Granulaty tworzyw sztucznych jako mikroplastik. Jest propozycja rozporządzenia KE

© Garnar

Po przyjęciu przepisów blokujących intencjonalne dodawanie mikroplastiku do różnych wyrobów we wrześniu idą kolejne zmiany. Komisja po raz pierwszy proponuje środki w obszarze niezamierzonego uwalniania granulatów z tworzyw sztucznych do środowiska. Jak ocenia KE, niewłaściwe obchodzenie się z tą frakcją tworzyw sztucznych w całym łańcuchu dostaw powoduje uwalnianie się do środowiska od 52 do nawet 184 tys. ton mikroplastiku rocznie. Opublikowany w tym tygodniu projekt rozporządzenia sugeruje priorytety działań dla operatorów (podmiotów, które operują tym strumieniem). Kluczowe jest zapobieganie wyciekom granulatu, dalej hermetyzację procesów w celu upewnienia się, że granulaty nie zanieczyszczają one środowiska i – w ostateczności – usunięcie mikrodrobin po ich uwolnieniu się do środowiska.

Sam fakt włączenia granulatu w pojęcie mikroplastiku jest dorobkiem stosunkowo nowym. Wynika ze zmian w rozporządzeniu REACH. Najnowszy akt prawny w tym zakresie dotyczy zmiany załącznika XVII do tego rozporządzenia, a opublikowano go w Dzienniku Urzędowym 27 września br. (treść dostępna tutaj).

- Straty granulatu występują na każdym etapie łańcucha dostaw (producenci, przetwórcy, podmioty zajmujące się recyklingiem, dostawcy usług transportowych i magazynowych, stacje czyszczenia zbiorników), głównie z powodu złych praktyk w zakresie obsługi tego tworzywa, a zatem są w dużej mierze możliwe do uniknięcia – czytamy w uzasadnieniu do nowej regulacji⁽¹⁾. Niewłaściwe praktyki wynikają z kilku czynników. KE odnotowuje brak świadomości w całym łańcuchu dostaw na temat wielkości tych strat, ich skutków i sposobów zapobiegania im. Podkreśla też brak bodźców ekonomicznych do ograniczania strat granulatu, ponieważ wyrządzone szkody nie są internalizowane w cenie granulatu. Wskazuje też na dotychczasowy brak aktualnych ram regulacyjnych kompleksowo zajmujących się obsługą granulatu w całym łańcuchu dostaw.

Co zmieni się w kwestii granulatów?

KE proponuje obowiązkową certyfikację w zakresie gospodarowania granulatem tworzyw sztucznych dla dużych podmiotów, a dla mniejszych – własne deklaracje zgodności. Tu warto zauważyć, że propozycja zawiera możliwość łagodniejszych przepisów dla przedsiębiorstw z segmentu MŚP. Z propozycji wynika też, że szacowanie „strat” (czyli ucieczki granulatu do środowiska) ma być zharmonizowane. Wyliczono też w niej dobre praktyki, które mają wesprzeć biznes we wdrożeniu przepisów.

W samej propozycji aktu prawnego wskazano pułap objęcia ostrzejszymi wymogami – przepisy będą dotyczyć podmiotów operujących ilością granulatu powyżej 5 tys. ton „w roku poprzedzającym”. Rozporządzenie będzie dotyczyło również podmiotów transportujących granulat z tworzyw sztucznych na terenie UE (niezależnie od tego czy przewoźnik jest firmą europejską czy nie). Ci ostatni będą zobowiązani do natychmiastowego uprzątnięcia granulatu w przypadku jego uwolnienia się do środowiska. Każda instalacja przetwarzająca granulat, podobnie jak moment jego transportu, będzie musiał być raportowany (i wszelkie zmiany na tym polu). Stosowna instytucja będzie zobowiązana do stworzenia i utrzymania publicznego rejestru, zawierającego wspomniane informacje. Instytucję taką wyznaczać będą poszczególne państwa członkowskie, a wśród nadanych kompetencji ma się znaleźć prawo dostępu do dokumentów danych i informacji objętych rozporządzeniem i ich wymagania, prawo od rozpoczęcia inspekcji z inicjatywy własnej oraz prawo dostępu do instalacji.

Operatorzy samych instalacji będą musieli m.in. przeprowadzać oceny ryzyka, zainstalować specjalne wyposażenie i wdrożyć procedury pozwalające uniknąć ryzyka uwalniania się granulatu do środowiska. Wytyczne powyższych obszarów znajdą się w załącznikach do projektu rozporządzenia. Jak wspomniano w rozporządzeniu, do przygotowania przepisów wykorzystano m.in. dorobek inicjatywy Operation Clean Sweep® (OCS), której założeniem jest właśnie przeciwdziałanie wyciekom granulatu do środowiska.

Marta Wierzbowska-Kujda
Redaktor naczelna, sozolog