Szybki rozwój pomp ciepła pomoże obniżyć rachunki za ogrzewanie o 20%

© Andreas Prott

Raport⁽¹⁾ został przygotowany na zlecenie European Climate Foundation oraz Europejskiego Stowarzyszenia Pomp Ciepła (EHPA). Koszty ogrzewania zwiększyły się znacznie na skutek wybuchu wojny na Ukrainie i jej wpływu na rynek surowców kopalnych, od importu których w znacznym stopniu uzależniona jest Unia Europejska. W odpowiedzi przyjęto plan RePowerEU, który ma na celu przyspieszenie odejścia od konsumpcji paliw kopalnych, w szczególności importowanych z Federacji Rosyjskiej. Plan uwzględnia przyspieszenie wdrażania nowoczesnych technologii grzewczych jak pompy ciepła. Założono w nim podwojenie instalacji tych urządzeń w ciągu najbliższych pięciu lat.

Ma być taniej i efektywniej

Eksperci Cambridge Econometrics przyjrzeli się skutkom społeczno-gospodarczym i klimatycznym rozwoju pomp ciepła w Europie. Nie ma wątpliwości, że osiągnięcie celów REPowerEu może przynieść znaczne korzyści dla całej gospodarki. Jak czytamy, szybki rozwój pomp ciepła oznacza zainstalowanie w sumie 60 milionów urządzeń do 2030 roku. Wpłynęłoby to znacznie na zmniejszenie zapotrzebowania na gaz w sektorze budownictwa – o 40% w perspektywie 2030 r. w porównaniu do 2022 r. W ten sposób UE może obniżyć koszty importu gazu o 60 mld euro do końca obecnej dekady.

Rozwój pomp ciepła wpłynie przede wszystkim na sytuację odbiorców ciepła, w tym gospodarstw domowych. Nowe technologię mogą uchronić obecnych konsumentów paliw kopalnych przed przyszłymi wzrostami kosztów ogrzewania. W raporcie szacuje się, że osiągnięcie celów UE pozwoli na obniżenie rachunków za ogrzewanie o 20% do 2030 r. W ten sposób wiele gospodarstw domowych może zostać wyciągniętych z ubóstwa energetycznego.

Tkanka budowlana w obliczu celów klimatycznych

Sektor budownictwa mieszkalnego stoi w obliczu wyzwań związanych z osiągnięciem znacznej redukcji poziomu emisji gazów cieplarnianych do powietrza. Wynika to z faktu, że koszty poniosą gospodarstwa domowe, które nie zawsze mogą sobie pozwolić ze względów finansowych na pełną renowację budynku oraz wymianę kotłów na nowsze technologie. W Polsce te inwestycje wspiera program Czyste Powietrze.

Sektor budowlany będzie musiał zredukować emisje gazów cieplarnianych o 60% w latach 2015-2030, aby w 2050 r. osiągnąć pełną dekarbonizację. W ocenie Cambridge Econometrics sektor budownictwa nie jest na dobrej drodze do osiągniecia tych celów. Mając na uwadze obecnie przyjęte polityki i regulacje, emisje z budynków mieszkalnych w UE zmniejszą się o jedynie 11% w latach 2022-2030.

Kotły zasilane paliwami kopalnymi są główną przyczyną wysokiego uzależnienia UE od gazu. Na terenie UE wciąż użytkowanych jest 90 mln kotłów gazowych i olejowych. Nowy kocioł jest instalowany średnio co 8 sekund. Dzięki pompom ciepła UE będzie mogła obniżyć emisje gazów o 46% w latach 2022-2030, o ile zostaną w pełni wdrożone cele REPowerEu.

Wdrożenie pomp ciepła, które nie emitują zanieczyszczeń powietrza w miejscu użytkowania, zmniejszyłoby emisje NOx w segmencie ogrzewania gospodarstw domowych o prawie 40% do 2030 r. w porównaniu z 2022 r.

Szerokie zastosowanie pomp ciepła może zwiększyć dochody rozporządzalne gospodarstw domowych o co najmniej 2%, doprowadzić do wzrostu rocznego Produktu Krajowego Brutto (PKB) o 2,5% i stworzyć 3 miliony dodatkowych miejsc pracy do 2030 r. Jak czytamy, pompy ciepła są średnio o 30% tańsze w eksploatacji niż kotły gazowe w całym okresie użytkowania.

Polska nie zostaje w tyle

W 2022 roku pompy ciepła stanowiły co trzecie urządzenie grzewcze sprzedane w Polsce. Zgodnie z danymi Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB), właściciele budynków zgłosili użytkowanie 318 195 pomp ciepła (według danych na 24 kwietnia 2023 r.). Modelowanie Cambridge Econometrics pokazuje, że fala renowacji i rozwój pomp ciepła w Polsce może prowadzić do wzrostu rocznego PKB o 0,8% w 2030 roku. Do końca obecnej dekady może powstać ponad 45 tys. dodatkowych miejsc pracy netto, głównie w sektorze budowlanym (41 tys.) i usługowym (28 tys.), natomiast około 41 tys. miejsc pracy może zostać zlikwidowanych w branżach związanych z paliwami kopalnymi.

Do 2030 roku zapotrzebowanie na gaz i węgiel kamienny w polskich budynkach mogłoby zostać zmniejszone odpowiednio o 26% i 42% w stosunku do 2022 r. Emisje NOx i pyłów PM2,5 zmniejszyłyby się odpowiednio o 33% i 100% do 2030 r. w porównaniu obecnym rokiem. Jest to istotne, ponieważ w 2020 r. w Polsce, narażenie na emisje PM2,5 wiązało się z liczbą ponad 35 000 przedwczesnych zgonów – czytamy w skróconej wersji raportu z odniesieniem do polskiego rynku⁽²⁾.

Patrycja Rapacka
Redaktor