Czy brzydki zapach może zablokować inwestycję?
Przepisy regulujące dopuszczalną uciążliwość zapachową.
Sygnał środowiskowy numer 02/2017

Na dzień dzisiejszy przepisy prawa nie zawierają definicji legalnej terminu: „zapachy”, „odory”, „uciążliwość zapachowa”. Natomiast zarzut uciążliwości zapachowej jest coraz częściej podnoszony jako argument za zakazem realizacji konkretnych inwestycji w ramach oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko (procedura uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach), wydawania (zmiany) pozwoleń zintegrowanych czy też jako sprzeciw społeczeństwa wobec działalności operacyjnej danego podmiotu. Aktualnie trwają prace nad nową ustawą o przeciwdziałaniu uciążliwości zapachowej.

Zarys problematyki

Zapachy (odory) - jedna z form/sposobów oddziaływania inwestycji (przedsięwzięcia) na środowisko na etapie działalności operacyjnej. Obecnie w przepisach nie ma regulacji standaryzującej dopuszczalne emisje zapachów (odorów) jakie są związane z prowadzeniem określonej działalności gospodarczej (operacyjnej i inwestycyjnej), tak jak np. określone są standardy emisji gazów i pyłów do środowiska. Polskie przepisy tylko pośrednio regulują kwestię uciążliwości zapachowej, tj.

• poprzez wprowadzenie standardów w zakresie warunków technicznych i organizacyjnych obiektów i przedsięwzięć lub
• poprzez określenie standardów emisji niektórych substancji do środowiska.

Takie obiekty/przedsięwzięcia i substancje są (lub mogą być) także źródłem emisji zapachów do środowiska; ograniczenia w tym zakresie powodują więc konsekwentnie także obniżenie potencjalnej uciążliwości zapachowej.

Istniejące regulacje prawne

Polskie przepisy, które pośrednio regulują kwestię uciążliwości zapachowej, to w szczególności odpowiednio:

1. Przepisy wykonawcze do ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane:

• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie (Dz.U. 1997 nr 132 poz. 877). W Rozporządzeniu uregulowano także ograniczenia związane z konstrukcją i usytuowaniem obiektów budowlanych, np. obowiązek przechowywania płynnych odchodów zwierzęcych w szczelnych, zamkniętych zbiornikach w celu zwiększenia efektywności redukcji emisji amoniaku i uciążliwości zapachowych. Dodatkowo w celu ograniczenia emisji substancji odorotwórczych oraz zapylenia pomiędzy budowlami powodującymi uciążliwość, a budynkami mieszkalnymi wymagane jest zastosowanie szpaleru roślinności średnio - i wysokopiennej;
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1422). Co do zasady budynek inwentarski lub budynek gospodarczy nie może być sytuowany ścianą z otworami okiennymi lub drzwiowymi w odległości mniejszej niż 8 m od ściany istniejącego na sąsiedniej działce budowlanej budynku mieszkalnego, budynku zamieszkania zbiorowego lub budynku użyteczności publicznej, lub takiego, dla którego istnieje ostateczna decyzja o pozwoleniu na budowę.
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz. U. z 2014 r., poz. 1853). W Rozporządzeniu uregulowano kwestie konstrukcji i usytuowania stacji paliw, zbiorników do przechowywania paliw oraz transportu ropy naftowej, tak aby zapobiegać niekontrolowanym rozszczelnieniom zbiorników, rurociągów i wyciekom substancji, które mogą być źródłem uciążliwości zapachowej.

2. Przepisy regulujące kwestię negatywnego wpływu rolnictwa na środowisko:

• Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu. Ustawa reguluje w szczególności zasady postępowania z nawozami naturalnymi.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczególnych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczanie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2003 r. Nr 4, poz. 44), wydane na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne. Obecnie trwają prace nad Projektem nowego Prawa Wodnego, które zmieni regulacje w tym zakresie.

3. Przepisy wykonawcze określające wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu:

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu, w którym ustalono wartości odniesienia ze względu na potrzebę ochrony zdrowia dla 167 substancji lub grup substancji, w tym również dla substancji zapachowoczynnych takich jak: amoniak (NH3), dimetyloamina (C2H7N), merkaptany czy siarkowodór (H2S). Przy ustalaniu wartości odniesienia tych substancji nie uwzględniono jednakże ich uciążliwości złowonnych.

4. Ustawa o odpadach

• Ponadto, w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, został zawarty nakaz, że gospodarka odpadami musi być prowadzona w sposób zapewniający ochronę zdrowia i życia ludzi, oraz środowiska, a w szczególności nie może powodować zagrożenia dla wody, powietrza, gleby, roślin lub zwierząt oraz powodować uciążliwości przez hałas lub zapach. Ustawa o odpadach nie zawiera jednak szczegółowych regulacji dotyczących weryfikowania „uciążliwości przez zapach”.

5. Ustawa Prawo ochrony środowiska (Ustawa POŚ)

• Ustawa POŚ przewiduje, że minister właściwy do spraw środowiska, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, może określić, w drodze rozporządzenia, wartości odniesienia substancji zapachowych w powietrzu i metody oceny zapachowej jakości powietrza. Minister może, ale nie musi wydać takie rozporządzenie. Takie rozporządzenie nie zostało wydane.

Aktualny stan prac nad nową ustawą o przeciwdziałaniu uciążliwości zapachowej (tzw. ustawa odorowa)

Ministerstwo Środowiska prowadzi prace nad uregulowaniem kwestii uciążliwości zapachowej. Na razie trwają prace przygotowawcze, opracowany został tzw. Kodeks przeciwdziałania uciążliwości zapachowej; nie został jeszcze natomiast przygotowany żaden konkretny projekt regulacji. Kodeks przeciwdziałania uciążliwości zapachowej, przygotowany przez resort środowiska, Departament Ochrony Powietrza i Klimatu 5 września 2016 r., to jedynie materiał materiał informacyjno–edukacyjny. Kodeks nie jest źródłem prawa.

Źródło: Materiały informacyjne MŚ

Stan prawny: 31/03/2017

Podstawa prawna:

1. Art. 222 ust. 1, ust. 5-7 Ustawy POŚ. Treść ustawy
2. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 81). Treść rozporządzenia
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1422). Treść rozporządzenia
4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (t.j., Dz. U. z 2014 r., poz. 1853). Treść rozporządzenia
5. Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. z 2015 r. poz. 625, z późń. zm.). Treść ustawy
6. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczególnych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczanie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2003 r. Nr 4, poz. 44). Treść rozporządzenia
7. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2010 r. Nr 16, poz. 87). Treść rozporządzenia
8. Art. 16 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Treść ustawy

Sygnał środowiskowy dostarcza Serwis Treesk: www.treesk.pl