Grzegorz FilipowiczAdwokat w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka
Obowiązujący do 31 grudnia 2018 r. system wsparcia kogeneracji jest oparty o mechanizm świadectw pochodzenia energii z kogeneracji. Aktualne regulacje nie przewidują szczególnego rozróżnienia zasad udzielania wsparcia ze względu na wielkość (moc) kogeneracyjnych jednostek wytwórczych. Z perspektywy czasu wydaje się, że system ten nie motywował w sposób dostateczny inwestorów do zaangażowania środków i rozwoju nowych instalacji kogeneracyjnych. Z tego też powodu, a także w celu ustalenia mechanizmów zapewniających gwarancję niezmienności wsparcia w okresie niezbędnym do zwrotu poniesionych przez inwestorów nakładów inwestycyjnych, została przygotowana nowa ustawa o promowaniu energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji (dalej: ustawa o promowaniu kogeneracji).
5 kwietnia 2018 r. Ministerstwo Energii rozpoczęło konsultacje społeczne
Planowane jednostki kogeneracji o mocy zainstalowanej pomiędzy 1 MW a 50 MW
W tym trybie wsparcie jest udzielane w oparciu o podobny do przewidzianego w ustawie o OZE system aukcyjny. Prezes URE przeprowadza odrębne aukcje dla jednostek kogeneracji: opalanych paliwami gazowymi, opalanych paliwami stałymi, a także innych niż wymienione powyżej. W ramach powyższych koszyków, aukcje mają być przeprowadzane odrębnie w podziale na zainstalowaną moc: nie mniejszą niż 1 MW i mniejszą niż 5 MW, nie mniejszą niż 5 MW i mniejszą niż 20 MW, a także nie mniejszą niż 20 MW i mniejszą niż 50 MW. Aukcję wygrywać mają uczestnicy, którzy zaoferowali najniższą wartość premii kogeneracyjnej, aż do wyczerpania 80 proc. ilości energii elektrycznej objętej ofertami złożonymi przez uczestników danej aukcji. Powyższe oznacza, że zawsze (bez względu na ilość złożonych ofert) 20 proc. wolumenu energii elektrycznej objętego ofertami musi zostać odrzucona.
Istniejące lub modernizowane jednostki o mocy pomiędzy 1 MW a 50 MW oraz małe instalacje (planowane i istniejące) o mocy mniejszej niż 1 MW
W odniesieniu do tej kategorii instalacji nie przewidziano trybu aukcyjnego. Właściciele instalacji będą więc składali wnioski do Prezesa URE o wydanie zaświadczeń o dopuszczeniu do systemu wsparcia i prawo otrzymywania premii kogeneracyjnej, która corocznie byłaby określana w rozporządzeniu Ministra Energii. W odniesieniu do istniejących jednostek kogeneracji przy obliczaniu wysokości premii gwarantowanej, dodatkowo konieczne będzie uwzględnianie współczynnika korekcyjnego odnoszącego się do wieku jednostki kogeneracji. Powyższy współczynnik korygujący będzie ustalany przez Ministra Energii w odrębnym rozporządzeniu.
Jednostki kogeneracji o mocy zainstalowanej elektrycznej nie mniejszej niż 50 MW (planowane i istniejące)
Autorzy projektu ustawy proponują udzielanie wsparcia dla dużych jednostek kogeneracji w trybie zindywidualizowanym, dostosowanym odrębnie do każdej instalacji ubiegającej się o włączenie do systemu. Przewidziano dwa tryby udzielania wsparcia:
1. Istniejące lub zmodernizowane jednostki kogeneracji – samodzielne wystąpienie o wypłatę premii gwarantowanej indywidualnej:
W pierwszym przypadku, wytwórca corocznie, w terminie do dnia 30 września poprzedzającego rok wypłaty premii gwarantowanej składa do Prezesa URE wniosek o dopuszczeniu do systemu premii gwarantowanej indywidualnej. Prezes URE po pozytywnej weryfikacji złożonego wniosku wydaje zaświadczenie o możliwości ubiegania się o wypłatę premii gwarantowanej indywidualnej, wskazujące okres wsparcia, w czasie którego przysługiwać będzie premia, oraz ustalające jednostkową wysokość premii.
