Polska jednym z największych producentów energii pierwotnej w UE

© Colorlife

Węgla kamiennego wciąż najwięcej, ale jego udział spada

Pozyskanie energii pierwotnej w Polsce, po kilkuletnim wzroście trwającym od 2010 r., obniżyło się w 2013 roku do poziomu 3005,5 PJ. Spadło pozyskanie węgla kamiennego, gazu ziemnego i pozostałych nośników energii, natomiast wzrosło pozyskanie węgla brunatnego i ropy naftowej. Najważniejszym pozyskiwanym nośnikiem energii pozostaje węgiel kamienny, którego udział wyniósł 61 proc. w 2013 r. Jednocześnie udział węgla brunatnego wyniósł 18 proc., gazu ziemnego - 5 proc., a ropy naftowej – 1 proc. Udział pozostałych, w znacznej mierze odnawialnych nośników energii, stanowił mniej niż 14%.

Zużycie energii pierwotnej było wyższe od pozyskania o niecałe 50 proc. i wyniosło w 2013 r. 4464,7 PJ. Najważniejszym zużywanym nośnikiem był węgiel kamienny (41 proc. w 2013 r.). Udział ropy naftowej wyniósł 23 proc., a gazu ziemnego 14 proc. Węgiel brunatny stanowił 12 proc. zużytej energii, a pozostałe nośniki 9 proc. Struktura zużycia nośników energii pierwotnej ulegała niewielkiej, ale stopniowej zmianie na przestrzeni ostatnich lat. Udział węgla kamiennego spada, natomiast wzrasta udział ropy naftowej oraz odnawialnych źródeł energii.

Zużycie globalne energii ogółem wyniosło w 2013 r. 4144,2 PJ. Złożyło się na nie zużycie globalne energii pierwotnej w wysokości 4428,1 PJ oraz energii pochodnej w wysokości 283,9 PJ.

52 proc. węgla kamiennego zużywa sektor wytwarzania energii

Wydobycie węgla kamiennego w 2012 roku wyniosło niecałe 80 mln ton. Zużycie w 2013 roku wyniosło 77,6 mln ton, przewyższając nieznacznie wydobycie. Głównym odbiorcą węgla jest sektor wytwarzania energii z udziałem wynoszącym 52 proc., 29 proc. zużycia przypadło na przetwórstwo przemysłowe (w tym prawie cały węgiel kamienny koksowy), a 15 proc. - na gospodarstwa domowe. W 2013 roku po raz pierwszy od 2007 roku odnotowano dodatni bilans w handlu zagranicznym węglem.

Największe wydobycie węgla brunatnego od 20 lat

Wydobycie węgla brunatnego wyniosło w 2013 r. 65,8 mln ton, co było największą wartością od dwudziestu lat. Węgiel brunatny jest prawie w całości zużywany na produkcję energii elektrycznej i ciepła w sąsiadujących z kopalniami elektrowniach i elektrociepłowniach.

Rośnie zużycie gazu ziemnego, przemysł pochłonął 62 proc.

Wydobycie gazu ziemnego w Polsce zaspokoiło w 2013 r. poniżej 30 proc. zużycia, pozostała część została zaimportowana. Eksport dotyczy niewielkich ilości. Zużycie gazu ziemnego wykazuje generalnie tendencję wzrostową. Wynika to z rozbudowy systemów dostarczania gazu odbiorcom indywidualnym oraz powolnego wdrażania gazu do celów energetycznych.

W 2013 r. 62 proc. gazu ziemnego zostało zużyte przez przemysł. Gospodarstwa domowe zużyły 23 proc. gazu ziemnego, a pozostali odbiorcy - 11 proc.

Wydobycie ropy naftowej pokryło 4 proc. zużycia

Wydobycie ropy naftowej w Polsce jest niewielkie i pokryło 4 proc. zużycia w 2013 r. Ropa jest prawie w całości zużywana na wsad przemian w rafineriach.

Produkcja koksu i półkoksu wzrosła w 2013 r. i przekroczyła 9 mln ton. Wzrosło także zużycie. Większość produkcji kierowana jest na eksport.

