GUS: wartość zielonych zamówień publicznych w 2023 r. spadła o niemal jedną trzecią

Środowiskowa efektywność produkcji – oto jedna z kategorii analizowanych w najnowszej informacji sygnalnej Głównego Urzędu Statystycznego. Jak wynika z najnowszych „Wskaźników zielonej gospodarki 2024⁽¹⁾”, wzrost produktywności zasobów w 2023 r. wyniósł 12,7 % (r/r). Dla wody wskaźnik produktywności wzrósł o 25,5%, wynosząc 392,00 zł/m³. Dlaczego przedstawiono go w złotówkach? Zgodnie z wyjaśnieniem Urzędu, wspomniany indykator oddaje relację PKB do zużycia wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności.

Ile zasobów pochłania polska gospodarka?

Kolejny prezentowany wskaźnik to tzw. krajowa konsumpcja materialna, uwzględniająca wszystkie materiały zużyte bezpośrednio w „procesach ekonomicznych na potrzeby gospodarki”. Choć w latach 2022-2023 r. spadła o 1,9%, wynosi 18 ton na głowę, wobec przytaczanych przez Eurostat 13,9 ton per capita w Unii Europejskiej (UE=27). W ciągu ostatniego dwudziestolecia krajowa konsumpcja materialna wzrosła o 26,7% na przestrzeni lat 2000-2023. Powiązany z konsumpcją wskaźnik produktywności zasobów dla Polski wyniósł 4,69 zł/kg. Umiemy lepiej spieniężyć zasoby niż w roku 2022 (kiedy wskaźnik wynosił 4,16 zł/kg), a zwłaszcza w porównaniu z rokiem 2000 (1,65 zł/kg).

GUS podaje też informacje o zasobach leśnych i surowcach mineralnych. Lesistość w Polsce w 2023 r. wyniosła 29,6%, zmniejszając się o 0,1 p. proc. r/r. Poinformowano także o wielkości zasobów drzewnych (grubiźnie), podkreślając wzrost o 17% w latach 2019-2023 względem lat 2005-2009 (referencyjne, pierwsze pomiary), co daje nam 4. miejsce w Europie. Jeśli chodzi o surowce mineralne, rok 2023 zestawiono z 1990. W okresie tym spadło roczne wydobycie węgla kamiennego (z 151,3 mln ton do 42,5 mln ton) oraz węgla brunatnego (z 67,7 mln ton do 42,5 mln ton), wzrosło natomiast wydobycie gazu ziemnego (z 3,5 mld m³ do 4,6 mld m³). Jako przyczynę ostatniego zjawiska podano „proekologiczne właściwości gazu” (sic!) oraz jego szeroki wachlarz zastosowań.

Hałas w porze dzienno-wieczorno-nocnej

Środowiskowa jakość życia ludzi to kolejna wymieniona kategoria zielonych wskaźników gospodarki. W gusowskim ujęciu mieści się w niej hałas drogowy i zanieczyszczenie powietrza. Pierwsza „szufladka” zawiera dane za 2022 r.; ocenę w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska przeprowadza się raz na pięciolecie. Jak się okazuje, aż 31,3% ludności, zamieszkującej 36 miast powyżej 100 tys. mieszkańców, było narażonych na nadmierny hałas o poziomie powyżej 55 dB w porze „dzienno-wieczorno-nocnej” (na marginesie: może być trudno umówić się z kimś o takiej porze). GUS precyzuje, że w porze nocnej przekroczenie poziomu 50 dB dotykało mniej, bo 19,2% ludności wskazanych powyżej miast. Statystyki poprawiły się względem poprzedniej pięciolatki: w 2017 było to odpowiednio 12,2 p.proc. oraz 7.1 p.proc. więcej.

Spada również zanieczyszczenie powietrza. - W 2022 r. w Polsce odnotowano najniższe od 2000 r. wielkości emisji pyłu PM10 i PM2,5 w przeliczeniu na 1 mieszkańca, mimo to były to jedne z najwyższych wartości wskaźnika w krajach UE (po Łotwie) – czytamy w informacji. Dokładniej rzecz ujmując, wyemitowano 9,4 kg pyłu PM 10 na mieszkańca, w tym 6,9 kg pyłu PM 2,5.

57% w górę i 31% w dół

Zestaw „zielonych wskaźników” polskiej gospodarki wieńczą informacje o wielkości ekologicznych gospodarstw rolnych i prośrodowiskowych zamówieniach publicznych. Zielone użytki stanowiły 4,3% wszystkich użytków rolnych (statystyki na powrót dla 2023 r.), przy czym ich liczba wzrosła o 5,5% r/r, a powierzchnia o 14,7%. Rekordowe były też dopłaty do rolnictwa ekologicznego, które osiągnęły 822,5 mln zł, bo dało 57% wzrostu r/r.

Zielone zamówienia publiczne cieszyły się znacznie mniejszym zaangażowaniem środków. Liczbowo wzrosły co prawda o 22%, ale jeśli chodzi o wartość – zmniejszyła się ona o 30,6%. Przywołany przez GUS Urząd Zamówień Publicznych wskazał, że w 2023 r. całkowita wartość zielonych zamówień publicznych wyniosła 11,9 mld zł (4,3% ogólnej wartości udzielonych zamówień).