Zagrożenia klimatyczne wyzwaniami dla Europy. Raport EUCRA

© jechm

Ekstremalne zjawiska pogodowe, których doświadczaliśmy w ciągu ostatnich lat (upały, susza, pożary, powodzie), mają się nasilać. Ocena EEA przedstawia pogląd, według którego europejska polityka i działania adaptacyjne nie postępują wystarczająco dynamicznie, zestawiając je z szybko rosnącymi zagrożeniami. Stopniowe dostosowywanie się  do zmian najprawdopodobniej nie przyniesie satysfakcjonujących efektów – wiele środków, które mają na celu poprawę odporności na zmiany klimatu, wymaga sporo czasu na wdrożenie. Warto zauważyć, że pilne działania należy podejmować nawet w stosunku do tych ryzyk, które nie osiągnęły jeszcze krytycznego statusu.

Niektóre europejskie regiony stanowią swego rodzaju punkty zapalne dla wielu zagrożeń klimatycznych. Przykładowo – Europa Południowa jest szczególnie narażona na bycie dotkniętą pożarami oraz wpływ niedoboru ciepła i wody na produkcję rolną, pracę na świeżym powietrzu i ludzkie zdrowie. Z kolei nisko położone przybrzeżne tereny są wyjątkowo silnie poddane ryzykom powodzi.

Lwia część zagrożeń klimatycznych wymaga natychmiastowych działań

EUCRA opisuje 36 głównych zagrożeń dla europejskiego klimatu, które sklasyfikowano w kilku szerokich kategoriach:

1. ekosystemy. Prawie wszystkie zagrożenia mieszczące się w tym klastrze wymagają pilnych lub bardziej intensywnych działań. Szczególnie poważne są zagrożenia dot. ekosystemów morskich i przybrzeżnych;
2. żywność. Zagrożenia suszą i upałami, dotykające produkcji roślinnej w Europie Południowej, osiągnęły już poziom krytyczny. Coraz bardziej narażona na szkody jest także Europa Środkowa. Jednym z rozwiązań może być częściowe przejście z białek zwierzęcych na uprawiane w sposób zrównoważony białka roślinne, co zmniejszyłoby zużycie wody w rolnictwie i zależność od importowanej paszy;
3. zdrowie. Szczególne szkody zdrowotne mogą dotknąć najbardziej narażonych na upały grup społeczeństwa – pracowników zewnętrznych, osoby starsze, mieszkańców źle zbudowanych mieszkań. Konieczność zmniejszenia zagrożeń w tym obszarze nie mieści się jednak w tradycyjnej polityce zdrowotnej;
4. infrastruktura. Europejskie środowisko architektoniczne, a także kluczowe usługi z zakresu energii, wody i transportu, są tym bardziej zagrożone, im częściej występują ekstremalne zjawiska pogodowe. Wprawdzie ryzyko powodzi na wybrzeżach nie jest zarządzane w zły sposób, jednak podnoszący się poziom mórz i zmiany w schematach burz, mogą mieć niszczycielski wpływ na ludzi, infrastrukturę i działalność gospodarczą;
5. gospodarka i finanse. Oba sektory stoją w obliczu wielu zagrożeń klimatycznych, które w ekstremalnych przypadkach mogą wpływać na zwiększenie składek ubezpieczeniowych, wydatków rządowych i kosztów pożyczek, a także na aktywa i kredyty hipoteczne.

Ponad 50% zagrożeń wspomnianych w raporcie wymaga podejmowania dalszych działań. Osiem z nich ma charakter szczególnie pilny (głównie w celu ochrony ekosystemów, ochrony ludzi przed upałami, ochrony ludzi i infrastruktury przed powodziami i pożarami oraz zabezpieczenia rentowności europejskich mechanizmów solidarności).

Bliższa współpraca to klucz

Państwa członkowskie UE poczyniły znaczne postępy w przeciwdziałaniu zagrożeniom klimatycznym. Krajowe oceny ryzyka klimatycznego są coraz częściej wykorzystywane przy opracowywaniu polityki adaptacyjnej. Niewystarczająca jest jednak gotowość społeczna do wdrażania polityki klimatycznej. Większość zagrożeń przywołanych w raporcie jest uważana za „współwłasność” UE. EEA podkreśla, że członkowie Unii Europejskiej muszą ze sobą współpracować, angażując przy tym do działania szczeble samorządowe.

Dominika Góra
Koordynatorka redakcji