucznych.
UE proponuje globalne cele zmniejszenia produkcji tworzyw sztucznych
UE wśród kluczowych zobowiązań i środków, jakie powinny znaleźć się w traktacie, wymienia m.in. zmniejszenie podaży pierwotnych tworzyw sztucznych. Proponowane w tym zakresie środki obejmują uwzględnienie w treści traktatu globalnych celów redukcji produkcji pierwotnych tworzyw sztucznych.
W stanowisku UE wskazano ponadto na potrzebę eliminacji i ograniczenia stosowania substancji i polimerów budzących obawy. - Substancje potencjalnie niebezpieczne to w tym kontekście te, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzkiego i/lub środowiska lub utrudniać recykling. Przyszły instrument powinien zawierać podstawowe zobowiązania eliminacji (poprzez zakazy i stopniowe wycofywanie) lub ograniczenie (poprzez stopniowe wycofywanie) takich substancji stosowanych jako dodatki w produktach z tworzyw sztucznych i niektórych polimerach. Instrument ten powinien również określać kryteria dla substancji i polimerów budzących obawy – podano. - Kryteria dotyczące substancji i polimerów wzbudzających obawy powinny być oparte na podstawach naukowych i mogłyby być zawarte w załączniku do przyszłego instrumentu. Załącznik taki może dodatkowo określać, czy ograniczenie dotyczy tylko niektórych zastosowań – dodano.
Ograniczenie uwalniania mikroplastiku
W swoim stanowisku UE proponuje ponadto działania mające na celu ograniczenie uwalniania do środowiska drobin mikroplastiku. Proponowane przez UE kierunki działań obejmują m.in. wdrożenie środków minimalizujących ryzyko niezamierzonego uwolnienia plastikowych granulek w trakcie produkcji, przeładunku i transportu tworzyw sztucznych.
UE wskazuje także na potrzebę ograniczenia uwalniania mikrodrobin plastiku w fazie użytkowania takich przedmiotów jak np. opony, tekstylia syntetyczne czy narzędzia połowowe.
Wymóg cyrkularnego projektowania
Zdaniem UE w treści projektowanego traktatu powinny zostać zawarte „ogólne przepisy zapewniające, że produkty z tworzyw sztucznych są projektowane z myślą o gospodarce o obiegu zamkniętym, tak aby przyczyniały się do zapobiegania zanieczyszczeniu tworzywami sztucznymi oraz do ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska”.
- Przepisy te powinny obejmować skuteczne środki gwarantujące, że produkty z tworzyw sztucznych wprowadzane do obrotu są zgodne z określonymi kryteriami. Kryteria te mogłyby być powiązane z celami przyszłego instrumentu, takimi jak cele w zakresie recyklingu i zawartości poddanej recyklingowi i wspierać je – dodano.
Kryteria te mogłyby obejmować takie aspekty jak trwałość produktu, możliwość jego wielokrotnego wykorzystania, naprawy i ulepszenia czy zawartość surowców wtórnych.
Z pełną treścią stanowiska UE można zapoznać się tutaj.
Joanna SpillerDziennikarz, inżynier środowiska