Produkcja benzyn silnikowych wyniosła w 2013 r. 4 mln ton. Zużycie obniżyło się do poziomu najniższego w prezentowanym okresie. W roku 2013 ponad 98 proc. zużycia benzyn silnikowych przypadło na transport, a prawie 2 proc. - na sektor przemysłu.

W 2013 r. zużycie oleju napędowego I wyniosło 11 mln ton. Produkcja nieznacznie spadła. Udział transportu w zużyciu wyniósł 78 proc., a rolnictwa - 15 proc. Ponadto olej napędowy zużywany jest przez przemysł (6 proc.) oraz budownictwo (1 proc.).

Produkcja olejów opałowych wyniosła w 2013 r. 4,3 mln ton. Ponad połowa produkcji została przeznaczona na eksport. Wielkość zużycia wyniosła 1,7 mln ton. Największy udział w zużyciu przypadł w 2013 r. na sektor przemysłu (69 proc.). W przypadku lekkiego oleju opałowego wysokie zużycie odnotował przemysł (43 proc.), rolnictwo i gospodarstwa domowe po 9 proc., a pozostali odbiorcy - 31 proc.

Zapotrzebowanie na gaz ciekły, które w 2013 r. wyniosło 2,3 mln ton, zostało w większości pokryte przez import. Produkcja stanowiła w 2013 r. 24 proc. zużycia. Transport zużył 66 proc. gazu ciekłego, gospodarstwa domowe - 20 proc., a przemysł - 10 proc.

Produkcja energii elektrycznej w 84 proc. oparta na węglu

Zużycie energii elektrycznej wzrosło w 2013 r. do 149,8 TWh. Produkcja wzrosła do poziomu 164,6 TWh. Saldo wymiany zagranicznej pozostało dodatnie, a straty sieciowe wyniosły 10,2 TWh. Połowa energii elektrycznej zużywana jest przez przemysł, udział gospodarstw domowych wyniósł w 2013 r. 19 proc., a pozostałych odbiorców - 26 proc. Ponadto energia elektryczna zużywana jest w transporcie (3 proc.), rolnictwie (1 proc.) i budownictwie (1 proc.). Produkcja energii elektrycznej jest oparta głównie na węglu kamiennym i brunatnym (84 proc. w 2013 r.). Niewielkie ilości energii elektrycznej pochodzą z elektrowni wodnych, a udział innych odnawialnych źródeł energii (biomasy, wiatru oraz biogazu) pomimo dynamicznego rozwoju jest nadal niewielki. Zużycie ciepła spadło w 2013 r. poniżej 300 tys. TJ. Największymi odbiorcami były gospodarstwa domowe (59 proc.), przemysł (27 proc.) oraz pozostali odbiorcy (12 proc.).

Coraz więcej energii z biomasy i wiatru

Polska jest jednym z największych producentów energii pierwotnej w Unii Europejskiej (8,9 proc. w 2012 r.). Wśród państw członkowskich wyższe pozyskanie wykazuje Wlk. Brytania, Francja i Niemcy. Udział Polski w zużyciu jest niższy i wyniósł 5,8 proc. w 2012 r.

W przypadku energii ze źródeł odnawialnych, udział tej energii w zużyciu energii pierwotnej systematycznie wzrasta zarówno w Polsce, jak i w całej Unii Europejskiej.

W Polsce wzrasta pozyskanie energii odnawialnej z biomasy oraz wiatru, natomiast wykorzystanie energii wody oraz geotermalnej nie wykazuje tendencji wzrostowej. W pozostałych dużych państwach produkcja energii elektrycznej jest bardziej zdywersyfikowana w odniesieniu do stosowanych nośników energii, za wyjątkiem Francji, gdzie dominują elektrownie atomowe.

Publikacja „Gospodarka Paliwowo-Energetyczna” wydawana jest corocznie przez GUS przy udziale Departamentu Energetyki Ministerstwa Gospodarki. Jej celem jest przedstawienie informacji o bilansach wszystkich nośników energii uwzględnionych w krajowym bilansie energetycznym.

Ewa Szekalska
Dziennikarz