Opłata recyklingowa. Ministerstwo podsumowuje skutki nowelizacji ustawy

© Artem

Jak wynika z opublikowanej w Rządowym Centrum Legislacji⁽¹⁾ oceny funkcjonowania ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, wprowadzone regulacje przyniosły pozytywne rezultaty. - Przed wprowadzeniem regulacji roczne zużycie toreb na zakupy z tworzywa sztucznego (wszystkich grubości) na mieszkańca zostało oszacowane na około 300 sztuk. W wyniku wprowadzenia opłaty recyklingowej zużycie lekkich toreb na zakupy z tworzywa sztucznego w 2018 r. zostało obliczone na ok. 9 sztuk na mieszkańca – czytamy w dokumencie.

Czytaj też: Kto tak naprawdę skorzysta na ustawie foliówkowej?

Resort klimatu i środowiska przyznał jednocześnie, że początkowo w wyniku wejścia w życie regulacji „większość jednostek handlowych zaczęła oferować torby z tworzywa sztucznego na zakupy o grubości niewiele powyżej 50 mikrometrów, dzięki czemu nie mieściły się w definicji lekkiej torby i nie podlegały opłacie recyklingowej”. W związku z tym z dniem 1 września 2019 r. weszła w życie nowela ustawy, która swoim zasięgiem objęła także torby o grubości materiału równej i powyżej 50 mikrometrów. - W tym roku zużycie lekkich oraz pozostałych (powyżej 50 mikrometrów) toreb na zakupy z tworzywa sztucznego, które zostały objęte opłatą recyklingową, zostało sprawozdane na poziomie odpowiednio 8,75 oraz 16,44 sztuki na mieszkańca. W odniesieniu do zużycia toreb pozostałych na poziomie 16,44 sztuki na mieszkańca należy mieć na uwadze, że jest to zużycie roczne, a opłata recyklingowa na te torby zaczęła obowiązywać dopiero 1 września 2019 r. – dodano.

Korzyści związane z funkcjonowaniem ustawy

Określona w ustawie maksymalna stawka opłaty opiewa na 1 zł, natomiast faktyczną stawkę ustanowiono na podstawie rozporządzenia rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 sierpnia 2019 r. w sprawie stawki opłaty recyklingowej (Dz. U. poz. 1639) wyniosła ona 20 gr. - W związku ze znaczącym ograniczeniem zużycia lekkich toreb na zakupy z tworzywa sztucznego za pomocą stawki równej 20 gr, jej wysokość nie została zmieniona. Dotychczasową wysokość opłaty recyklingowej należy uznać za skuteczny mechanizm stymulujący do dalszego ograniczania używania toreb z tworzyw sztucznych przez konsumentów – podano.

Przed wejściem w życie przepisów zakładano, że w wyniku wprowadzenia opłaty do budżetu państwa wpływać będzie około 1 mld zł rocznie. Tymczasem, z zamieszczonych w dokumencie informacji wynika, że za 2018 r. wpływy do budżetu państwa wyniosły około 70 mln zł oraz około 700 tys. zł dla urzędów marszałkowskich. Za 2019 r. przychód z tytułu opłaty recyklingowej (wraz z jej rozszerzeniem od 1 września 2019 r.) wyniosły około 90 mln zł. Natomiast wpływy z tego tytułu za 2020 r. oszacowano na około 176,5 mln zł. Jak dodano, 1 proc. wpływów z tytułu opłaty recyklingowej stanowi dochód budżetu urzędu marszałkowskiego.

Autorzy dokumentu wskazują, że „różnice pomiędzy zakładanymi korzyściami w postaci wpływów z tytułu opłaty recyklingowej wynikają z założenia, że zużycie toreb na zakupy z tworzywa sztucznego zostanie ograniczone stopniowo, zaczynając od ograniczenia o połowę z szacunkowych 300 sztuk do 150 sztuk na mieszkańca”. - W wyniku zmiany wprowadzonej od 1 września 2019 r. (objęcie opłatą także toreb grubszych od lekkich) nastąpił wzrost wpływów z tytułu opłaty recyklingowej, niemniej był on mniejszy niż pierwotnie zakładano. Oznacza to, że konsumenci w znacznej mierze przestali używać toreb na zakupy z tworzywa sztucznego, co należy uznać za osiągnięcie celu regulacji – wskazano.

Co z torbami ulegającymi biodegradacji?

Ministerstwo wskazuje ponadto, że w związku ze spadkiem użytkowania toreb z tworzywa sztucznego „należy przyjąć, że w pewnym stopniu zwiększyło się wykorzystanie toreb alternatywnych”, wymieniono przy tym torby tekstylne wielokrotnego użytku, papierowe oraz biodegradowalne. Jak jednak zaznaczono, wskazanie zwiększenia zużycia, produkcji czy liczby przywożonych do kraju tego typu toreb jest niemożliwe, gdyż takie dane nie są zbierane.

Jak czytamy w dokumencie, producenci toreb na zakupy z tworzyw sztucznych ulegających biodegradacji postulują natomiast, by zostały one wyłączone z obowiązku pobierania opłaty recyklingowej, a także proponują zaktualizowanie ustawowej definicji tworzywa sztucznego, aby była zgodna z tą zawartą w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Jak wskazało ministerstwo, takie rozwiązania mają zostać zaproponowane w jednym z przyszłych projektów zmieniających ustawę z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.

Joanna Spiller
Dziennikarz, inżynier środowiska