2. Planowane lub znacząco zmodernizowane jednostki kogeneracji – nabór Prezesa URE do udzielenia premii kogeneracyjnej:
Podmioty zainteresowane przystąpieniem do systemu wsparcia muszą w tym wypadku w pierwszej kolejności uzyskać od Prezesa URE zaświadczenie o dopuszczeniu do naboru. Następnie składają oferty, które obejmują jedynie dane techniczne, w tym w szczególności wskazanie procentowego udziału ciepła użytkowego w kogeneracji. Oferty wytwórców nie obejmują propozycji jednostkowej premii kogeneracyjnej, jaką chcieliby uzyskać. Premia ta jest kalkulowana przez Prezesa URE w oparciu o metodykę określoną w rozporządzeniu Ministra Energii. Prezes URE informuje wytwórców, którzy złożyli ofertę w naborze o wyliczonej jednostkowej wysokości premii kogeneracyjnej indywidualnej w odniesieniu do każdej złożonej oferty. Wytwórcy w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, informują Prezesa URE o akceptacji albo braku akceptacji wysokości jednostkowej wysokości premii. Nabór wygrają uczestnicy, którzy otrzymali najwyższą liczbę punktów wyliczoną przez Prezesa URE, przy uwzględnieniu parametrów (jednostkowa wysokość premii, lokalizacja jednostki, rodzaj paliwa wykorzystywanego do procesów wytwórczych) oraz zastosowaniu metodyki określonej w rozporządzeniu Ministra Energii.
W odniesieniu do jednostek kogeneracji o mocy zainstalowanej nie mniejszej niż 300 MW, wsparcie będzie mogło być udzielone zgodnie z nowymi zasadami, jeżeli wydana zostanie przez Komisję Europejską na podstawie art. 108 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej decyzja o zgodności tego wsparcia z rynkiem wewnętrznym. Powyższe oznacza, że największe jednostki kogeneracji (istniejące oraz planowane) są poza nowym systemem wsparcia do czasu pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej.
Na jaki okres zostanie udzielone wsparcie?
Podstawą uznania danej jednostki kogeneracji jako istniejącej lub nowej (planowanej) instalacji jest data podjęcia decyzji inwestycyjnej. Datą graniczną jest 1 stycznia 2019 r. Powyższe oznacza, że podjęcie decyzji inwestycyjnej przed dniem 1 stycznia 2019 r. albo po tej dacie, będzie stanowiło kryterium uznania danej jednostki odpowiednio za istniejącą albo za nową instalację. Decyzja inwestycja w rozumieniu projektu ustawy o promowaniu kogeneracji oznacza rozpoczęcie robót budowlanych związanych z inwestycją, podjęcie wiążącego zobowiązania do zamówienia urządzeń lub inne zobowiązanie, które sprawia, że inwestycja staje się nieodwracalna, z wyłączeniem zakupu gruntów oraz prac przygotowawczych, polegających na uzyskiwaniu zezwoleń i wykonywaniu wstępnych studiów wykonalności.
Co do zasady okres wsparcia został przewidziany na 15 lat liczony od:
- w przypadku istniejących instalacji - od dnia pierwszego wytworzenia i wprowadzenia do sieci energii elektrycznej potwierdzonego wydanym świadectwem pochodzenia, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2035 r.,
- w przypadku nowych instalacji oraz znacznie zmodernizowanych jednostek kogeneracji – od dnia wytworzenia energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji po raz pierwszy odpowiednio po wybudowaniu instalacji lub zakończenia znacznej modernizacji, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2043 r.,
- w odniesieniu do instalacji modernizowanych w stopniu niższym niż znaczny (tj. prace wiążące się z kosztami inwestycyjnymi nie mniejszymi niż 50 proc. jak na nową porównywalną jednostkę kogeneracji), okres wsparcia liczy się od dnia pierwszego wytworzenia energii elektrycznej po zakończeniu modernizacji, ale jest on krótszy i zależy od wysokości poniesionych nakładów. Okres ten będzie wynosił 3 lata w przypadku poniesienia kosztów inwestycyjnych nie mniejszych niż 10 proc. i mniejszych niż 25 proc. jak na nową porównywalną jednostkę kogeneracji, a także 7 lat w przypadku poniesienia kosztów inwestycyjnych nie mniejszych niż 25 proc. i mniejszych niż 50 proc. jak na nową porównywalną jednostkę kogeneracji. W obu przypadkach, okres wsparcia nie może trwać dłużej niż do dnia 31 grudnia 2040 r.
Im szybciej, tym lepiej
Minister Energii wyraził nadzieję, że nowa ustawa o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji zostanie uchwalona już we wrześniu 2018 r. Nie ulega wątpliwości, że im szybciej nowe przepisy zostaną uchwalone, tym lepiej dla uczestników sektora energetycznego i inwestorów, bowiem usunęłoby to stan niepewności, z jakim mamy aktualnie do czynienia. To właśnie m.in. brak ustalonej perspektywy wsparcia wysokosprawnej kogeneracji po roku 2018 skutkuje wstrzymywaniem decyzji o realizacji projektów inwestycyjnych. Wydaje się, że nowa ustawa o promowaniu kogeneracji może stanowić pozytywny impuls inwestycyjny i skłonić uczestników sektora energetycznego do podejmowania decyzji o przystąpieniu do nowych przedsięwzięć.
Grzegorz Filipowicz
